Δημήτρης Μακρής ο Πετρίτης του Ζυγού, το νέο βιβλίο του Δημ. Αλεξανδρή
Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Την ημέρα της Εθνικής μας γιορτής της 25ης Μαρτίου επέλεξε ο πολυγραφότατος ιστορικός συγγραφέας Δημήτρης Αλεξανδρής για να παρουσιάσει για πρώτη φορά το φρέσκο βιβλίο του εκδόσεως 2023 «Δημήτρης Μακρής ο κλεφτοκαπετάνιος του Ζυγού, ο Στρατηγός της Επανάστασης και οι 1.326 Αγωνιστές του».
Η παρουσίαση έγινε το Σάββατο βράδυ 25/3ου στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημοτικού Σχολείου στην Γαβαλού Μακρυνείας του Δήμου Αγρινίου. Σε έναν ηρωικό τόπο από την αρχαιότητα μέχρι τον τελευταίο πόλεμο.
Συμβολική η επιλογή της παρουσίασης του βιβλίου που οι 526 σελίδες του αντιστοιχούν σε πολλές χρυσές σελίδες της εποποιΐας της Ελληνικής Επανάστασης πριν 202 χρόνια στην Δυτική Χέρσο Ελλάδα. (Επί Τουρκοκρατίας οι επαρχίες δυτικά των Σαλώνων αποτελούσαν την Δυτική Χέρσο Ελλάδα. Ανατολικά την Ανατολική Χέρσο Ελλάδα).
Οι πολύ αξιόλογοι παρουσιαστές, βαθιοί γνώστες της λαμπρής τοπικής ιστορίας της Αιτωλοακαρνανίας, μίλησαν για το βιβλίο και τον συγγραφέα. Την όλη εκδήλωση συντόνισε άψογα-όπως και πολλές άλλες προηγούμενες-η εκπαιδευτικός κυρία Αναστασία Ξουργιά.
Η συντονίστρια καλωσόρισε τους καλεσμένους και τους ευχαρίστησε για την ανταπόκρισή τους στην πρόσκληση για την βιβλιοπαρουσίαση. Παραβρέθηκαν πολλοί κάτοικοι της Γαβαλούς και της γύρω περιοχής, όλοι φίλοι και γνωστοί του Συγγραφέα. Μεταξύ αυτών και οι παρακάτω: Η Ηγουμένη της Μονής Κατερινούς Μαριάμ καθηγήτρια του κυρίου Αλεξανδρή το μακρινό 1978, ο Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ κ. Θάνος Μωραίτης, η Περιφερειακή Σύμβουλος και υποψήφια Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κα. Κωνσταντίνα Κατσαρή, ο Δημοτικός Σύμβουλος κ. Δημήτριος Ζώης, ο υποψήφιος Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Παναγιώτης Τριφιάτης, ο υποψήφιος Βουλευτής της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΥΣΗΣ κ. Δημήτριος Καρακούσης, οι Πρόεδροι των Τ.Κ. Γαβαλούς κ. Ανδρέας Γούλας, Λιθοβουνίου κ. Κωνσταντίνος Αλεξανδρής, Δαφνιά κ. Παναγιώτης Μακρυγιάννης, Αγίου Ανδρέα κ. Ευστάθιος Λαγός ο οποίος είναι και Διοικητής του Εθελοντικού Πυροσβεστικού Σταθμού Γαβαλούς, ο Προϊστάμενος Διαχείρισης Προστατευόμενων περιοχών Δυτικής Στερεάς Ελλάδας κ. Ιωάννης Σελιμάς, η κα. Ειρήνη Τριανταφύλλου εκπαιδευτικός και συγγραφέας, ο Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κρήτης ιστορικός και συγγραφέας κ. Ιωάννης Νεραντζής, ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Βασίλειος Πατρώνης, ο Πρόεδρος της Ιστορικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας Δυτικής Στερεάς Ελλάδας Αρχαιολόγος κ. Γεώργιος Σταμάτης, ο Διευθυντής του Πολυδύναμου Ιατρείου Γαβαλούς κ. Ιωάννης Σιδερίδης, ο Πρόεδρος Συλλόγου Γαβαλιωτών Αθήνας κύριος Άρης Σουφλής και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου κα. Βάσω Καμπέρη και κα. Λαμπρινή Κίτσου, η κα. Καλλιόπη Σαλάπα Πρόεδρος του Συλλόγου Ματαράγκας, η κα. Πόπη Ντόβα-Μπαζάκα μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Ντοβαίων, η Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Γυμνασίου Γαβαλούς κα. Καλλιόπη Μπάθα, ο Πρόεδρος του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Αγίου Ανδρέα κ. Νώντας Γιαννέλος, ο Εκπρόσωπος του Συλλόγου Καψοράχης κ. Κώστας Κουμπουλής και ο Πρόεδρος του εκπολιτιστικού Συλλόγου Τριχωνίου κ. Δημήτριος Γούλας.
Πρώτη η Ηγουμένη Μαριάμ απηύθυνε χαιρετισμό για το βιβλίο, αφού προηγουμένως αναφέρθηκε στην διπλή γιορτή της 25ης Μαρτίου. Έψαλε συνοδευόμενη από όλους τους όρθιους παραβρισκόμενους στην αίθουσα τον ακάθιστο ύμνο. «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια, ως λυτρωθείσα των δεινών, ευχαριστήρια, αναγράφω σοι η Πόλις σου, Θεοτόκε, αλλ’ ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον, ίνα κράζω σοι, Χαίρε, νύμφη ανύμφευτε».
Μίλησε για την συνυφασμένη στην ψυχή των Ελλήνων θρησκευτική γιορτή με την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Και για τον αγωνιστή του Ζυγού Μακρή, που ο επίμονος ερευνητής της τοπικής ιστορίας της Μακρυνείας και παλιός της μαθητής Δημήτρης Αλεξανδρής, συνέγραψε τον αγώνα του και την προσφορά του στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Ευχήθηκε δύναμη στον συγγραφέα να συνεχίσει το έργο του και το βιβλίο του να είναι καλοτάξιδο.
Ο Πρόεδρος Γαβαλούς κ. Ανδρέας Γούλας χαιρέτισε την εκδήλωση με τα παρακάτω λόγια. «Με τον συγγραφέα του βιβλίου Δημήτρη Αλεξανδρή, ο Σύλλογός μας ο ΠΕΣΑΓ, συνεργάζεται εδώ και πολλά χρόνια από τότε που ο Δημήτρης ήταν Πρόεδρος του Συλλόγου του χωριού του. Εδώ σε αυτή την αίθουσα παρουσιάστηκαν πριν λίγα χρόνια οι δύο τόμοι του βιβλίου του «Η ΜΑΚΡΥΝΕΙΑ ΣΤΟΝ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ». Μαζί με τον Σύλλογο Γαβαλιωτών Αθήνας, με μεγάλη χαρά δεχθήκαμε την πρόταση του συγγραφέα να συνδράμομε στην έκδοση του βιβλίου για τον συγχωριανό μας Κλεφτοκαπετάνιο του Ζυγού και Στρατηγό της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, Δημήτρη Μακρή. Θα ήθελα δε να σας γνωρίσω, ότι ο Δημήτρης Αλεξανδρής, παράλληλα με τις άλλες ασχολίες του, συγγράφει τώρα και ένα άλλο βιβλίο, το οποίο αφορά την ιστορία του χωριού μας, της Γαβαλούς».
Παρακάλεσε όποιος συγχωριανός έχει παλιές φωτογραφίες και διάφορα παλιά ντοκουμέντα να τα προσκομίσει ώστε να συμπεριληφθούν στο βιβλίο που ευχή όλων είναι να κυκλοφορήσει σύντομα. Ευχήθηκε στον συγγραφέα να συνεχίσει την προσφορά του στην τοπική ιστορία και να είναι και ετούτο το βιβλίο του καλοτάξιδο όπως όλα τα προηγούμενα. Ευχαρίστησε όλους τους καλεσμένους για την προσέλευσή τους στην εκδήλωση.
Επόμενο χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρόεδρος του Συλλόγου Γαβαλιωτών Αθήνας κύριος Άρης Σουφλής. Μεταξύ των άλλων είπε και τα παρακάτω: «Τα τελευταία χρόνια, βρεθήκαμε αρκετές φορές στην αίθουσα αυτή, παρουσιάζοντας κάποιο βιβλίο του Δημήτρη Αλεξανδρή. που αφορά την ιστορία της περιοχή μας.
Ο Σύλλογος Γαβαλιωτών Αθήνας μαζί με τον Προοδευτικό Εκπολιτιστικό Σύλλογο Αρχαιοφίλων Γαβαλούς, αποφάσισαν να συνδράμουν τον συγγραφέα στην έκδοση αυτού του βιβλίου, το οποίο αναφέρεται στην ζωή και τη δράση του συγχωριανού μας Δημήτρη Μακρή.
Πρόκειται για ένα ιστορικό βιβλίο 526 σελίδων, το οποίο αναφέρεται στην Κλεφτουριά του Ζυγού και στον Καπετάνιο της Δημήτρη Μακρή, στις μάχες που έδωσε το σώμα του κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, στην ζωή του Καπετάνιου μέχρι και τον θάνατό του το 1841, καθώς επίσης και στους 1.326 Αγωνιστές που πολέμησαν υπό τις οδηγίες του, στον αγώνα για λευτεριά.
Για τη συγγραφή του βιβλίου, ο συγγραφέας συγκέντρωνε στοιχεία επί πολλά χρόνια. Όλες οι αναφορές και τα ιστορικά γεγονότα του βιβλίου στηρίζονται πάνω σε γραπτές πηγές, σε ιστορικά αρχεία και στην αξιοποίηση της βιβλιογραφίας, ελληνικής και ξενόγλωσσης.
Πιστεύουμε ότι με την συγγραφή αυτή, καλύπτεται απόλυτα ένα μεγάλο κενό στην ιστορία της περιοχής μας, η οποία παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό, ιστορικό και λαογραφικό ενδιαφέρον.
Τελειώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω τον συγγραφέα Δημήτρη Αλεξανδρή, που με τα βιβλία του, μας γνωρίζει την ιστορία του τόπου μας. Επίσης ευχαριστώ πολύ και όλους εσάς που βρίσκεστε σήμερα κοντά μας στην παρουσίαση του βιβλίου».
Με το πέρας των χαιρετισμών ξεκίνησε η παρουσίαση του βιβλίου από τους ομιλητές. Η συντονίστρια κυρία Ξουργιά έδωσε τον λόγο στον Πρόεδρο της Διεθνούς Αδελφότητας Απογόνων των Ελεύθερων Πολιορκημένων Μεσολογγίου κύριο Γιάννη Δ Μακρή.
Ο ευφραδής κύριος Μακρής, δισέγγονος του Στρατηγού Δημήτρη Μακρή, γνωρίζοντας όσο κανείς άλλος την ιστορία του αγωνιστή προγόνου του, δεν χρειάστηκε σημειώσεις για να μιλήσει για το βιβλίο καθώς και ο ίδιος έχει συγγράψει συναφή ιστορικά βιβλία και έχει λάβει μέρος σε πολλά συνέδρια σχετικά με την Επανάσταση στην δυτική Ρούμελη.
Μεταξύ των άλλων είπε και τα ακόλουθα λόγια: «Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες οι κλέφτες του Ζυγού αποτελούν ένα φαινόμενο στην ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης. Καθώς είναι γνωστό με την έλευση του 19ου αιώνα εξαπολύθηκε απηνής διωγμός κατά της κλεφτουριάς με αποτέλεσμα οι κλέφτες στον Μωριά και Ρούμελη και Ήπειρο και Θεσσαλία και Μακεδονία ή να ξεκληριστούν ή να εξοριστούν ή να προσκυνήσουν. Είναι τότε που ο Κατσαντώνης, τα αδέλφια του, ο Δίπλας, ξεκληρίστηκαν και τα πρωτοπαλίκαρά τους προσκυνήσανε στην αυλή του Αλή Πασά. Ήταν τότε που η κλεφτουριά στο βοριά ξεριζώθηκε και ο γέρος του Μωριά με τον Νικηταρά και άλλους πήγαν στα Επτάνησα. Τότε λοιπόν, εδώ, σε αυτό το βουνό η κλεφτουριά επιβίωσε. Και η κλεφτουριά επιβίωσε εδώ γιατί εδώ ήταν κοινωνικό φαινόμενο. Ήταν κοινωνικό φαινόμενο γιατί αντλώντας την καταγωγή της από τα πολύ παλιά χρόνια, από το κοινό των Αιτωλών, είχε μια διάρθρωση τέτοια όπου το σύνολο του πληθυσμού ήταν συνένοχο. Όλα τα χωριά χωρίς κανένα πρωτείο χωρίς κληρονομικότητα στην διαδοχή χωρίς άλλα χαρακτηριστικά επίκτητα τα οποία ήρθαν στον Αρματολισμό αργότερα συμμετείχαν στον νταϊφά των κλεφτών του Ζυγού και τον υπερασπίστηκαν μέχρι τέλους. Και οι κλέφτες αυτοί που μόνο εδώ επιβίωσαν έγιναν αρματολοί με εντολή της Φιλικής Εταιρείας τον Ιούνιο του 1820 και μόνο για 8 μήνες για να εξυπηρετήσουν το σχέδιο της οργάνωσης της μεγάλης επανάστασης επέδειξαν μια καταπληκτική συνέπεια μέχρι το τέλος του αγώνος».
Εδώ ο ομιλητής ανέφερε ορισμένα παραδείγματα, όπως την απόφαση της συνάντησης των Φιλικών Καπεταναίων στην Αγία Μαύρα, (Λευκάδα) να κυριχθεί η Επανάσταση στην Ρούμελη την 25η Μαρτίου, όλοι έψαχναν για χρηματοδότη. Ενώ οι κλέφτες του Ζυγού έκαναν αυτό που ήξεραν. Κτύπησαν τις Τουρκικές χρηματαποστολές και μοίρασαν τα γρόσια στα πρωτοπαλίκαρα του νταϊφά. Εκείνοι πήγαν στα χωριά τους και με τα χρήματα στρατολόγησαν και εξόπλισαν αγωνιστές φθάνοντας τον αριθμό τους σε ενάμιση μήνα στους οκτακόσιους. Ανέφερε και άλλα παραδείγματα, καταγραμμένα από τον Κασομούλη. Όπως την προαγγελία της εξόδου του Μεσολογγίου, μήνες πριν, από τον Μακρή στον Καραϊσκάκη.
Ο κύριος Μακρής μίλησε για την «Απόφαση της εξόδου του Μεσολογγίου» την οποία δυστυχώς δεν την μελετάει η ιστοριογραφία…Και για την προσφορά των κλεφτών του Ζυγού κατά την ολέθρια έξοδο.
Και είπε σαν τελευταίο παράδειγμα για τον απροσκύνητο χαρακτήρα του Καπετάνιου του Ζυγού το παρακάτω. Τον Δημήτρη Μακρή πρότειναν στον Βασιλιά Όθωνα όταν ζήτησε για υπασπιστή του έναν παλιό αγωνιστή που δεν προσκύνησε ποτέ Τούρκο. Ο Μακρής παρουσιάστηκε στον Βασιλιά αλλά αρνήθηκε την περιζήτητη θέση λέγοντάς του «Δεν ξέρω γω να τσακάω την μέση μου» λόγια μοναδικά στην ιστορία, που θυμίζουν Αρχαία Σπάρτη, Κατσαντώνη και Αθανάσιο Διάκο.
Έκλεισε ο ομιλητής λέγοντας ότι οι κλέφτες του Ζυγού δεν σήκωσαν όπλο για Έλληνες, δεν έλαβαν μέρος σε κανέναν εμφύλιο που δυστυχώς ξεφύτρωναν στα Επαναστατικά χρόνια.
Ευχαρίστησε τους ακροατές, συνεχάρη τον Δημήτρη για την δουλειά του και ευχήθηκε πάντα τέτοια.
Δεύτερος ομιλητής ο Πολιτικός Μηχανικός Κώστας Πατρώνης με καταγωγή από την Γαβαλού. Να σημειώσω εδώ ότι χάρις στην αγάπη και ενασχόλησή του με την επιστήμη του Μηχανικού και την φωτογραφία έχουν διασωθεί φωτογραφικά και όχι μόνο, κτήρια δρόμοι γέφυρες και άλλα πολλά, που οι μπουλντόζες της προόδου έχουν εξαφανίσει-ή θα εξαφάνιζαν-από το Αγρίνιο και την ευρύτερη περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας τα τελευταία 40-50 χρόνια. Σπάνιο φωτογραφικό υλικό, μοναδικά ντοκουμέντα για τους μελλοντικούς ερευνητές, μιας περιόδου της σύγχρονης ιστορίας μας που εξαφανίστηκε σιγά-σιγά χωρίς να γίνει αντιληπτό…
Ακολουθούν αποσπάσματα της ομιλίας του κυρίου Κώστα Πατρώνη.
«Αγαπητοί συμπολίτες σας ευχαριστώ για την παρουσία σας ,όπως επίσης ευχαριστώ τον Δημήτρη Αλεξανδρή για την ευγενική πρόσκληση του να πω δυο λόγια στην σημερινή παρουσίαση του βιβλίου του».
«Ο Δημήτρης Αλεξανδρής είναι γνωστός για την ενασχόλησή του στα πολιτιστικά πράγματα της Μακρυνείας και κυρίως για την συγγραφική του δραστηριότητα.Εχει ήδη γράψει τουλάχιστον 5 βιβλία με θέμα την ιστορία της περιοχής μας….
«Είμαστε περήφανοι για την καταγωγή μας από την Γαβαλού που μαζί με την υπόλοιπη Μακρυνεία έδωσαν εκατοντάδες αγωνιστές και νεκρούς στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας.
Μεταξύ αυτών και οι προγονοί μας Βασίλειος και Νικόλαος Πατρώνης από τους οποίους ο Βασίλειος έπεσε στην ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου.
Είναι μια πράξη δικαιοσύνης και απόδοσης φόρου τιμής για τους επώνυμους και ανώνυμους , «αφανείς» και απλούς ανθρώπους όλοι ήρωες, αυτό που κάνει ο Δημήτρης με τον εκτενή κατάλογο που δημοσιεύει στο τελευταίο μέρος του βιβλίου του.
Ήθελα να πω και κάτι ακόμα που το θεωρώ πολύ σημαντικό.
Πρέπει να μάθουμε κάποτε να αντικρύζουμε κατάματα την αλήθεια, όσο και αν μας στενοχωρεί. Με το ψέμα και την συγκάλυψη δεν καταφέρνουμε τίποτε.
Επρεπε να φτάσω 70 ετών για να μάθω από τα βιβλία του Δημ. Αλεξανδρή ότι ο Σιαδήμας σκότωσε τον κουμπάρο του οπλαρχηγό Σφαλτό ( Ναι τον είχε και κουμπάρο!) επειδή του το απαίτησε ο Αλή Πασάς.
Επίσης ο Φίνλευ γράφει ότι οι οπλαρχηγοί δήλωναν πολλοί περισσότερους στρατιώτες από όσους είχαν, για να παίρνουν περισσότερα χρήματα από την κυβέρνηση. Ακριβώς όπως γίνεται και σήμερα με τα πρόβατα και τα μοσχάρια….
Και ένα τελευταίο παράδειγμα. Ύστερα από ερευνά μου σε κείμενα του Σπυρομήλιου, του Κασομούλη και άλλα έγγραφα έβγαλα το συμπέρασμα ότι ο κατά τα άλλα ήρωας Γεώργιος Καραισκάκης, ο Κώστας Μπότσαρης και άλλοι ευθύνονται κατά μεγάλο μέρος γιατί άφησαν τους καταταλαιπωρημένους Εξοδίτες να σφαγούν επειδή μεταξύ των άλλων ήταν άρρωστος ο Καραισκάκης. Ερωτώ Όταν αρρωσταίνει ο επικεφαλής μιας επιχείρησης 2.000 ατόμων (τόσοι ήταν περίπου τότε στο στρατόπεδο της Ανάληψης, κλείνει η επιχείρηση; Δεν υπάρχει αντικαταστάτης το;
Αν δεν παίρνουμε μαθήματα από τα λάθη και τις παραλείψεις μας δεν θα έχουμε μέλλον.
Να, και ένας ακόμα λόγος που είναι απαραίτητα βιβλία σαν αυτό που παρουσιάζεται σήμερα τα οποία μας βοηθούν να σχηματίσουμε μια αντικειμενική και χωρίς προκαταλήψεις και ιδεοληψίες γνώμη για τα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές τους.
Η αλήθεια είναι ο συντομότερος δρόμος».
Τρίτος ομιλητής ο εκπαιδευτικός εν ενεργεία στο 5ο Δημοτικό Σχολείο Αγρινίου, (Παπαστράτεια Εκπαιδευτήρια) κύριος Χρήστος Κυριαζής με καταγωγή από την Γαβαλού.
Καθώς πληροφόρησε το ακροατήριο η συντονίστρια κυρία Ξουργιά, ο Δάσκαλος ήταν συμμαθητής του συγγραφέα στο Γυμνάσιο και το Λύκειο Γαβαλούς.
Ακολουθούν αποσπάσματα της ομιλίας του.
«Κυρίες και κύριοι, ο φίλος και συμμαθητής μου Δημήτρης Αλεξανδρής μου ζήτησε να παρευρεθώ στην παρουσίαση του βιβλίου του: «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΚΡΗΣ». Επειδή μου αρέσει η Ιστορία και αγαπώ τον τόπο μου, δέχτηκα με χαρά και διάβασα το βιβλίο του. Ταξίδεψα πάλι στα χρόνια εκείνα τα δύσκολα, τα χρόνια της σκλαβιάς. Έχω κάνει και άλλες εργασίες με τα παιδιά του Δημοτικού σχολείου Γαβαλούς για τον μεγάλο Καπετάνιο μας, στρατηγό Δημήτρη Μακρή. Έχω περάσει πολλές φορές έξω από τα ερείπια του σπιτιού του στην Παλιογαβαλού και έχω ταξιδέψει με το μυαλό μου στα χρόνια εκείνα που μικρό παιδί έβοσκε τα ζώα του στις πλαγιές του Ζυγού. Σκεφτόμουν πώς το λιανόπαιδο αυτό τα έβαλε με τους Τούρκους που ήθελαν να του φάνε τον κόπο του- τι ανδρεία άραγε χρειάζεται να αρνηθείς κάτι στον αφέντη σου- και τους σκότωσε. Μετά βγήκε κλέφτης στο βουνό και πρόσφερε τόσα στο «ποθούμενο» που έλεγε και ο Πατροκοσμάς, ο Άγιός μας.
Κάθε φορά που κοιτάζω το πορτρέτο του, αυτό που κοσμεί το πρώην δημαρχείο μας αλλά και όπου αλλού το βλέπω, φουσκώνω από περηφάνια, γιατί ετούτος ο τόπος έβγαλε πολλούς και μεγάλους άνδρες. Μαγνητίζομαι από το αετίσιο βλέμμα του-άλλωστε δεν πήρε τυχαία το όνομα «πετρίτης του Ζυγού» , το αγέρωχο ύφος του, τη λεβέντικη κορμοστασιά του. Προσκυνώ το αδούλωτο πνεύμα του, την εκπληκτική καθαρότητα της ψυχής το, την αγάπη του για τα υψηλά ιδανικά……..
……………Το βιβλίο, λοιπόν, του φίλου μου Δημήτρη, φωτίζει αυτή την προσωπικότητα . Δίνει ιστορικά στοιχεία διασταυρωμένα από πολλές πηγές…………. Δίνει, πρώτα πρώτα ξεκάθαρες και τεκμηριωμένες πληροφορίες για την κλεφτουριά – τους Κλέφτες και τον ρόλο τους – αλλά και τους Αρματολούς και τις σχέσεις τους με τους άλλους συνανθρώπους τους, λαϊκούς, προεστούς και Οθωμανούς πασάδες…………. Επίσης, το βιβλίο μας δίνει πάμπολλα στοιχεία για τα επαναστατικά κινήματα της περιόδου εκείνης….. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Δημήτρης Μακρής, ο καπετάνιος του Ζυγού, δεν προσκύνησε ΚΑΝΕΝΑΝ!!! Όλοι οι άλλοι προσκύνησαν λίγο ή πολύ για λόγους προσωπικής ωφέλειας ή στρατηγικής τακτικής……… Ένα άλλο κομμάτι και το μεγαλύτερο του πονήματος αναφέρεται στις μάχες που έλαβε μέρος ο Δ. Μακρής και τα παλικάρια του. Όργωσε και βοήθησε τον αγώνα απ΄ την Άρτα μέχρι την Ευρυτανία, απ’ τ’ Άγραφα ως τη Ναύπακτο και την Πελοπόννησο. Όπου τον χρειαζόταν η πατρίδα, φώναζε «παρών», χωρίς να κουράζεται ή να δυσανασχετεί……… Κλαίω με σπαραγμό για τις συγκλονιστικές λεπτομέρειες που αναφέρονται στο βιβλίο σχετικά με την έξοδο των Μεσολογγιτών………… Δεν μπορώ να μην αναφέρω τη στάση του Δημήτρη Μακρή μετά την απελευθέρωση. Όλοι προσπάθησαν με θεμιτά και αθέμιτα μέσα να πάρουν τίτλους, εξουσία, χρήματα από το νεοσύστατο κράτος. Ο Μακρής, όταν του πρόσφεραν πολλά, αυτός προτίμησε την ησυχία του και ζήτησε τα λίγα….. Επιβεβαιώνουμε για άλλη μια φορά μέσα από τη στάση αυτού του ανθρώπου τους στίχους του Ανδρέα Κάλβου: « Θέλει αρετήν και τόλμη η ελευθερία!»………..
Ευχαριστώ, λοιπόν, τον φίλο μου Δημήτρη που μου έκαμε την τιμή να είμαι εδώ σήμερα και να μιλάω για το βιβλίο του. Τον ευχαριστώ επίσης, για τις παραπάνω γνώσεις που απέκτησα μέσα από τις σελίδες του . Τον ευχαριστώ για το εκπληκτικό ταξίδι στο παρελθόν μας. Σας ευχαριστώ κι εσάς που με ακούσατε!».
Τελευταίος ανέβηκε στο βήμα των ομιλητών ο συγγραφέας κύριος Δημήτρης Αλεξανδρής. (η πλήρης ομιλία του συγγραφέα ακολουθεί στο τέλος του κειμένου).
Όλους τους ομιλητές χειροκρότησαν θερμά οι παραβρισκόμενοι μέσα και έξω από την αίθουσα καλεσμένοι της εκδήλωσης.
Τον ήχο/μικρόφωνα φρόντισε με ετοιμότητα και επαγγελματισμό ο ακούραστος γνωστός τεχνικός κύριος Σωτήριος Μεραντζής.
Στην είσοδο του σχολείου πρόσφεραν νόστιμες σπιτίσιες ραβανές, νερό και αναψυκτικά εθελόντριες κυρίες των συλλόγων.
Ο συγγραφέας παρέμεινε στον χώρο του σχολείου συζητώντας και υπογράφοντας το βιβλίο του. Όλοι του ευχήθηκαν και στο επόμενο!
Αργότερα ο συγγραφέας προσέφερε δείπνο στους συντελεστές και ομιλητές της παρουσίασης σε κεντρικό κατάστημα στην Γαβαλού.
Ακολουθεί η πλήρης ομιλία του Συγγραφέα κυρίου Αλεξανδρή.
Οσιολογιοτάτη, κυρίες και κύριοι Καλησπέρα σας και Χρόνια Πολλά. Όπως όλοι γνωρίζετε, εδώ και 20 περίπου χρόνια, με αναζητήσεις, με έρευνα και με εκδόσεις προσπαθώ να αναδείξω την περιοχή μας τη Μακρυνεία, η οποία έχει μεγάλο αρχαιολογικό, ιστορικό και λαογραφικό ενδιαφέρον.
Μετά από τέσσερα χρόνια, βρισκόμαστε και πάλι εδώ, στην αίθουσα του Δημοτικού σχολείου Γαβαλούς, για να παρουσιάσουμε ακόμη ένα ιστορικό βιβλίο για την περιοχή μας, ένα βιβλίο για τον Γαβαλιώτη Δημήτρη Μακρή, γι΄αυτό και και η σύνθεση του σημερινού πάνελ με καταξιωμένους επιστήμονες έχει άρωμα Γαβαλούς.
Το υπό παρουσίαση βιβλίο εκδόθηκε και με την συνδρομή του ΠΕΣΑΓ και του Συλλόγου Γαβαλιωτών Αθήνας, με τους οποίους συνεργάζομαι πολλά χρόνια.
Είναι γόνιμος καρπός πολύχρονου, δημιουργικού και υπεύθυνου ερευνητικού μόχθου. Αν και ειπώθηκαν πολλά από τους προλαλήσαντες ομιλητές, εγώ θα ήθελα να επισημάνω μερικά ακόμη στοιχεία.
Το σύγγραμμα αποτελείται από 526 σελίδες που κατανέμονται σε τέσσερα κεφάλαια.
Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στην προεπαναστατική περίοδο και στην ανυπότακτη Κλεφτουριά του Ζυγού, που τελευταίος Καπετάνιος της ήταν ο Δημήτρης Μακρής. Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι ο νταϊφάς του Ζυγού ήταν ο μοναδικός σε όλη την Ρούμελη και στον Μοριά, που επιβίωσε μέχρι την Επανάσταση του ΄21, από τον φοβερό διωγμό των Οθωμανών στις αρχές του 19ου αιώνα. Ποτέ δεν προσκύνησε ή δεν έκανε καπάκια με τον κατακτητή.
Η ψυχολογία των Κλεφτών του Ζυγού, ήταν τέτοια που αντιμετώπιζαν τους Οθωμανούς με περιφρόνηση και αίσθημα ανωτερότητας ακόμη και όταν βρίσκονταν σε δύσκολη θέση, λόγω της αριθμητικής υπεροχής και της υπεροχής των όπλων των εχθρών. Ποτέ τους δεν συμβιβάστηκαν ή περισσότερο δεν παραδόθηκαν στον εχθρό. Και στις δύσκολες στιγμές, που όλα έδειχναν χαμένα, όταν περικυκλώθηκαν από τον εχθρό, εκείνοι με τα γιαταγάνια στα χέρια, έκαναν την δική τους έξοδο, χωρίς να υπολογίζουν τις απώλειες, αρκεί όσοι μπορούσαν να περάσουν από τα εχθρικά στίφη, να ανακτούσαν την ελευθερία τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα γενναιότητας και αυτοθυσίας είναι ένα γεγονός που έλαβε χώρα το 1760 στο Καλούδι Τριχωνίδας, όταν ο Τσιούλκας και τα τριακόσια παλικάρια του, μάχονταν με τρεις χιλιάδες Τούρκους. Στο τέλος όταν σώθηκαν τα μπαρουτόβολα, έκαναν γιουρούσι κι έπεσαν όλοι νεκροί. Το ίδιο όμως συνέβη και με τους πολιορκημένους, στην Ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου και λίγο αργότερα στην μάχη της Βαρνάκοβας.
Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στα ιστορικά γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και κυρίως στις πολιορκίες, στις μάχες και στις εκστρατείες, που πήρε μέρος το ένοπλο σώμα του Δημήτρη Μακρή.
Καθ΄όλη την διάρκεια της Επανάστασης, διακρίνουμε την ανδρεία και την γενναιότητα του Δημήτρη Μακρή.
Αυτός ξεκίνησε την Επανάσταση στη Δυτική Ρούμελη με το κτύπημα στη Σκάλα του Μαυρομάτη στις 5 Μαρτίου 1821.
Αυτός μπήκε στο Μεσολόγγι στις 20 Μαΐου και υποχρεώθηκαν αναγκαστικά στη συνέχεια και οι άλλοι οπλαρχηγοί της Δυτικής Ρούμελης, να πάρουν τα όπλα ενάντια στον εχθρό.
Στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου, ο Μακρής, με το Γρίβα, με τους Μεσολογγίτες Θανάση και Γιαννάκη Ραζηκότσικα και τους Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς απέκρουσαν την μεγάλη επίθεση των Τούρκων τα ξημερώματα της 25ης Δεκεμβρίου 1822, όταν οι Βαρνακιώτης, Μπακόλας, Ίσκος, Βαλτινός και Ράγκος ήταν στο τουρκικό στρατόπεδο και ο Μαυροκορδάτος με τον Μάρκο Μπότσαρη είχαν έτοιμη την πάσαρα να διαφύγουν προς την Πελοπόννησο.
Ο Δημήτρης Μακρής ήταν ο Πολέμαρχος της ηρωικής Εξόδου της Φρουράς του Μεσολογγίου τον Απρίλιο του 1826. Αυτός διέσχισε τα εχθρικά στρατεύματα στον κάμπο του Μεσολογγίου και πολέμησε με τον Μουστάμπεη στον Άι-Συμιό. Αυτός κατόρθωσε να οδηγήσει το σώμα των Εξοδιτών, που γλύτωσε από την μεγάλη σφαγή και την αιχμαλωσία, με ασφάλεια στο Ζυγό και από εκεί στην Δερβέκιστα.
Μετά την πτώση του Μεσολογγίου, όταν σχεδόν όλοι οι οπλαρχηγοί της Ρούμελης δήλωσαν υποταγή στον Κιουταχή, ο Μακρής με τον Καραϊσκάκη ήταν οι μόνοι που δεν προσκύνησαν. Στα τέλη του 1826 αφού πέρασε από την Πελοπόννησο και πάλι στην Ρούμελη, ο γενναίος αυτός Καπετάνιος ξεσήκωσε την Δυτική Ρούμελη στα όπλα και με τον νταϊφά του πήρε μέρος στις μάχες της Ανατολικής Στερεάς, βοηθώντας τον Καραϊσκάκη.
Τα δύο επόμενα χρόνια πολέμησε τους Τούρκους, μέχρι την απελευθέρωση όλης της Δυτικής Ρούμελης τον Μάιο του 1829.
Πέρα από την ανδρεία και την γενναιότητα που διέκριναν τον Δ. Μακρή και που φάνηκαν κατά την διάρκεια του αγώνα, τον διέκρινε και η μεγάλη του αγάπη για τον τόπο του, τις δύο χώρες και το Ζυγό, όπου ήταν ο Καπετάνιος τους και για τους ανθρώπους του. Γι΄αυτό αν ο ίδιος έλειπε, πάντα ασφάλιζε την επαρχία του Ζυγού, με φρουρές στο Μεσολόγγι-Αιτωλικό και στον Πάνω Ζυγό.
Πολλές φορές αγνοώντας μάλιστα και τις διαταγές της Διοίκησης, έτρεχε να βοηθήσει, όταν κινδύνευε η περιοχή από τους Τούρκους.
Τον Ιούλιο του 1822 έφυγε από το στρατόπεδο της Λάσπης και εμπόδισε το τούρκικο ναυτικό να αποβιβάσει την δύναμή του μεταξύ Μαύρης Αλυκής και εκβολών του Φίδαρη.
Πάλι από την Λάσπη έφυγε τον Ιούλιο του 1823, για να αναλάβει ο ίδιος την φύλαξη των παραλίων στον Γαλατά και στο Μποχώρι, ύστερα από αποβίβαση 600 Τούρκων, από τα πλοία του Καπουδάν Πασά, τους οποίους κτύπησε.
Την ίδια αγάπη είχε εμφυσήσει και στους αξιωματικούς του, έτσι οι Ζυγιώτες Πέτρος Τσερπέλης και Τετριμίδας, τον Αύγουστο του 1824, εγκατέλειψαν το στρατόπεδο του Λιγοβιτσίου, παίρνοντας μαζί και τους μισούς Ζυγιώτες, ύστερα από την νυκτερινή επέλαση των Τούρκων στον κάμπο του Βραχωρίου και του Ζαπαντίου, για να υπερασπίσουν την περιοχή τους πιστεύοντας πως οι Τούρκοι θα προχωρούσαν για τη Ναύπακτο, δια μέσου του Ζυγού.
Αλλά και οι συμπατριώτες του αγαπούσαν υπερβολικά τον Καπετάνιο τους. Η εφημερίδα Αθηνά το 1858 αναφέρει: ≪ο Μακρής παρά των συνεπαρχιωτών του ηγαπάτο θρησκευτικώς, διό και κατέστη τοσούτον ισχυρός, ώστε κατά τους χρόνους της επαναστάσεως και όταν ακόμη ο Μαυροκορδάτος διηύθυνε τα της Δυτικής Ελλάδος, ουδεμία προκήρυξις και γενική διαταγή εδημοσιεύετο ή ετοιχοκολλείτο άνευ της συγκαταθέσεως αυτού και της αδείας του επισήμως εκφραζομένης διά του κήρυκος κατά διαταγήν του καπετάν Μακρή…≫.
Στο τρίτο κεφάλαιο καταγράφονται η στρατιωτική πορεία του Δ. Μακρή, στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος (Ελαφρά Τάγματα, Τετραρχίες) και τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Υπάρχουν στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, τρεις φάκελοι της Γραμματείας των Στρατιωτικών, όπου περιλαμβάνονται δύο τριμηνιαίες καταστάσεις μισθοδοσίας του έτους 1832, του Κ΄ Τάγματος που διοικούσε ο Δημήτρης Μακρής και υπογράφονται από τον Ταγματάρχη Πέτρο Τσερπέλη. Στις καταστάσεις που αναφέρονται στο Παράρτημα του βιβλίου, αναγράφονται τα ονοματεπώνυμα των 405 στρατιωτικών που υπηρετούσαν στο Τάγμα, ο βαθμός, η ηλικία, ο τόπος καταγωγής και το χρηματικό ποσό του μισθού ενός εκάστου. Από αυτές προκύπτει ότι ο Στρατηγός Δημήτρης Μακρής ήταν τότε σε ηλικία 52 ετών, άρα είχε γεννηθεί το 1780 και όχι το 1778 ή το 1772, όπως ισχυρίζονται πολλοί.
Ο Μακρής από το 1836 έως τα μέσα του 1838 που αποστρατεύτηκε ήταν διοικητής της 5ης Τετραρχίας με έδρα το Μεσολόγγι. Πέθανε στη Γαβαλού στις 27 Αυγούστου 1941 και ενταφιάστηκε στο νεκροταφείο του Αγίου Αθανασίου στο Μεσολόγγι.
Στο τέταρτο κεφάλαιο καταγράφονται οι 1.326 Αγωνιστές, οι Πεσόντες και οι Αιχμάλωτοι, που πολέμησαν στην Επανάσταση, υπό τις οδηγίες του Δημήτρη Μακρή, από τις περιοχές του Πάνω και Κάτω Ζυγού και τα χωριά των περιφερειών Μεσολογγίου, Αιτωλικού, Τριχωνίδας, Ναυπακτίας, Βάλτου, Ξηρομέρου και Ευρυτανίας. Από την Γαβαλού κατάγονταν 99 Αγωνιστές εκ των οποίων οι 30 έπεσαν κατά την διάρκεια του αγώνα, ενώ άλλοι 86 αιχμαλωτίστηκαν.
Ο Γαβαλιώτης, Δημήτρης Μακρής υπήρξε από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς του Αγώνα στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας και από εκείνους που δεν εξαργύρωσε τους αγώνες του με υλικά αγαθά, μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους.
Αποτελεί πρότυπο Αγωνιστή τόσο για την καθοριστική συνεισφορά του στα πεδία των μαχών, όσο και για την απελευθέρωση κομβικών περιοχών της Δυτικής Ελλάδας. Μετά την Απελευθέρωση έζησε την υπόλοιπη ζωή του μεταξύ Μεσολογγίου και Γαβαλούς, με τους ανθρώπους που μοιράστηκε τους σκληρούς και αιματηρούς αγώνες για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού. Δεν δέχτηκε ποτέ αξιώματα και άλλους τίτλους, εκτός από εκείνον που δικαιούνταν, του Καπετάνιου του Μεσολογγίου.
Έμεινε έτσι απροσκύνητος σ’ ολόκληρη τη ζωή του. Ανήκει σε μια ιδιαίτερη κατηγορία ανδρών που εμπνέουν και παραδειγματίζουν στον ίδιο βαθμό,
για τις ηρωικές πράξεις που έκανε, αλλά και για τις πράξεις τις οποίες δεν έκανε. Δεν συνεργάστηκε ποτέ με τους Οθωμανούς, δεν ενεπλάκη στον αιματηρό εμφύλιο και δεν επεδίωξε ποτέ προσωπικά αξιώματα και τιμές.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, ο Δημήτριος Μακρής αποτελεί μια εμβληματική μορφή του Αγώνα, που θα πρέπει να εμπνέει τους Έλληνες στο πέρασμα των αιώνων.
Θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι με πρωτοβουλία του Προέδρου της Κοινότητας, Ανδρέα Γούλα, εκπονείται ένα ακόμη βιβλίο για την ιστορία της Γαβαλούς και επιδίωξή μας να κυκλοφορήσει μέχρι το Καλοκαίρι. Γι΄αυτό αν κάποιος διαθέτει στοιχεία, πληροφορίες, παλιές φωτογραφίες ας έλθει σε επαφή με τον Πρόεδρο.
Τελειώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω:
-Τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων των Συλλόγων Γαβαλιωτών Αθήνας και ΠΕΣΑΓ καθώς και τους προέδρους τους για την συνδρομή τους.
-Τους χορηγούς που βοήθησαν στην έκδοση του βιβλίου.
- Την Διεθνή Αδελφότητα Απογόνων των Ελεύθερων Πολιορκημένων Μεσολογγίου και τον Πρόεδρό της Γιάννη Μακρή, ο οποίος προλόγισε και παρουσίασε απόψε το βιβλίο μου.
-Τους εισηγητές- καθηγητές Κώστα Πατρώνη και Χρήστο Κυριαζή που μίλησαν για το βιβλίο.
-Την εκπαιδευτικό κα. Αναστασία Ξουργιά που συντόνισε την συζήτηση.
-Την Ηγουμένη κα Μαρία Σκαβάρα, τον Πρόεδρο της Κοινότητας Ανδρέα Γούλα και τον Πρόεδρο του Συλλόγου Γαβαλιωτών Αθήνας, Άρη Σουφλή που απεύθυναν χαιρετισμό στην σημερινή μας εκδήλωση.
-Την Δ/ντρια του Δημοτικού σχολείου Γαβαλούς κα. Μαρία Κόκιου για την φιλοξενία στην αίθουσα του σχολείου.
-Το φίλο Απόστολο Καρακώστα για την φωτογράφηση και την κάλυψη της εκδήλωσης για τα ΜΜΕ.
-Τέλος ευχαριστώ θερμά όλους εσάς που βρεθήκατε απόψε στην παρουσίαση του βιβλίου.
Α.Κ.Κ.
