Φιλολογικό Μνημόσυνο στην μνήμη του Λιθοβουνιώτη Δημήτρη Αλεξανδρή
Το Λιθοβούνι Μακρυνείας, ένα χωριό στις πλαγιές του Αράκυνθου, έχει πολλούς λόγους για να είναι γνωστό και πέρα από τα στενά όρια της περιοχής.
Οι λόγοι αυτοί είναι πολλοί και ξεκινούν από την Μυκηναϊκή εποχή, με ταφικά ευρήματα της εποχής του χαλκού και άγνωστη μέχρι πρότινος ιστορία, των ανθρώπων που το κατοίκησαν τους αιώνες που ακολούθησαν.
Και θα έμενε άγνωστο στην σημερινή εποχή και με την εγκατάλειψη των χωριών που χαρακτηρίζει τις μέρες μας, οι επόμενες γενιές θα το αγνοούσαν, αν δεν γεννιόταν το 1960 με Λιθοβουνιώτικη καταγωγή ένας άνθρωπος με αγάπη για τον τόπο του, ο Δημήτρης Αλεξανδρής.
Εργάστηκε με ζήλο, επιμονή και μεγάλη κούραση και αν και έζησε λίγο-έφυγε στα 64-άφησε πίσω ανεκτίμητη καταγραφή της ιστορίας της Μακρυνείας του Νομού Αιτωλοακαρνανίας.
Γεννήθηκε σε έναν «καμένο» κυριολεκτικά τόπο, τίποτα δεν είχε μείνει όρθιο μετά τον πόλεμο στην περιοχή, οι κάτοικοι μάζεψαν τα συντρίμμια, εργάστηκαν με πολύ ιδρώτα δυο γενιές και ξαναέκτισαν- και με το παραπάνω-τα κεφαλοχώρια αλλά και τα μικρότερα απομακρυσμένα και χωρίς δρόμους χωριά και οικισμούς.
(Για το ολοκαύτωμα της Μακρυνείας διαβάστε εδώ:
https://www.gefyravergas.gr/2023/08/1943.html
Και εδώ: https://www.gefyravergas.gr/2024/08/blog-post_11.html)
Στην καταγραφή της τοπικής ιστορίας ο Δημήτρης Αλεξανδρής τα «έδωσε όλα», χωρίς να σκεφθεί κόπο και θυσίες. Στην εκδήλωση που έγινε το βράδυ του Σαββάτου στις 19 Ιούλη στην πλατεία στο Λιθοβούνι, η Πρεσβυτέρα κυρία Καλλιόπη Σαλάππα, Πρόεδρος του Προοδευτικού Συλλόγου Ματαράγκας, μίλησε για τους διαλόγους που είχε μαζί του στην πορεία των ερευνών του, ακόμα και για λεπτομέρειες που ίσως να μην ενδιαφέρουν κανένα, αλλά αν καταγραφούν θα τις βρίσκουν αυτοί που ενδιαφέρονται. Για παράδειγμα την ρώτησε ο Δημήτρης «πόσες ήτανε οι βρύσες στην Ματαράγκα;». Και όταν εκείνη τον ρώτησε «Δημήτρη σκέφτεσαι τι πας να κάνεις αφοσιωμένος σ’ αυτόν τον σκοπό; Τον κόπο, τις δαπάνες, την οικογένειά σου;» εκείνος της απάντησε: «Δεν ανησυχώ, γιατί έχω κολώνα στην οικογένεια την γυναίκα μου Ελένη!»
Μέσα σε 15 χρόνια μόνος του συνέγραψε τόσους τόμους τοπικής ιστορίας, που για να καταγραφεί χρειάζονται δεκαετίες πολλές και από πολλούς...
Αυτό έγινε εφικτό γιατί είχε συμπαραστάτες την αγαπημένη του οικογένεια αλλά και τους αμέτρητους φίλους του, όλων των «χρωμάτων», που σ’ αυτόν διέκριναν έναν αφιλοκερδή ανιδιοτελή άνθρωπο, πολύ πέρα από πολιτικές και κάθε είδους αντιπαλότητες-φρένα της προόδου. Έναν άνθρωπο που έγινε συγγραφέας όχι για να «καζαντίσει», ή να «δοξαστεί», αλλά από την ανάγκη που τον «πίεζε» μέσα του αλλά και χρονικά, ώστε μέσα στην μικρή διάρκεια ζωής, όπως δυστυχώς συμβαίνει σε πολλούς επιφανείς και χρήσιμους στην κοινωνία ανθρώπους που «φεύγουν» νωρίς-να ολοκληρώσει την γιγαντιαία προσπάθεια της καταγραφής της ιστορίας του τόπου του.
Ο Δημήτρης Αλεξανδρής δεν σκόπευε να σταθεί στα «στενά» σύνορα της Μακρυνείας, είχε οράματα ιστορικά για ολόκληρο τον Νομό, για ολόκληρη την Δυτική Ρούμελη, για ολόκληρη την Ελλάδα!
Στο τελευταίο του βιβλίο, που συνέγραψε και ολοκλήρωσε μέρες πριν φύγει και που το τιτλοφόρησε: «Η Αιτωλία και η Ακαρνανία πριν και κατά την Οθωμανοκρατία (1204-1829) Σαντζάκια Κάρλελι και Ναυπάκτου», πραγματεύεται, όπως λέει και ο τίτλος, τους έξι σκοτεινούς αιώνες της Αιτωλίας και Ακαρνανίας και των χωριών και πόλεων, που τα ονόματά τους «καλύφθηκαν» με ξενόφερτες ονομασίες. Είναι μια λεπτομερής καταγραφή της ιστορίας του τόπου και των ανθρώπων που την διαμόρφωσαν, κατακτητών και επαναστατημένων από τα γεννοφάσκια τους Ηρώων, που θυσιάστηκαν για την πολυπόθητη ελευθερία.
Αυτό το βιβλίο είναι η κορωνίδα του συγγραφικού έργου του Λιθοβουνιώτη Δημήτρη Αλεξανδρή που προέκτεινε τις «ρίζες» του από ψηλά στις «Άκρες», σε όλα τα «Βιλαέτια» και τους «Καζάδες» της Ρούμελης και όχι μόνο.
Αυτό το βιβλίο δεν πρέπει να λείψει από καμία βιβλιοθήκη, όχι μόνο των χιλιάδων αναγνωστών των προηγούμενων ιστορικών του βιβλίων, αλλά και αυτών που δεν γνωρίζουν το έργο του για την τοπική ιστορία της Μακρυνείας, διαβάζοντας αυτό το βιβλίο θα διδαχθούν με πραγματικά διασταυρωμένα στοιχεία την αληθινή ιστορία της Αιτωλοακαρνανικής γης, καθώς ο συγγραφέας «φανερώνει» και κάνει προσιτές σε όλους τους ερευνητές (αλφαβητικά) στην βιβλιογραφία του αποτελείται από:
403 Ελληνικές πηγές! 89 τεκμηριωμένα άρθρα σε ιστότοπους! 346 πηγές από Ξενόγλωσση βιβλιογραφία!
Να σημειωθεί εδώ ότι από τις παραπάνω 346 πηγές οι 125 είναι Τουρκικές! Πρωτοφανές για Ελληνικό βιβλίο! Και αυτό το κατάφερε ο Δημήτρης όχι «τζάμπα». Τις πληροφορίες τις χρυσοπλήρωσε από δικά του λεφτά…
Κανείς δεν ξέρει ότι για να γίνει η μετάφραση από το Οθωμανικό κείμενο Αραβικής γραφής στα Νέο-Τουρκικά και στην συνέχεια μετάφραση στα Ελληνικά και διασταύρωση με τις νέες ονομασίες και τοπωνύμια, πληρώνουμε σε Οθωμανολόγους καθηγητές Πανεπιστημίων της Άγκυρας και Κωνσταντινούπολης 3 Ευρώ το κάθε όνομα Έλληνα κατοίκου των Τουρκικών απογραφών του 1515-1645-1711-και μερικών άλλων ακόμα!
Και αυτό είναι εφικτό μόλις τα τελευταία 20 χρόνια, καθώς οι γείτονές μας στα Ανατολικά επέτρεψαν την πρόσβαση στα «κιτάπια» που μάζεψαν υγρασία αιώνων στα Αρχεία τους.
Και χάρις σ΄αυτά τα αρχεία μάθαμε πολλά για τα χωριά μας, καθώς οι κατακτητές από το 1515 και μετά κατέγραφαν τα χωριά και τους Χριστιανούς κατοίκους για να τους «τσιμπάνε» για τους αμέτρητους φόρους που τους επέβαλαν, (περίπου 15 διαφορετικούς…).
Και εδώ συμβαίνει το παράδοξο, δεν είχαν καταγράψει τους…δικούς τους! Καθώς εκείνοι ήταν απαλλαγμένοι από φόρους!
Μακάρι οι αμέτρητες σημειώσεις που άφησε πίσω του ο «επίμονος κηπουρός» της ιστορίας, να συλλεχθούν και να εκτυπωθούν σε έναν τόμο.
Κρίμα τόσες πληροφορίες να μείνουν στα συρτάρια, αν κυκλοφορήσουν θα υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για τους μελλοντικούς βιογράφους του, που θα γράψουν για τις περιπετειώδεις και με εκπλήξεις άγνωστες στο κοινό, αναζητήσεις στοιχείων για τα βιβλία του ερευνητή ιστοριοδίφη Δημήτρη Αλεξανδρή.
Αλλά ας γυρίσουμε πίσω εκεί που ξεκινήσαμε, στο Λιθοβούνι, μια ζεστή βραδιά του Ιούλη που ο ήλιος έδυσε πέρα στα Ακαρνανικά βουνά και έβαψε κόκκινο τον μακρινό ορίζοντα, ενώ τα γαλανά νερά της Τριχωνίδας στον κάμπο, 400 μέτρα χαμηλότερα, σκούραιναν καθώς ερχόταν η νύχτα.
Ο Εσπερινός σχόλασε ψηλά στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία-αγαπημένος τόπος του Δημήτρη Αλεξανδρή-και οι προσκυνητές κατηφόρισαν τα 2,5 χιλιόμετρα μέχρι το χωριό και γέμισαν τις καρέκλες στην πλατεία, που μέχρι πέρυσι την σκίαζε ο γέρο πλάτανος…
Η «Ομοσπονδία Συλλόγων Απανταχού Μακρυνείων Αιτωλοακαρνανίας» (Ο.Σ.Α.Μ.Α.) διοργάνωσε την εκδήλωση, σε συνεργασία με τον Δήμο Αγρινίου και την τοπική κοινότητα, τους οποίους ο Πρόεδρος της κύριος Παναγιώτης Καζανάς ευχαρίστησε για την πολύτιμη συνδρομή τους, στην προετοιμασία και στήριξη του Φιλολογικού Μνημόσυνου του Δημήτρη Αλεξανδρή καθώς η συνεργασία και η έμπρακτη στήριξή τους συνέβαλαν καθοριστικά ώστε να τιμηθεί με τον προσήκοντα σεβασμό η μνήμη ενός σημαντικού ανθρώπου της Μακρυνείας.
Συντονιστής, με αγάπη και ενδιαφέρον για την επιτυχία της εκδήλωσης, ήταν ο δραστήριος ανιψιός του συγγραφέα, ο Παντελής Μπαμπασανίδης.
Συντόνισε τον προβολέα διαφανειών στην οθόνη, δίπλα στο πάνελ των ομιλητών της εκδήλωσης, που καθ’ όλη την διάρκεια των ομιλιών που ακολούθησαν, πρόβαλε εικόνες από την περιοχή και τις συγγραφικές δραστηριότητες του ακούραστου συγγραφέα.
Προλόγισε την εκδήλωση με μια σύντομη, κατατοπιστική εισήγηση που ακολουθεί:
«Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι, Καλησπέρα σας.
Σας καλωσορίζω και σας ευχαριστώ από καρδιάς που βρίσκεστε απόψε εδώ, στην ιδιαίτερη αυτή εκδήλωση μνήμης και τιμής για έναν άνθρωπο που άφησε βαθύ αποτύπωμα στις καρδιές μας-τον Αλεξανδρή Β. Δημήτριο.
Η πρωτοβουλία για τη διοργάνωση αυτού του φιλολογικού μνημόσυνου γεννήθηκε από την ανάγκη μας να μην αφήσουμε τη μνήμη του να χαθεί στη σιωπή.
Θέλαμε να αποδώσουμε τιμή όχι μόνο στην προσωπικότητά του ως ανθρώπου και συγγενή, αλλά και στο πνευματικό του έργο, το οποίο αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά για τον τόπο μας. Αυτή η βραδιά είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε μια ζωή προσφοράς, ήθους και ιστορικής συνείδησης.
Θα ήθελα να ξεκινήσω αυτή τη βραδιά αναφέροντας σύντομα το πολύτιμο έργο του Δημήτρη Β. Αλεξανδρή.
Δεν είναι ένα μόνο βιβλίο. Είναι ένας ολόκληρος κόσμος γνώσης που μας άφησε πίσω του ο Δημήτρης Αλεξανδρής. Μέσα από έργα όπως:
«Το Ηρώον των Μακρυνείων Αγωνιστών και Πεσόντων», «Η Μακρυνεία στον ευρύτερο χώρο της Αιτωλίας – Από τον μύθο… στην ιστορία»(Α’Τόμος), «…και από την ιστορία… στο σήμερα» (Β’ Τόμος), «Άκρες – Λιθοβούνι Μακρυνείας» (Α’ & Β’ Τόμος), «Δημήτρης Μακρής – Ο κλεφτοκαπετάνιος του Ζυγού, ο στρατηγός της Επανάστασης και οι 1.326 αγωνιστές του» και «Γαβαλού Μακρυνείας, ο Τόπος μας», μας άφησε μια εθνική και τοπική κιβωτό.
Κατέγραψε τα πρόσωπα, τα γεγονότα, τα πάθη και τις θυσίες. Ένωσε τη Μακρυνεία με την ευρύτερη Ιστορία της Αιτωλίας. Έδωσε φωνή στους αγωνιστές, μνήμη στα χωριά, και υπόσταση στις ρίζες μας.
Αυτά τα έργα δεν είναι απλώς βιβλία: είναι γέφυρες μνήμης, διδασκαλίας και ευθύνης. Και απόψε, έχουμε χρέος να σταθούμε μπροστά σε αυτό το έργο με σεβασμό και συγκίνηση.
Σας ευχαριστώ που είστε εδώ για να το κάνουμε όλοι μαζί.
Για εμένα προσωπικά, η σημερινή βραδιά έχει έναν ακόμη πιο ιδιαίτερο και φορτισμένο χαρακτήρα: ο Δημήτρης δεν ήταν απλώς ένας σημαντικός άνθρωπος της περιοχής μας. Ήταν θείος μου, μα πάνω απ’ όλα ένας αγαπημένος μου άνθρωπος. Παράδειγμα ήθους, ευγένειας, πνευματικής καλλιέργειας και γνήσιας ανθρωπιάς.
Από τα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι τη μορφή του με δέος αλλά και με θαλπωρή. Τον τρόπο που μιλούσε, την προσήλωσή του στη γνώση, την πίστη του στη δύναμη της εκπαίδευσης και της παιδείας — μα και τη βαθιά του αγάπη για τον τόπο μας και τους ανθρώπους του.
Η αποψινή μας συγκέντρωση δεν είναι απλώς μια τυπική φιλολογική εκδήλωση. Είναι μια γέφυρα μνήμης και συνέχειας. Είναι ο τρόπος μας να πούμε «ένα μεγάλο ευχαριστώ» για όσα μας έδωσε, για την παρουσία του, τη στάση του ζωής, τη σιωπηλή του προσφορά.
Έχουμε την ιδιαίτερη χαρά και τιμή να φιλοξενούμε σήμερα ομιλητές εκλεκτούς — πανεπιστημιακούς, ερευνητές και ανθρώπους των γραμμάτων — που με λόγο ουσιαστικό και στοχαστικό θα φωτίσουν πτυχές της προσωπικότητας και της διαδρομής του.
Σας προσκαλώ να ακούσουμε όλους τους ομιλητές με προσοχή, με σεβασμό και με το συναίσθημα που αναλογεί σε μια βραδιά σεμνής τιμής και πνευματικής σύνδεσης.
Με αυτές τις σκέψεις, σας ευχαριστώ και πάλι για την παρουσία σας».
Ο συντονιστής έδωσε τον λόγο στον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας κύριο Παναγιώτη Καζανά ο οποίος απευθυνόμενος στους καλεσμένους τους υποδέχθηκε στην εκδήλωση με τα λόγια:
«Αγαπητοί φίλοι, συγχωριανοί, μέλη των συλλόγων, Κυρίες και κύριοι,
Σήμερα βρισκόμαστε εδώ όχι για να αποχαιρετήσουμε, αλλά για να τιμήσουμε. Να θυμηθούμε και να αναστοχαστούμε. Να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη ενός σπουδαίου ανθρώπου, ενός άξιου συγχωριανού, του Δημητρίου Β. Αλεξανδρή.
Ως Ομοσπονδία Συλλόγων Απανταχού Μακρύνειων Αιτωλοακαρνανίας, σκοπός μας είναι η διατήρηση και η ανάδειξη της ιστορίας, του πολιτισμού, των ανθρώπων και των αξιών της Μακρυνείας. Να ενώνουμε τους απανταχού Μακρύνειους και να λειτουργούμε ως γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του τόπου μας.
Μια τέτοια εκδήλωση, όπως το σημερινό φιλολογικό μνημόσυνο, είναι πλήρως εναρμονισμένη με τους σκοπούς της Ομοσπονδίας μας. Διότι τι είναι ο πολιτισμός, αν όχι οι άνθρωποί του; Κι ο Δημήτρης υπήρξε ακριβώς αυτό: ένας άνθρωπος που τίμησε τον πολιτισμό της Μακρυνείας και τον πρόεβαλε με τρόπο μοναδικό.
Ο τόπος καταγωγής του, το Λιθοβούνι – ή Άκρες, όπως ήταν γνωστό στην αρχαιότητα – δεν είναι απλώς ένα χωριό. Είναι ένας τόπος βαθιά ριζωμένος στην ιστορία, ένας τόπος που από την αρχαιότητα έως σήμερα κουβαλά μέσα του μνήμες, παραδόσεις και δημιουργίες. Ένας τόπος που ποτέ δεν έπαψε να προάγει τον πολιτισμό, να γεννά ανθρώπους με αγάπη για τη γη, την ιστορία και τον λόγο.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Δημήτρης στάθηκε άξιος συνεχιστής αυτής της πολιτιστικής παρακαταθήκης. Άνθρωπος πνευματικός, με παιδεία, με ευαισθησία, με ήθος. Η αγάπη του για τον τόπο του δεν ήταν τυπική· ήταν βαθιά, ενεργή και καρποφόρα. Με το συγγραφικό του έργο έκανε γνωστό το Λιθοβούνι όχι μόνο στην Αιτωλοακαρνανία αλλά σε όλη τη χώρα, προσεγγίζοντας τον αναγνώστη όχι μόνο ως αφηγητής αλλά και ως ερευνητής.
Το έργο του Δημήτρη δεν απευθύνεται μόνο σε φίλους της τοπικής ιστορίας. Είναι πηγή πολύτιμη για κάθε μελετητή που θέλει να κατανοήσει τον πολιτιστικό ιστό της περιοχής μας. Μέσα από τις σελίδες του ζωντάνεψε πρόσωπα, στιγμές, έθιμα και μνήμες που ίσως αλλιώς να είχαν χαθεί. Και αυτό είναι ανεκτίμητο.
Κρατούμε λοιπόν σήμερα το έργο του ως φάρο και παρακαταθήκη. Κι ας γίνει η μνήμη του όχι μόνο τιμή, αλλά και έμπνευση.
Κλείνοντας, θα ήθελα, ως Πρόεδρος της Ομοσπονδίας, να σας καλέσω να σταθείτε δίπλα μας. Να είστε συμμέτοχοι στις προσπάθειές μας για την ανάδειξη της Μακρυνείας μας. Όλοι μαζί μπορούμε, μέσα από δράσεις, εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες, να κρατήσουμε ζωντανό τον πολιτισμό και την ψυχή του τόπου μας.
Γιατί η Μακρυνεία δεν είναι μόνο γεωγραφία. Είναι άνθρωποι. Είναι έργα. Είναι μνήμες. Είναι ο Δημήτρης. Ας είναι αιωνία η μνήμη του. Σας ευχαριστώ».
Ο συντονιστής στην συνέχεια έδωσε τον λόγο για σύντομους χαιρετισμούς, σε ανθρώπους που ήταν φίλοι του συγγραφέα, παραβρέθηκαν σε παρουσιάσεις βιβλίων του, μίλησαν σαν εισηγητές σε αυτές, δεν τον ξέχασαν ποτέ, τον συνόδεψαν στην εκφορά του πριν δέκα μήνες, συμμετείχαν στα μνημόσυνά του το επόμενο διάστημα και ξανα-ανηφόρησαν ακούραστοι στο Λιθοβούνι για το Φιλολογικό του μνημόσυνο.
Με φανερή συγκίνηση ο Βουλευτής του Ελληνικού Κοινοβουλίου κύριος Μίλτος Ζαμπάρας μίλησε για τον φίλο του Δημήτρη.
Μίλησε για άλλες φορές που παραβρέθηκε στον ίδιο χώρο της πλατείας στο Λιθοβούνι σαν εισηγητής σε βιβλίο του Δημήτρη, τον χαρακτήρισε «για το πάθος του για την ζωή, για την προσφορά για τον τόπο του, για την ανιδιοτέλεια που τον διακατείχε πάντα διαχρονικά, με ότι κι αν καταπιάνονταν και με το συγγραφικό του έργο, αλλά όχι μόνο...»
Συνέχισε λέγοντας: «αυτό που μένει ως ίχνος ενός ανθρώπου, ως παρακαταθήκη, είναι η στάση του, ο Δημήτρης είχε πάρα πολλά θετικά χαρακτηριστικά ως άνθρωπος της προσφοράς. Τον διέκρινε το χρέος, αληθινό χρέος, αυτό που λέει ο Καζαντζάκης: «Το χρέος ΜΟΥ» το δικό μου χρέος! Αυτό που πρέπει να κάνω εγώ, για τον τόπο μου, για την πατρίδα μου, για την Κοινωνία, κι αυτό ο Δημήτρης το είχε πολύ έντονο!»
Ακολούθησε χαιρετισμός από την επίσης Βουλευτή του Ελληνικού Κοινοβουλίου κυρία Χριστίνα Σταρακά η οποία δήλωσε πολύ συγκινημένη και ότι βρίσκεται στην εκδήλωση για να τιμήσει τον Δημήτρη Αλεξανδρή ο οποίος άφησε μια σπουδαία παρακαταθήκη πίσω του.
Καθώς ως συγγραφέας υπηρέτησε με πάθος και αφοσίωση την τοπική ιστορία, τα Ελληνικά γράμματα και τον Πολιτισμό γενικότερα. Το έργο του διακρίνεται για τρία πράγματα είπε: Την καθαρότητα του λόγου του, την στοχαστική ματιά του στα πράγματα και για την ιδιαίτερη ευαισθησία, τόσο ως προς τον άνθρωπο, όσο και ως προς την Ιστορία και μάλιστα την τοπική ιστορία.
Η κυρία Σταρακά είπε ότι είναι πολύ υπερήφανη για την φιλία της μαζί του, καθώς ήταν ένας σπουδαίος άνθρωπος, ένας προοδευτικός άνθρωπος και δεν θα ξεχάσει ποτέ τις συζητήσεις που έκαναν για την Πολιτική, για τα προβλήματα του τόπου, για την αγωνία και το πραγματικό ενδιαφέρον για όλα αυτά. Τον αγάπησα-συνέχισε-τον εκτίμησα και είμαι υπερήφανη που ήμουν φίλη του, η απουσία του πραγματικά με πληγώνει, αλλά η παρουσία του δεν θα σβήσει ποτέ από μέσα μου. Αιωνία η μνήμη του.
Ο κύριος Σκληρός συνεχάρη τους διοργανωτές της εκδήλωσης για την πρωτοβουλία για την διατήρηση της μνήμης του Δημήτρη Αλεξανδρή που έχει καταγραφεί στην μνήμη μας όσων τον γνωρίζαμε σαν μια σπουδαία προσωπικότητα, σαν ένας ευπατρίδης, σαν ένας άνθρωπος που τίμησε και αγάπησε την Αιτωλοακαρνανία και ο ίδιος αισθάνεται τυχερός που τον γνώρισε. Αισθάνεται όμως και άτυχος-όπως όλοι μας-που τον χάσαμε τόσο πρόωρα. Είχε πολλά ακόμα να προσφέρει στον τόπο. Εξέφρασε τα ειλικρινή συλλυπητήριά του στην οικογένεια και τόνισε ότι η μνήμη του σίγουρα θα παραμείνει άσβηστη. Μίλησε ακόμα για το ερευνητικό έργο του Αλεξανδρή όχι μόνο από την Ελλάδα, από το εξωτερικό, την Τουρκία, δεν έμενε στα τετριμμένα…
Ο πρώην Αντιπεριφερειάρχης Αιτωλοακαρνανίας κύριος Λάμπρος Δημητρογιάννης διαδέχθηκε στο βήμα τον κύριο Σκληρό.
Καλησπέρισε, ευχαρίστησε για την πρόσκληση, μίλησε για την συνάντησή του για πρώτη φορά με τον Δημήτρη το 2007 που γνωρίστηκαν μέσω του κοινού τους φίλου-ενός άλλου σημαντικού ανθρώπου, καθώς είπε, του Παναγιώτη του Κοντού.
Με την γνωριμία τους χάρηκε ιδιαίτερα καθώς βρέθηκαν κοντοπατριώτες μια και ο ίδιος κατάγεται κατά το ήμισυ από την Ματαράγκα, αλλά πέρα από αυτό χάρηκε για τις απόψεις και η προσφορά του Δημήτρη ήταν τέτοια που άφησε ένα στίγμα όχι μόνο για το χωριό, αλλά για όλη την περιοχή. Ο Δημήτρης μέσα από τα βιβλία του ανάδειξε τον τόπο του και τον έκανε γνωστό Πανελλαδικά!
Η απώλειά του είναι μεγάλη, αλλά οι ανθρώπινες απώλειες είναι όταν θέλουμε εμείς να τους απωλέσουμε, διατηρώντας την μνήμη τα πεπραγμένα και κυρίως τις δράσεις και τα έργα τους, είναι αυτοί οι άνθρωποι που δεν φεύγουν ποτέ από δίπλα μας, αυτός ήταν και ο Δημήτρης Αλεξανδρής.
Ο συντονιστής ευχαρίστησε τον Τοπικό Πρόεδρο της Κοινότητας Λιθοβουνίου κύριο Κωνσταντίνο Αλεξανδρή για την στήριξη της εκδήλωσης που πραγματοποιείται και τον κάλεσε στο βήμα για έναν χαιρετισμό.
Ο Πρόεδρος καλησπέρισε και ευχήθηκε σε όλους Χρόνια Πολλά για την γιορτή του Προφήτη Ηλία την επόμενη ημέρα που το εξωκλήσι του γιορτάζει. Έδωσε συγχαρητήρια στους διοργανωτές της εκδήλωσης, συλλυπήθηκε την οικογένεια του Δημήτρη και ευχήθηκε το καλύτερο.
Ο συντονιστής πληροφόρησε ότι παραβρίσκονται στην εκδήλωση η κυρία Άννα Μακρυγιάννη Γενική Γραμματέας Πολιτιστικού Συλλόγου Λιθοβουνίου, η κυρία Ρένα Μπάρλα Πρόεδρος των Δαφνιωτών, ο κύριος Δημήτριος Σπαθούλας μέλος της Ομοσπονδίας και ο κύριος Γεώργιος Παληγεώργος συγγραφέας Ξηρομερίτης στην καταγωγή, φίλος και συμμαθητής του Προέδρου της Ομοσπονδίας.
Πρώτη εισηγήτρια στην εκδήλωση ήταν η Φιλόλογος κυρία Αναστασία Ξουργιά που στο παρελθόν ήταν εισηγήτρια σε βιβλία του Δημήτρη.
Ακολουθεί η πλήρης ομιλία της:
«Αξιότιμοι παρευρισκόμενοι, αγαπητοί φίλοι και συγγενείς, Σήμερα στεκόμαστε με σεβασμό, συγκίνηση και ευγνωμοσύνη, μπροστά στη μνήμη ενός ανθρώπου, του Δημήτρη Αλεξανδρή, που δεν αγάπησε απλά τον τόπο του, αλλά τον υπηρέτησε με τη καρδιά, τη σκέψη και την πένα του.
Ενός ανθρώπου που αντιλήφθηκε την αξία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς όχι σαν κάτι στατικό, αλλά ως έναν ζωντανό οργανισμό που ο καθένας μας οφείλει να γνωρίζει, να διαφυλάσσει και να μεταλαμπαδεύει στις επόμενες γενιές.
Ο Δημήτρης Αλεξανδρής αφιέρωσε το έργο του στην καταγραφή των μύθων, των εθίμων, των παραδόσεων και των ιστοριών του τόπου μας.
Με σεβασμό έσκυψε πάνω από τη συλλογική μνήμη. Μίλησε με τους παλιούς, κατέγραψε ότι κινδύνευε να χαθεί και το μετέτρεψε σε κιβωτούς πολιτισμού.
Τα βιβλία του δεν είναι απλώς χαρτί και μελάνι. Είναι πολύτιμες ψηφίδες ενός πολιτισμικού μωσαϊκού που κινδύνευε να ξεθωριάσει στο πέρασμα του χρόνου. Είναι παρακαταθήκη για τους μεταγενέστερους. Είναι η φωνή των προγόνων που εξακολουθεί να ακούγεται.
Στόχος του Δημήτρη δεν ήταν η δόξα και η προβολή. Τον γνώρισα, όταν έκανα την παρουσίαση ενός από τα βιβλία του, και αυτή την εντύπωση αποκόμισα.
Η επιμονή του στην τεκμηρίωση, η ακρίβεια στις πηγές, ο σεβασμός στην παράδοση, συνθέτουν το ήθος αυτού του ανθρώπου.
‘Ισως μάλιστα αυτό είναι και το μεγαλύτερο μάθημα που μας αφήνει: Ότι η αγάπη για τον τόπο, όταν συνοδεύεται από γνώση και ταπεινότητα, μπορεί να γεννήσει έργο διαχρονικό.
Η παρουσία μας εδώ σήμερα δεν είναι απλώς τελετουργική. Είναι ένας τρόπος να πούμε «ευχαριστώ», ευχαριστώ που φώτισε τις ρίζες μας, που ανάδειξε ότι πολλοί θεωρούσαν ασήμαντο, που μας θύμισε ποιοι είμαστε και από που ερχόμαστε.
Ας είναι λοιπόν ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει στο χωριό του που τόσο αγάπησε. Κι ας είναι το έργο του φάρος για όσους συνεχίζουν να βαδίζουν στα μονοπάτια της γνώσης και της αγάπης για την πολιτιστική μας ταυτότητα. Αιωνία του η μνήμη!».
Επόμενος εισηγητής ήταν ο κύριος Γεώργιος Σαγώνας, Μαθηματικός και ερευνητής. Τον καλωσόρισε ο Πρόεδρος και ανακοίνωσε ότι ο κύριος Σαγώνας έφερε μία πρόσκληση στην Ομοσπονδία για τις επετειακές εκδηλώσεις που θα γίνουν στο Πετροχώρι Θέρμου, στις 8 και 9 Αυγούστου, στα 200 χρόνια από την απελευθέρωση του Απόκουρου από τον Αρχιστράτηγο Γεώργιο Καραϊσκάκη. (η προτομή του Ήρωα αγναντεύει την Τριχωνίδα από το σταυροδρόμι πριν το Πετροχώρι).
Ο κύριος Μακρής συγκινημένος είπε ότι είναι δύσκολο να μιλήσει για τον συνομήλικο και φίλο του Δημήτρη καθώς του λείπει πολύ…Αφήσαμε-είπε-πράγματα στην μέση, πράγματα που έχουν να κάνουν με την ιστορία του τόπου μας και με τον πολιτισμό του τόπου μας.
«Ο Δημήτρης-συνέχισε-ήταν ένας βαθύτατα καλλιεργημένος άνθρωπος…Η συναναστροφή μαζί του υπήρξε πάντα γι’ αυτόν ανακούφιση στους καιρούς που ζούμε.
Ήταν ένας άνθρωπος με τον οποίο μιλούσα και είχε πλήρη συνείδηση ότι μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα από το σημείο που μιλούσαμε, κάποτε πάλεψε ο Ηρακλής με τον Αχελώο και από κει αυτό το κουβάρι του Πολιτισμού το ξετύλιγε σιγά-σιγά με υπευθυνότητα, με γνώση και με ειλικρίνεια, ο Δημήτρης ήταν ειλικρινής, ήταν έντιμος και αυτό τον έκανε αξιόπιστο.
Όμως τώρα που πέρασε ο καιρός, αν θέλω να χρησιμοποιήσω έναν χαρακτηρισμό, θα χρησιμοποιήσω τον χαρακτηρισμό του Φώτη του Σκληρού, Φώτη, ναι έχεις δίκιο, ο Δημήτρης ήταν ευπατρίδης, ήταν γνήσιος ευπατρίδης, ήταν Έλληνας ευπατρίδης και αν έχει αφήσει κάτι, είναι ακριβώς αυτό, ότι μπορούσε να λειτουργήσει και να λειτουργεί σαν πρότυπο για τις νέες γενιές τις οποίες αγάπησε και τις οποίες εμπλούτισε με δυο λεβέντες γιούς, οι οποίοι όμως να ξέρουν ότι έχουν ένα βάρος.
Ευεργετηθήκανε από την ζωή να έχουν πατέρα τον Δημήτρη Αλεξανδρή, τώρα έχουν το βάρος να του μοιάσουν και να τον ξεπεράσουν.
Θεωρώ ότι υπήρξα ευτυχής που με τίμησε με την φιλία του και λυπάμαι πάρα πολύ που είμαι απόψε εδώ. Σας ευχαριστώ».
Αποχώρησε από το βήμα εμφανώς συγκινημένος.
Ο επόμενος εισηγητής ήταν ο κύριος Γεώργιος Χριστόπουλος, Τέως Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Θέρμου και Πρόεδρος της εταιρείας Φίλων Μουσείου και Αρχαιολογικού Μουσείου Θέρμου.
Ευχαρίστησε κι αυτός τον Πρόεδρο και τα μέλη της Ομοσπονδίας για την πρόσκληση να είναι ομιλητής στο Φιλολογικό μνημόσυνο για τον Δημήτρη Αλεξανδρή.
Ο κύριος Χριστόπουλος έκλεισε την ομιλία του υπενθυμίζοντας την «γειτονικότητα» των περιοχών του Θέρμου και της Μακρυνείας, λέγοντας: «Οι ένθεν και εκείθεν έχουμε πολλά κοινά σημεία, και ένα από αυτά είναι και η λίμνη Τριχωνίδα η οποία τελευταία βάλλεται και επιβουλεύεται από κάποιους για αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος και πιστεύω ότι ο Δημήτρης αν ζούσε σήμερα θα ήταν μπροστάρης σε αυτόν τον αγώνα».
Ξεκίνησε την μειλίχια ομιλία της που από την αρχή έως το τέλος απόπνεε καθηλωτική ψυχική ηρεμία και η εύηχη φωνή της κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον των καλεσμένων.
«Ο λόγος που μαζευτήκαμε εδώ είναι ιερός. Όλοι μαζί θα κάνουμε ένα φιλολογικό μνημόσυνο στον αείμνηστο Δημήτρη Αλεξανδρή. Πολλά ακούστηκαν και όλα αυτά που ακούστηκαν είναι αλήθειες, και αφού η ζωή του Δημήτρη έκανε έναν απόγονο του Μακρή να κλάψει, καταλαβαίνετε τι υπήρξε ένας Δημήτρης Αλεξανδρής…»
«Όλοι μας καθημερινά, ο καθένας μας τον θυμάται…»
«Σ’ αυτή την συνάντηση, θα πάρουμε το μέλι και το κώνειο στο ίδιο ποτήρι. Μέλι για όσα ακούστηκαν και θα ακουστούν για την κοινωνική προσφορά του, για το συγγραφικό του έργο. Έγραψε όχι για τον εαυτό του αλλά για τους άλλους. Θα πάρουμε το κώνειο για τον πρόωρο χαμό του…Γιατί ένας ξαφνικός θάνατος μας τον στέρησε; Γιατί τόσος πόνος; Γιατί τόσο μεγάλη απώλεια γι’ αυτόν εδώ τον τόπο;»
Η Πρεσβυτέρα έκλεισε την ομιλία της με την παρότρυνση να ακουστεί από τον μουσικό θησαυρό της Ελλάδας το μοιρολόι της φλογέρας του Αριστείδη Βασιλάρη.
Τα επόμενα λεπτά από τα ηχεία ξεπήδησε το λυπητερό παίξιμο της παραδοσιακής φλογέρας του αείμνηστου καλλιτέχνη που έφυγε κι αυτός για τον άλλο κόσμο πριν 12 χρόνια, αλλά άφησε πίσω του σπουδαία παρακαταθήκη με το έργο του στην παραδοσιακή φλογέρα. (άνοιξε επιπλέον δυο τρύπες στην φλογέρα και έτσι δημιούργησε μια πλήρη οκτάβα).
Η Πρεσβυτέρα πριν αποχωρήσει επέδωσε ένα στεφάνι με λουλούδια στην κυρία Ελένη Αλεξανδρή, για την τελευταία κατοικία του Δημήτρη.
Και επιστρέφοντας στην πρώτη σειρά των καθισμάτων στην θέση της, έκανε δυο προτάσεις: Να ξαναγίνει επανάληψη της ίδιας εκδήλωσης και αν υπάρχει τρόπος να ονομαστεί ένας δρόμος ή πλατεία του χωρίου με το όνομα του Δημήτρη.
Η κυρία Αλεξανδρή από το βήμα των ομιλητών ευχαρίστησε τους διοργανωτές και όλους όσους παραβρέθηκαν στην εκδήλωση.
Ο συντονιστής κύριος Παντελής Μπαμπασανίδης ανακοίνωσε την παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου του Δημήτρη Αλεξανδρή που τυπώθηκε μετά τον θάνατό του, που θα γίνει στην Γαβαλού στις 6 Σεπτεμβρίου.
Οι οργανωτές φρόντισαν να υπάρχουν διαθέσιμα για όλους όσους το επιθυμούσαν κρύα νερά και αναψυκτικά.
Ακολουθεί η πλήρης ομιλία του Αρχαιολόγου κυρίου Γεωργίου Σταμάτη.
Μνήμη Δημητρίου Αλεξανδρή. Αποχαιρετώντας έναν σιωπηλό φρουρό των μνημείων και της ιστορίας της Μακρυνείας
Σε στιγμές βαθιάς, σχεδόν ιερής σιγής – εκεί όπου ο ήχος χάνεται και το βλέμμα γέρνει προς τα μέσα – όταν το δάκρυ δεν επαρκεί για να ξεπλύνει τον πόνο που έχει ριζώσει στη σιωπή, κι η λέξη, όσο κι αν πασχίζει, δεν κατορθώνει να αγγίξει το βάθος της απώλειας, τότε η μόνη γλώσσα που μένει για να μας κρατά ενωμένους, να μας συνδέει πέρα από τον χρόνο και την απουσία, είναι η γλώσσα της μνήμης. Μια γλώσσα άυλη, μα πανίσχυρη – γραμμένη όχι με γράμματα αλλά με στιγμές, χειρονομίες, ματιές και πράξεις που φωτίζουν το παρελθόν με το φως της αιωνιότητας.
Σήμερα, εδώ, σε αυτό το φιλολογικό μνημόσυνο – έναν τόπο περισυλλογής, σεβασμού και τιμής – συγκεντρωθήκαμε όχι απλώς για να πενθήσουμε, αλλά για να αναστοχαστούμε με ευλάβεια και συγκίνηση τη ζωή, το έργο και την πολύτιμη προσφορά του Δημήτρη Αλεξανδρή· ενός ανθρώπου που δεν υπήρξε απλώς εραστής του τόπου του, αλλά έμεινε πάντοτε άγρυπνος φρουρός της ιστορικής του μνήμης, των πνευματικών του θησαυρών και της συλλογικής μας ψυχής. Μιας ψυχής που εκείνος υπηρέτησε με αφοσίωση, μεράκι και ακατάβλητο πάθος, αφήνοντας πίσω του ένα αποτύπωμα ανεξίτηλο, σαν ψίθυρος που ταξιδεύει με τον άνεμο του χρόνου. Ο Δημήτρης Αλεξανδρής δεν ήταν μονάχα ένας συγγραφέας, ούτε μόνο ένας φιλίστορας. Ήταν ο αθόρυβος σκαπανέας της τοπικής ιστορίας· ο ερευνητής με το άγρυπνο βλέμμα, που βούτηξε στον χρόνο με σοβαρότητα και συνέπεια· ένας άνθρωπος που μετουσίωσε την αγάπη του για το Λιθοβούνι Μακρυνείας σε έργο πολύπλευρο, διαχρονικό και ανεξίτηλο.
Γεννημένος σε έναν τόπο με βαθιά ιστορικά ριζώματα – εκεί όπου η γη μοσχοβολάει παρελθόν και οι πέτρες ακόμα ψιθυρίζουν ιστορίες – ο Δημήτρης Αλεξανδρής μεγάλωσε ποτισμένος με τη βαθιά, σχεδόν έμφυτη, συνείδηση της αξίας του χρόνου που πέρασε· της κληρονομιάς που δεν είναι μόνο για να τη θαυμάζεις, αλλά για να τη διαφυλάττεις με σεβασμό και αγάπη. Όταν, ύστερα από μακρά και ευδόκιμη πορεία, αποστρατεύθηκε ως Ανώτατος Αξιωματικός της Ελληνικής Αστυνομίας, θα μπορούσε εύλογα κανείς να ισχυριστεί πως έκλεισε ένας βαρυσήμαντος κύκλος καθήκοντος, πειθαρχίας και υπηρεσίας προς την πατρίδα.
Και όμως, για τον Δημήτρη, εκείνη ήταν η αρχή – όχι ενός τέλους, αλλά ενός νέου, βαθύτερου και ουσιαστικότερου προορισμού: της ακούραστης, σχεδόν ιερατικής ανασκαφής της μνήμης· της μεθοδικής ανάδειξης της τοπικής ιστορίας· της δημιουργικής χαρτογράφησης της πολιτιστικής γεωγραφίας της Μακρυνείας και των ανθρώπων της – ανθρώπων απλών, αλλά βαθιά ριζωμένων στη γη, όπως κι εκείνος. Μιας περιοχής που μέσα από τη δική του ματιά μετατράπηκε σε σκηνή ιστορικής μνήμης, σε πνευματικό τοπίο αξιών, συλλογικής ταυτότητας και ελπίδας. Από τη θέση του Προέδρου του Συλλόγου Άκρων Λιθοβουνίου «Πανόραμα», δεν διοίκησε απλώς έναν πολιτιστικό φορέα – τον μετουσίωσε σε φυτώριο δημιουργίας. Η εφημερίδα «Λιθοβουνιώτικα Νέα», την οποία εξέδιδε, δεν ήταν απλώς ένα έντυπο· ήταν ένα ζωντανό αρχείο της καθημερινότητας, των μνημών και των προσδοκιών ενός τόπου που πάλλεται ακόμη μέσα στις λέξεις του.
Η συμβολή του στην εφημερίδα «Η Μακρυνεία», την αξιόλογη έκδοση του Συλλόγου Γαβαλιωτών Αθήνας, δεν υπήρξε απλώς ένα ακόμη δείγμα ενασχόλησης με τα κοινά· υπήρξε ακλόνητη απόδειξη της ευρύτερης πνευματικής του εμβέλειας, της ικανότητάς του να ενώνει το τοπικό με το οικουμενικό, τη ρίζα με τον ορίζοντα. Τα άρθρα του δεν ήταν απλές παραθέσεις γεγονότων ή γραφών· ήταν ζωντανά παραδείγματα σύνθεσης, μικρά έργα τέχνης που γεφύρωναν την τοπική ιστορία με τα ευρύτερα κοινωνικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα, αναδεικνύοντας έναν στοχαστή με ενσυναίσθηση, ευρυμάθεια και στοχαστική πυκνότητα.
Πίσω από κάθε λέξη, κάθε επιμέρους λεπτομέρεια, διαγραφόταν ξεκάθαρα το πάθος ενός ανθρώπου που δεν αναζητούσε απλώς πληροφορίες ή ιστορικά δεδομένα· αλλά κυνηγούσε εκείνη τη βαθιά, λεπταίσθητη και συχνά δυσπρόσιτη αλήθεια της λαϊκής ιστορίας – της ιστορίας που δεν γράφεται στα επίσημα αρχεία, αλλά χαράσσεται στη μνήμη των ανθρώπων, σ’ ένα τραγούδι που επιβίωσε, σε μια φωτογραφία ξεθωριασμένη απ’ τον χρόνο, σε ένα τετράδιο σκονισμένο, αφημένο σ’ ένα συρτάρι που κανείς δεν άνοιξε. Αυτή την ιστορία ήξερε να ανασύρει ο Δημήτρης, με στοργή, προσήλωση και την ευλάβεια εκείνου που γνωρίζει ότι η αλήθεια κατοικεί συχνά στα πιο ταπεινά σημεία της ζωής.
Το συγγραφικό έργο του Δημήτρη Αλεξανδρή υπήρξε εντυπωσιακό – όχι μονάχα για το εύρος του, αλλά και για την ακρίβεια της τεκμηρίωσης και το πνευματικό βάθος που το διέτρεχε σαν υπόγειος, σταθερός παλμός. Κάθε του βιβλίο δεν ήταν απλώς προϊόν επίμονης έρευνας· ήταν ένα τεκμήριο επιστημοσύνης, με μεθοδικότητα και σεβασμό προς την αλήθεια, αλλά και ένας ποιητικός ύμνος, ένα συγκινητικό προσκύνημα στον γενέθλιο τόπο. Η πένα του ισορροπούσε ευγενικά ανάμεσα στην ακαδημαϊκή ακρίβεια και την αγάπη για τη γη που τον γέννησε.
Με την ενθάρρυνση, το μεράκι, τη συμβολή και την αγάπη του Δημήτρη Αλεξανδρή για τα μνημεία του τόπου καταγωγής του, κατέστη δυνατή η έκδοση τριών αξιόλογων αρχαιολογικών μελετών καταξιωμένων αρχαιολόγων που αναδεικνύουν την πολιτιστική κληρονομιά της Μακρυνείας. Με το έργο «Λιθοβούνι Μακρυνείας. Διαδρομή στον χώρο, αναδρομή στο παρελθόν» (2007), άνοιξε διάπλατα ένα παράθυρο στον γεωγραφικό και ιστορικό ορίζοντα της γενέτειράς του – οδηγώντας μας μέσα από μονοπάτια ξεχασμένα, τοπία φορτισμένα με μνήμες και σημεία που αποκτούν φωνή μόνο όταν τα κοιτάξεις με το βλέμμα της ψυχής. Στη συνέχεια, με τη μελέτη για το «Νεκροταφείο κλασικής και ελληνιστικής εποχής» (2010), φωτίστηκαν άγνωστες πτυχές ενός σιωπηλού αρχαιολογικού πλούτου – εκεί όπου οι λίθοι αφηγούνται ιστορίες προγόνων, κι ο θάνατος γίνεται φορέας πολιτισμικής συνέχειας. Και τέλος, με την εμβριθή έρευνα για τις «Αιτωλικές πόλεις» (2011), ενώθηκαν τα νήματα του τόπου του με το σθένος και τον πολιτισμό της αρχαίας Αιτωλίας, δείχνοντας πως η Μακρυνεία δεν είναι απομονωμένος θύλακας, αλλά τμήμα μιας διαχρονικής ιστορικής και πνευματικής ταυτότητας. Από την άλλη, η εργασία του για τον «Μήτρο Δεληγιώργη» (2013), αλλά και για το «Σαντζάκι του Κάρλελι» (2017), αποκάλυψαν πλευρές της τοπικής και ευρύτερης ιστορίας που έμεναν στην αφάνεια. Κορυφαίο του επίτευγμα, όμως, υπήρξε η πολυετής και σχολαστική δουλειά του στο δίτομο έργο «Η Μακρυνεία στον ευρύτερο χώρο της Αιτωλίας» (2017), ένα πόνημα ιστορικής τεκμηρίωσης και μελέτης.
Με την έκδοση των ύστερων έργων του, όπως το «Άκρες (Λιθοβούνι) Μακρυνείας» (2021), το «Δημήτρης Μακρής. Ο κλεφτοκαπετάνιος του Ζυγού» (2023) και το «Γαβαλού Μακρυνείας. Ο Τόπος μας» (2023), ο Δημήτρης Αλεξανδρής έθεσε τον επίλογο σε μια μακρά, γόνιμη και φωτεινή πνευματική διαδρομή· μια διαδρομή που εκτείνεται σαν γέφυρα από το τοπικό στο καθολικό, από το συγκεκριμένο στην πανανθρώπινη αξία της μνήμης και της ταυτότητας. Ένα έργο που δύσκολα θα επαναληφθεί με την ίδια συνέπεια, με το ίδιο βάθος καρδιάς και τη σταθερότητα μιας πυξίδας στραμμένης πάντα προς το ουσιώδες.
Δεν υπήρξε απλώς συγγραφέας· η γραφή του δεν ήταν πράξη απλής καταγραφής, αλλά μαρτυρία ψυχής, αγρυπνία πνευματική. Ήταν χρονικογράφος – εκείνος που μεταφέρει την ιστορία από γενιά σε γενιά χωρίς να τη φθείρει· μάρτυρας – παρών σε κάθε λεπτομέρεια που άλλοι θα προσπερνούσαν· και πάνω απ’ όλα, θεματοφύλακας – φύλακας άγρυπνος της ιστορικής συνέχειας, που κράτησε με σθένος το νήμα της συλλογικής μας μνήμης για να μη χαθεί στο σκοτάδι της λήθης.
Ο Δημήτρης Αλεξανδρής έζησε τη ζωή του με σπάνια ταπεινότητα και λειτούργησε πάντοτε με εκείνη την αθόρυβη, διακριτική ευγένεια της ψυχής που δεν επιβάλλεται, αλλά φωτίζει. Δεν αναζήτησε τα φώτα των μεγάλων αιθουσών, ούτε το πρόσκαιρο και εύκολο χειροκρότημα που θολώνει το μυαλό. Αντιθέτως, βάδισε τον δρόμο της σιωπηλής προσφοράς, με σταθερότητα και προσήλωση, καθοδηγούμενος από μια εσωτερική φλόγα· μια φλόγα που δεν ζητούσε επιβράβευση, αλλά αντλούσε δύναμη από την ακλόνητη πίστη του στην ανεκτίμητη αξία του πολιτισμού, στη δύναμη της μνήμης, στην ιερότητα της κληρονομιάς.
Για τον Δημήτρη, τα μνημεία, τα ηρώα, οι αρχειακές μαρτυρίες, δεν ήταν ψυχρά κατάλοιπα ενός αλλοτινού παρελθόντος, ούτε απλώς αντικείμενα μελέτης. Ήταν ζωντανά, αναπνέοντα κομμάτια μιας συλλογικής ταυτότητας – μιας ψυχής που πάλλεται μέσα στον χρόνο και κινδυνεύει να λησμονηθεί, αν δεν προστατευτεί με φροντίδα, γνώση και αγάπη. Κάθε του πράξη υπήρξε μια μορφή αντίστασης στη λήθη· ένας ψίθυρος που αντηχεί, ακόμα και τώρα, σαν υπόμνηση καθήκοντος προς ό,τι ορίζει βαθύτερα ποιοι είμαστε.
Έχοντας βαθιά, υπαρξιακή επίγνωση πως ο χρόνος είναι αμείλικτος και η λήθη πάντοτε ελλοχεύει – ύπουλη και σιωπηλή, έτοιμη να σβήσει ό,τι δεν φυλάσσεται με αγάπη – ο Δημήτρης Αλεξανδρής δεν έμεινε παρατηρητής. Αντέταξε στην αδυσώπητη φθορά του χρόνου την πράξη· όχι απλώς την πράξη ως έργο, αλλά ως στάση ζωής: τη συγγραφή, την έρευνα, την καταγραφή, την έκδοση. Με επιμονή και προσήλωση, σαν εργάτης του φωτός, σκύβει πάνω από τα τεκμήρια, τις μαρτυρίες, τις λέξεις που σώζουν.
Έτσι, έκλεισε μέσα στις σελίδες των βιβλίων του όχι μόνο πληροφορίες, αλλά φωνές· φωνές προγόνων και μαρτύρων, ψιθύρους από στόματα παλιών, αφηγήσεις που κυλούσαν από γενιά σε γενιά, αναμνήσεις και ιστορίες πολύτιμες – εκείνες τις μικρές, φαινομενικά ασήμαντες ιστορίες που, αν δεν τις διασώσει κανείς, αν δεν τις ντύσει με λόγο και μορφή, χάνονται για πάντα, σαν κόκκοι άμμου μέσα στη ροή του χρόνου. Ο Δημήτρης, με τη γραφίδα του, έγινε φρουρός τους – και χάρη σε αυτόν, εξακολουθούν να έχουν πνοή και να συνομιλούν με τους ανθρώπους του σήμερα.
Η πολιτιστική προσφορά του Δημήτρη Αλεξανδρή δεν εξαντλήθηκε στον γραπτό λόγο, όσο θαυμαστός και ουσιαστικός κι αν ήταν αυτός. Υπήρξε κάτι πολύ περισσότερο: οραματιστής, εμπνευστής, εμψυχωτής των άλλων, ένας διακριτικός, αλλά βαθιά ενεργός δημιουργός συνδέσεων και συνεργασιών. Εργάστηκε με πάθος για την ένωση των πολιτιστικών συλλόγων, όχι ως απλός συντονιστής δραστηριοτήτων, αλλά ως θερμός υπερασπιστής μιας ανώτερης ιδέας – της έννοιας της συλλογικής μνήμης, εκείνης που μας κρατά δεμένους με τις ρίζες μας, αλλά και μεταξύ μας.
Πίστευε ακράδαντα πως μόνο ενωμένοι, σαν σώμα με κοινή ψυχή, μπορούμε να υψώσουμε τη φωνή του πολιτισμού απέναντι στη σιωπή της λήθης. Μια φωνή που δεν κραυγάζει, αλλά αντηχεί καθαρά μέσα στον χρόνο· μια φωνή που γίνεται ανάστημα απέναντι στη λησμονιά και αντίδοτο στη φθορά, φωτίζοντας όχι μόνο το παρελθόν, αλλά και το μέλλον που έχουμε ευθύνη να παραδώσουμε. Ήταν ένας «αθόρυβος φάρος», που, όσο κι αν το φως του έλαμπε ταπεινά, φώτισε δρόμους και έδειξε το παράδειγμα. Το πάθος του ήταν ορατό· δεν ήταν θεωρία, αλλά βίωμα. Και ο ίδιος, μέχρι την τελευταία του πνοή, υπηρέτησε την ιδέα αυτή με ακεραιότητα, πίστη και πνευματική γενναιοδωρία.
Ο ξαφνικός και αδόκητος θάνατος του Δημήτρη Αλεξανδρή, στις 27 Νοεμβρίου 2024, έπεσε σαν βαρύς ίσκιος στις καρδιές όλων όσοι τον γνώρισαν, τον εκτίμησαν, τον αγάπησαν. Συγκλόνισε την κοινότητα, τους φίλους, τους συνοδοιπόρους του – όχι μονάχα γιατί έφυγε ένας άνθρωπος με ξεχωριστή πνευματική παρουσία, αλλά γιατί κόπηκε απότομα το νήμα μιας ζωής που ακόμα είχε να δώσει, να προσφέρει, να φανερώσει.
Κι όμως, μέσα στη σιωπή της απουσίας του, αντηχεί δυνατά το αποτύπωμά του. Γιατί δεν άφησε πίσω του απλώς ένα δυσαναπλήρωτο κενό· άφησε έναν αληθινό θησαυρό: ένα αρχείο ζωής, καρπό μόχθου και αγάπης, ένα έργο πνευματικό και ανθρώπινο που θα εξακολουθεί να μιλά· να διδάσκει με το παράδειγμά του, να εμπνέει με την ακεραιότητα του λόγου και της στάσης του, να θυμίζει διαρκώς πως υπάρχουν άνθρωποι που, έστω και σιωπηλά, χαράζουν δρόμους για τους άλλους.
Το Λιθοβούνι Μακρυνείας – ο τόπος που αγάπησε βαθιά, τίμησε με το έργο του και υπηρέτησε με πίστη και πάθος – έγινε στο τέλος ο γαλήνιος τόπος της αιώνιας ανάπαυσής του. Εκεί, στην αγκαλιά της γης που τόσο περπάτησε, ερεύνησε και ύμνησε· ανάμεσα στις πέτρες που μιλούν με το σχήμα τους και τις μνήμες που εκείνος ανέσυρε από τη σιωπή και τις φώτισε με τη δύναμη του λόγου του, ξεκουράζεται τώρα.
Όχι ως λησμονημένος – γιατί η λήθη δεν αγγίζει όσους έζησαν με νόημα – αλλά ως ένας από τους μεγάλους του πνεύματος· από εκείνους που δεν χρειάζονται μνημεία για να τους θυμόμαστε, γιατί έγιναν οι ίδιοι φορείς μνήμης. Η παρουσία του εξακολουθεί να πλανάται πάνω από το τοπίο, σαν αόρατη φωνή που ψιθυρίζει στους διαβάτες: ότι η αγάπη για τον τόπο, όταν εκφραστεί με συνέπεια, γνώση και ψυχή, μπορεί να γίνει έργο αθάνατο.
Με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε πως οι γενιές που θα έρθουν θα τον διαβάσουν με δέος, θα τον μελετήσουν με σεβασμό και θα τον ευγνωμονούν από καρδιάς. Διότι το έργο του δεν αποτελεί απλώς ιστορικό τεκμήριο· είναι έκφραση βαθιάς και αληθινής αγάπης. Αγάπης για τον τόπο που τον γέννησε, για την αλήθεια που υπηρέτησε ακούραστα, για το μέλλον που οραματίστηκε και φώτισε με τον λόγο και το ήθος του.
Πριν από λίγους μήνες αποχαιρετήσαμε, αλλά δεν αποχωριστήκαμε έναν άνθρωπο που η σκληρή μοίρα μάς στέρησε πρόωρα, καθώς το πνεύμα του θα μένει ζωντανό ανάμεσά μας. Θα συνεχίσει να μας μιλά μέσα από τις λέξεις του, να μας καθοδηγεί μέσα από τα βιβλία του, να μας εμπνέει μέσα από την ευγένεια και τη σεμνότητα του παραδείγματός του. Ας είναι το χώμα της Μακρυνιώτικης γης που τον σκέπασε ελαφρύ σαν την ανάσα της άνοιξης. Κι ας είναι αιώνια η μνήμη του, όπως αιώνια θα παραμείνει και η προσφορά του στην ιστορική και πολιτιστική συνείδηση της πατρίδας μας.
Λιθοβούνι, 19 Ιουλίου 2025
Γεώργιος Σταμάτης, Αρχαιολόγος-Φιλόλογος
-------------------ο-----------------
Ήταν μια συγκινητική εκδήλωση και όσοι την παρακολούθησαν θα την θυμούνται για χρόνια.
Κι αν πιάσει η ευχή της Πρεσβυτέρας και επαναληφθεί σε κάποιο κεφαλοχώρι κοντά στην λίμνη, θα συγκεντρώσει μεγαλύτερο κοινό.
Ευχόμαστε καλή επιτυχία στην παρουσίαση του βιβλίου τον Σεπτέμβρη!
Το Blog Gefyravergas.gr έχει δημοσιεύσει άρθρα για τις παρουσιάσεις βιβλίων του Δημήτρη Αλεξανδρή. Εάν κάποιος επιθυμεί να διαβάσει σχετικά με τα βιβλία του μπορεί να βρει χρήσιμες πληροφορίες στους παρακάτω συνδέσμους:
https://www.gefyravergas.gr/2022/08/blog-post_18.html
https://www.gefyravergas.gr/2023/03/blog-post_27.html
https://www.gefyravergas.gr/2023/04/1326.html
https://www.gefyravergas.gr/2023/08/blog-post_19.html
https://www.gefyravergas.gr/2023/09/blog-post_9.html
https://www.gefyravergas.gr/2024/05/blog-post_11.html
https://www.gefyravergas.gr/2024/11/blog-post_27.html
https://www.gefyravergas.gr/2024/12/blog-post_29.html
Α.Κ.Κ.
