21η Δεκεμβρίου, η μικρότερη μέρα και η μεγαλύτερη νύχτα
Γράφει ο Απόστολος Κων. Καρακώστας
Την Κυριακή της 21ης Δεκεμβρίου στις πέντε και τρία λεπτά το απόγευμα, ο ήλιος «έφθασε» στο νοτιότερο σημείο-όπως τον βλέπουμε από την γη-που ονομάζεται Χειμερινό Ηλιοστάσιο και επίσημα ξεκινάει ο χειμώνας.
Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο συμπίπτει μεταξύ της 20ης και της 23ης Δεκεμβρίου κάθε χρόνο, συνήθως στις 21 & 22.
Για την ιστορία, στις 20 Δεκ. τελευταία φορά συνέβη το 1903 και θα ξανασυμβεί το 2303, δηλαδή μετά 400 χρόνια.
Εξ’ ίσου σπάνια συμβαίνει το Χειμερινό Ηλιοστάσιο στις 20 Δεκεμβρίου. Επόμενη φορά που θα συμβεί είναι το 2080.
Στις 21 Δεκ. λοιπόν βόρεια του Βορείου Πολικού Κύκλου (ονομάζεται και Αρκτικός Κύκλος), επικρατεί νύχτα όλο το 24ωρο.
Επί του Πολικού Κύκλου σε πλάτος 66° 33’ 38’’ Βόρειο η νύχτα κρατάει ένα 24ωρο μόνο στις 21 Δεκ. Από την επομένη αρχίζει να μειώνεται.
Το αντίθετο συμβαίνει νότια του Νοτίου Πολικού Κύκλου (ονομάζεται και Ανταρκτικός κύκλος) επικρατεί μέρα όλο το 24ωρο.
Και εκεί στο πλάτος του Νοτίου Πολικού Κύκλου 66° 33’ 51’’ Νότιο, (είναι περίπλοκο για να εξηγηθεί εδώ, ο συγκεκριμένος κύκλος μετακινείται κατά 14,5 μέτρα τον χρόνο προς τον Νότιο Πόλο), η ημέρα διαρκεί ένα 24ωρο στις 21 Δεκεμβρίου. Από την επομένη αρχίζει να μειώνεται.
Για τα σημεία της γης που βρίσκονται νοτίως του Βορείου Πολικού Κύκλου μέχρι τον Ισημερινό, οι μέρες έχουν ηλιοφάνεια από μηδέν λεπτά και «κατεβαίνοντας» προς τα κάτω η ηλιοφάνεια φθάνει στις 12 ώρες στον Ισημερινό. (Εκεί πάντα όλο τον χρόνο επικρατεί 12 ώρες ημέρα και 12 ώρες νύχτα).
Από τον Ισημερινό και μέχρι τον Νότιο Πολικό Κύκλο, (Ανταρκτικό) η ημέρα διαρκεί από 12 ώρες έως 24, (στις 21 Δεκ.).
Με απλά λόγια, παρατηρώντας από την γη, βλέπουμε τον ήλιο να «ανεβαίνει» από τις 21 Δεκ. έως τις 21 Ιουνίου κατά 47° μοίρες στον ουράνιο θόλο.
Στο Αγρίνιο η διάρκεια της ημέρας από 9 ώρες και 28 λεπτά στις 21 Δεκεμβρίου 2025, θα φθάσει στις 15 ώρες και 4 λεπτά την Κυριακή 21 Ιουνίου 2026. Δηλαδή θα μεγαλώνει η ηλιοφάνεια σχεδόν 2’ λεπτά την ημέρα.
Αυτή η περίπου ημερομηνία στα τέλη Δεκεμβρίου (25 Δεκ. με το Ιουλιανό ημερολόγιο) γιορταζόταν από τους αρχαίους λαούς, γύρω από την Μεσόγειο και ανατολικότερα, καθώς το μεγάλωμα της μέρας θα έφερνε σύντομα την άνοιξη και κατόπιν τις συγκομιδές, μια και τα όποια τρόφιμα αποθήκευαν για τον χειμώνα θα είχαν εξαντληθεί…
Από αρχαίους χρόνους οι άνθρωποι βάλανε φυσικά σημάδια με πέτρες και ξύλα για να προσδιορίσουν τη κατεύθυνση της ανατολής και δύσης, καθώς και το ύψος της μεσουράνισης του ήλιου. Χαμηλά προς τον ορίζοντα τον Δεκέμβριο και ψηλά τον Ιούνιο.
Το ποιο φημισμένο και γνωστό μας μέρος, που αυτά τα φαινόμενα μετριούνταν είναι το Stonehenge στην Αγγλία.
Εκεί η δύση του ηλίου κατά το Χειμερινό ηλιοστάσιο ευθυγραμμίζεται με δυο γιγάντιες όρθιες πέτρες.
Κάτι παρόμοιο υπάρχει και στην Ιρλανδία, αλλά και στην Αμερικάνικη ήπειρο όπου οι Μάγια στο Μεξικό σε παρατηρητήριο τους, είχαν στον τοίχο μικρά ανοίγματα, που έμπαινε το φως του ήλιου και σηματοδοτούσε το χειμερινό και το θερινό ηλιοστάσιο.
Σημ. Δείτε στις σελίδες του Αλμανάκ την νότια κλίση του Ηλίου στις 21 Δεκ. και την διάρκεια ημέρας, καθώς και ανατολής-δύσης ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος.
