Τραγωδία στον Όλυμπο πριν 30 χρόνια

  

Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας

Η τραγωδία που συγκλόνισε την ορειβατική οικογένεια της Ελλάδας το 1995, περιγραφή της και μοναδικές ανέκδοτες φωτογραφίες της.

Πέρασαν 30 χρόνια από την ημέρα εκείνη που έφυγε, για ακόμα ψηλότερα κι από τον Όλυμπο, ο μεγαλύτερος Έλληνας πρωτεργάτης της ορειβασίας, ο Αθάνατος για πάντα στις καρδιές μας και γραμμένος με ανεξίτηλα γράμματα στην Ορειβατική ιστορία της Ελλάδας, Γεώργιος Μιχαηλίδης.

----------------------ο----------------------

Γνωριμία με τον Γιώργο Μιχαηλίδη, πρώτη συνάντηση.

Σε βράχια η Αρετή δυσκολοπάτητα φωλιάζει

κι έναν τόπο θείο και πάναγνο αφεντεύει,

δεν μπορούν του καθενός θνητού τα μάτια

να τη δουν, την αντικρίζει μόνο εκείνος

που από μέσα του ο ιδρώτας, σπαραγμός

της καρδιάς του, θ’ αναβρύσει,

μόνο εκείνος που ως τ’ ακρόκορφο θα φτάσει της αντρείας.

(Απόσπασμα από ποίημα του Σιμωνίδη του Κείου, σε μετάφραση του Θρασύβουλου Σταύρου, Σημ. 1η). 

 

Με τον Γιώργο Μιχαηλίδη γνωριστήκαμε στις 21 Αυγούστου του 1989 στο πιο δύσβατο σημείο της Kακόσκαλας του Ολύμπου. 

Με τον γιό μου Κώστα, εννιά ετών, ξεκινήσαμε το πρωί από το καταφύγιο «Α», Σπήλιος Αγαπητός στα 2100 μέτρα, για τον Μύτικα. (τα ύψη που γράφω είναι αυτά που ήταν γνωστά τότε).

Φθάσαμε στην Σκάλα (2882 μέτρα) - (Σημ. 2^η), και από εκεί στον Μύτικα (2917 μέτρα), στις 12:00 το μεσημέρι.  Μετά από μία δίωρη παραμονή στην κορυφή, ξεκινήσαμε για την επιστροφή στην Σκάλα και στην συνέχεια στο καταφύγιο,  όπου μας περίμεναν η γυναίκα μου Μαρία και η τρίχρονη κόρη μου Νάνσυ, (Αθανασία-Σοφία).

Ο Γιώργος Μιχαηλίδης πήγαινε στον Μύτικα με τα εγγόνια του Γεωργάκη και Κατερίνα, για πρώτη φορά, μαζί με την κόρη του Βάσια.

Μπροστά πήγαινε αυτός κρατώντας την άκρη από ένα κόκκινο ορειβατικό σχοινί, που ήταν δεμένο με κρίκο στην μέση του εγγονού του,   ακολουθούσε η εγγονή του δεμένη κι αυτή με σχοινί που την άκρη του κρατούσε η μητέρα της. 

Είδα την «σχοινοσυντροφιά» από κάποια απόσταση και όταν πλησιαστήκαμε, με τον Κώστα βγήκαμε δυο βήματα έξω από το μονοπάτι για να περάσουν.

Χαιρετηθήκαμε, συστηθήκαμε και ανταλλάξαμε λίγα λόγια. Ποτέ μου δεν είχα σκεφθεί ότι θα συναντούσα τον μεγάλο ορειβάτη προσωπικά και μάλιστα πάνω στις ψηλές κορυφές του Ολύμπου!

Μιλήσαμε για τις δυσκολίες των κακοτράχαλων μονοπατιών, όπως αυτό που συναντηθήκαμε και την προσοχή που απαιτείται για να τα περπατήσει κανείς με ασφάλεια, ειδικά τα παιδιά.

Ο Μιχαηλίδης ήταν συνηθισμένος να τον αντιμετωπίζουμε με δέος, εμείς οι «κοινοί θνητοί» του «κάμπου» και ήταν όπως πάντα, καταδεκτικός στο να μιλήσει με αγνώστους, ειδικά πάνω στα βουνά.  

Έβγαλα από το σακίδιό μου το «Εγκόλπιό» μου, το βιβλίο που με συνόδευε και με κατατόπιζε σε όλα τα βουνά, (ακόμα και τώρα…),  «Τα βουνά της Ελλάδας» του Γιώργου Σφήκα και τον ρώτησα για τις διάσημες αναρριχήσεις του.  

Μέσα στο βιβλίο υπάρχει και η κλασσική του φωτογραφία, στην βόρεια ορθοπλαγιά του Σκολιού, που τον τράβηξε ο Γιώργος Μαυρίδης. Μου είπε ότι όταν γυρίσει στην Αθήνα θα μου την στείλει. Πράγματι την έλαβα σε λίγες ημέρες.

Μου ζήτησε να τον τραβήξω 2-3 φωτογραφίες με τα εγγόνια του, με την παλιά αλλά καλής μάρκας μηχανή του, νομίζω Mamiya.

Μου είπε ότι πάντα τον τραβούσαν φωτογραφίες οι «άλλοι», καθώς αυτός ακροβατούσε στις εκατοντάδες μέτρων ορθοπλαγιές και δεν είχε «ελεύθερα» τα χέρια και τον νου του για να τραβάει φωτογραφίες.

Προχώρησε για τον Μύτικα, καθώς είχε περάσει η ώρα και ήθελε να μην τον πιάσει η νύχτα στην επιστροφή μεταξύ Μύτικα και Σκάλας, αλλά ακόμα περισσότερο σκεφτόταν μήπως συμβεί απότομη καιρική αλλαγή, όπως μου είπε. Πράγμα που συμβαίνει ταχτικά στον Όλυμπο.

(Τρία χρόνια αργότερα, το 1992 πηγαίνοντας οικογενειακώς για τις ψηλές κορφές του Ολύμπου, μας έπιασε χιονοθύελλα και μείναμε μια εβδομάδα στην σπηλιά του Ιθακήσιου, καθώς από εκεί κι επάνω χιόνιζε και προς τα κάτω έβρεχε! Προμήθειες είχαμε μπόλικες και δεν μας έλλειψε τίποτα! Νερό κουβαλούσαμε από την πηγή του Στράγκου, ξύλα για την φωτιά υπήρχαν μπόλικα ξερά έλατα). 

 

Ο Μιχαηλίδης ήταν από τους σπάνιους ανθρώπους, που αν έχεις την τύχη στην ζωή σου να τους συναντήσεις και να ανταλλάξεις μαζί τους έστω και μια απλή καλημέρα, γίνεσαι φίλος τους για πάντα!

Με τον Κώστα κατεβήκαμε σε δυο  ώρες στο καταφύγιο του «Ζολώτα» όπου μας περίμενε, με σχετική αγωνία, η γυναίκα μου και η κόρη μου.

Όλη μέρα κοιτάζανε το βουνό, και ένας Αυστριακός δρομέας που μας πέρασε τρέχοντας στον ανήφορο, πήγε στον Μύτικα και γύρισε τρέχοντας προς τα κάτω, τους είπε ότι μας συνάντησε στην επιστροφή και είμαστε καλά. 

Όλοι με ρωτούσαν για τον Μιχαηλίδη και τα εγγόνια του, σε ποιο σημείο συναντηθήκαμε. Έκαναν τους υπολογισμούς τους τι ώρα θα γυρίσουν.

Τους βεβαίωσα ότι όταν συναντηθήκαμε στην Κακόσκαλα ήταν όλοι  τους καλά.

Καθήσαμε έξω στο «μπαλκόνι» του καταφυγίου και τους περιμέναμε με αγωνία, καθώς νύχτωσε και περνούσαν οι ώρες.

Η Γερμανίδα γυναίκα του Κώστα Ζολώτα του έλεγε να πάει προς τα πάνω ψάχνοντας. Εκείνος-πιο ψύχραιμος από όλους-μια κοίταζε προς το βουνό και μια την ώρα. Ήταν ο μόνος που γνώριζε καλύτερα από τον κάθε ένα, τα προσεκτικά  «βήματα» του δασκάλου του πάνω στις κορφές και ήξερε ότι θα γύριζε, όπως πάντα, με τα εγγόνια του σώα.   

Τελικά είδαμε φως από φακό, καθώς κατέβαιναν το μονοπάτι και κατά τις δέκα έφθασαν στο καταφύγιο. Μας είπε ότι όλα πήγαν καλά, απλώς διατήρησε πάνω και κάτω χαμηλό ρυθμό, για να μην κουράσει, εξαντλήσει και απογοητέψει τα παιδιά, που θα τους έμεναν δυσάρεστες αναμνήσεις από το βουνό και που ίσως τους  προκαλούνταν αποστροφή για τα ορειβατικά δρώμενα.

Την άλλη μέρα κατηφορίσαμε όλοι για τα πριόνια. Η κόρη μου και προς τα πάνω και στην επιστροφή περπάτησε χωρίς βοήθεια. Απλώς πηγαίναμε αργά και με 10λεπτες ταχτικές στάσεις.

Συνεχίσαμε εκείνο το καλοκαίρι με κατασκήνωσή μας για «ξεκούραση» (και νέες περιπέτειες), στην καταπράσινη μαγευτική Οίτη, στο οροπέδιο των πηγών κάτω από την κορυφή Γρεβενό, (2114 μέτρα), στην Καταβόθρα και στο Άγιο Πνεύμα.

Το 1989 στην κορυφή του Μύτικα υπήρχε ακόμα η ορειχάλκινη επιγραφή της Ιταλικής Αποστολής του 1985.

Στα μετέπειτα χρόνια χάθηκε…

Η επιγραφή έγραφε στα Ιταλικά το ποίημα του Σιμωνίδη του Κείου:

«C' E UN DETTO CHE VIRTU ABITI SU RUPI INACESSIBILI...NE ESSA ALLO SGUARDO TI TUTI I MORTALI SI RIVELA. MA DI QUELLO SOLTANTO CUI SUDORE CHE IL CUORE STREMA DAL DI DENTRO SGORGHI E CHE ALLA VETTA DEL VALORE GIUNCA» SIMONIDE, TRANS GRAECIAM EXPEDITIO 1985 ITALY

-------------------o------------------

Φωτογραφίες από Πριόνια-Ζολώτα-Μύτικα, επιστροφή και κατασκήνωση στην Καρυά του Κάτω Ολύμπου.  

 

----------------------ο-------------------- 

Δεύτερη συνάντηση με τον Γιώργο Μιχαηλίδη στο Παγγαίο.

Τέσσερα χρόνια αργότερα στην 53^η Π.Ο.Σ. στις 24 & 25 Ιουλίου του 1993, στο Παγγαίο όρος της Καβάλας, συναντηθήκαμε πάλι. Μιλήσαμε για τον Όλυμπο και ανταλλάξαμε τηλέφωνα. Ο Μιχαηλίδης πήγε στην συνάντηση στο Παγγαίο με τον Ορειβατικό Σύλλογο των Αχαρνών.

Εμείς οικογενειακώς  πήγαμε από το Αγρίνιο με αυτοκινούμενο τροχόσπιτο και…φορτωμένοι με δεκάδες σακίδια των ορειβατών που συναντήσαμε στον ανήφορο μετά το χωριό Αυλή (στους πρόποδες του βουνού). Φθάσαμε το απόγευμα του Σαββάτου στον χώρο κατασκήνωσης όπου ξεφόρτωσα όλα τα σακίδια που τα παρέλαβαν οι ορειβάτες μετά από ώρες καθώς κατέφθαναν.

Την επόμενη μέρα στην κορυφή Αυγό στα 1930 μέτρα, δίπλα στον μεγάλο ξύλινο σταυρό βγάλαμε όλοι μαζί τις «καθιερωμένες» αναμνηστικές φωτογραφίες.

Τα επόμενα δυο χρόνια τηλεφωνιόμασταν αραιά, συνήθως Πάσχα-Χριστούγεννα και σιμά κοντά στις Πανελλήνιες ορειβατικές συναντήσεις. 

-------------------o------------------

55^η Π.Ο.Σ. στο Οροπέδιο των Μουσών.

 

Παραμονές της 55^ης Π.Ο.Σ., δυο χρόνια αργότερα στον Όλυμπο, τηλεφωνήθηκα με τον αείμνηστο Γιώργο Μιχαηλίδη και δώσαμε ραντεβού στο καταφύγιο του Γιόσου Αποστολίδη, πάλι θα ερχότανε με τον Σύλλογο Αχαρνών.

Ενώ εμείς θα ανεβαίναμε μόνοι μας από τις Βρυσοπούλες στα δυτικά. Χωρίς βιασύνη και πολυκοσμία, απολαμβάνοντας την ομαλή και πανέμορφη διαδρομή (περίπου 15 χιλιομέτρων), περπατώντας σε γυμνό τοπίο, καταπράσινα λιβάδια και μέσω Ζωναριών να φθάσουμε στο οροπέδιο των Μουσών.

 

Εκεί στις 21 & 22 Ιουλίου το 1995, έγινε η 55^η Πανελλήνια Ορειβατική Συνάντηση στον Όλυμπο. Συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες ορειβάτες δεκάδων συλλόγων από όλη την Ελλάδα, καθώς αυτή η συνάντηση διοργανώνονταν-τότε-ανά 5ετία. Οι παλιοί ορειβάτες πήγαιναν στον Όλυμπο γιατί δεν ήθελαν να την χάσουν, ποιος ξέρει αν μετά πέντε χρόνια θα τα κατάφερναν να πάνε…Και οι νέοι ορειβάτες πήγαιναν με χαρά που θα συμμετείχαν για πρώτη φορά σε Πανελλήνια συνάντηση πάνω στο μυθικό βουνό.

Οι περισσότεροι ορειβάτες κατασκήνωσαν στο οροπέδιο ανάμεσα στα δυο καταφύγια, του «Γιόσος Αποστολίδης» του Σ.Ε.Ο. Θεσσαλονίκης στα 2697 μέτρα και του «Χρήστος Κάκαλος» του Ε.Ο.Σ. Κατερίνης στα 2650 μέτρα. (υψομετρικές μετρήσεις του 1996).

Ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγρινίου συμμετείχε με 43 ορειβάτες από τους οποίους οι 38 ανέβηκαν στον Μύτικα.

Εγώ και η οικογένειά μου (4 άτομα) είχαμε κλείσει ένα μήνα πριν θέσεις παραμονής για τρεις ημέρες στο καταφύγιο Γιόσος Αποστολίδης του Σ.Ε.Ο. Θεσσαλονίκης.

Σε όλες τις οργανωμένες ή όχι ορειβατικές συναντήσεις, πάντα πηγαίναμε ανεξάρτητα από τον Ορειβατικό Σύλλογο του Αγρινίου, που είμασταν μέλη, καθώς «παρατείναμε» τις ορειβατικές «εξορμήσεις» χρονικά, μέρες πριν και μέρες μετά.

Έτσι και στην 55^η Ορειβατική συνάντηση ξεκινήσαμε τέσσερες μέρες πριν και επιστρέψαμε τρεις μέρες μετά.

Φύγαμε από την Λευκάδα (τότε που ακόμα δεν είχε…ανακαλυφθεί τουριστικά), και την Πέμπτη 20 Ιουλίου το βράδυ, κατασκηνώσαμε στους πρόποδες του Ολύμπου.     

-------------------o------------------

 

21^η Ιουλίου 1995 από Βρυσοπούλες στο οροπέδιο των Μουσών.

Το απόγευμα της 20^ης Ιουλίου κάναμε τις τελευταίες προμήθειες στην Ελασσόνα. Όταν αγοράσαμε ψωμί από έναν φούρνο και μας ρώτησαν που πάμε, τους είπαμε για τις ψηλές κορφές του Ολύμπου και το ανδρόγυνο που είχε τον φούρνο μας έδωσε περισσότερο ψωμί από ότι πληρώσαμε! Βάλαμε βενζίνη στην Ολυμπιάδα και πήραμε τον ανήφορο στον χαλικοστρωμένο-τότε-δρόμο προς τις Βρυσοπούλες.

Στα μισά της διαδρομής σε υψόμετρο 800 περίπου μέτρα, στήσαμε το αντίσκηνο. Πέρασε δίπλα μας ένας τσοπάνης με ένα κοπάδι πρόβατα, είχε στάνη εκεί κοντά. Μιλήσαμε αρκετή ώρα και μας κάλεσε να τον επισκεφθούμε στην καλύβα του με το σούρουπο που θα έκλεινε τα πρόβατα στο μαντρί.

Πήγαμε με τους φακούς μας στο μονοπάτι, μας γαύγισαν τα σκυλιά, βγήκε ο τσοπάνης από μια προχειροφτιαγμένη καλύβα και μας «έβγαλε» από τα άγρια τσοπανόσκυλα.

Στην με ξερολιθιά κατοικία, ήταν αναμμένη φωτιά μες την μέση και ο αδελφός του φίλου μας έβραζε σε ένα καζάνι γάλα για να το πήξουν τυρί.

Συζητήσαμε με τα δυο αδέλφια για την ζωή τους στο βουνό και για το χωριό τους τον Σπαρμό. Μας  κάλεσαν να μείνουμε για φαγητό, δεχθήκαμε από ευγένεια, τα παιδιά «στριφογύρισαν» αλλά δεν είπανε κάτι…

Όταν έβρασε το καζάνι με το γάλα, βάλανε στην φωτιά μια μεγάλη κατσαρόλα και έβρασαν τραχανά. Πρόσθεσαν βούτυρο, γάλα και τυρί, δικά τους προϊόντα.

Με την συζήτηση η ώρα είχε πάει δέκα και σέρβιραν τον τραχανά, αυτοί σε δυο βαθιά πιάτα και για μας σε ένα «αγγειό» (μεγάλη γαβάθα).

Μας έδωσαν και ένα κουτάλι-είχανε μόνο δυο, με το ένα έφαγαν αυτοί και εμείς οι τέσσερες με το άλλο…Ήταν η εμπειρία να μοιραστούμε φαγητό σε ένα πιάτο και με ένα κουτάλι η πρώτη μας-και τελευταία-φορά! Ο τραχανάς ήταν πεντανόστιμος, μια και δεν τσιγκουνεύτηκαν αυτά που έβαλαν μέσα, τα βάλανε χωρίς να τα ζυγίσουν, «ως έγκιστα», με το μάτι, ξέρανε τι ποσότητες να βάλουν και μάλιστα στο σκοτάδι!    

Τώρα, τριάντα χρόνια αργότερα, ρώτησα την γυναίκα μου τι «αγγειό» ήταν αυτό από το οποίο φάγαμε και μου απάντησε:  «πάντως πορσελάνη δεν ήτανε»! Πρέπει να ήταν γανωμένο χαλκωματένιο.

Την άλλη μέρα ξημερώματα «σκάρισαν» τα πρόβατα πολύ νωρίς, πέρασαν από την «κατασκήνωσή μας» και τράβηξαν για να βοσκήσουν στις γύρω πλαγιές.

Λίγο πιο πέρα στα 50 μέτρα, βρήκα δυο γίδια φαγωμένα από λύκους…Έτσι κατάλαβα γιατί όλη νύχτα τα σκυλιά στην κοντινή στάνη, δεν σταμάτησαν να γαυγίζουν…Οι φίλοι μου οι βοσκοί μου είπανε ότι αυτά τα δυο γίδια είχαν ξεκόψει από κοπάδι τους και τα βρήκαν οι λύκοι…

Τα δικά τους πρόβατα τα συνοδεύουν πάντα και τα προστατεύουν τα τσοπανόσκυλά τους και δεν αφήνουν κανένα μοναχό του έξω από την στρούγκα, τα γυρίζουν όλα στο μαντρί...

Οδήγησα μέχρι το στρατόπεδο στις Βρυσοπούλες. Μίλησα εκεί με τον Αξιωματικό υπηρεσίας, κατέγραψε τα στοιχεία μας και μας είπε ότι αν θέλουμε μπορούμε να αφήσουμε το αυτοκίνητο στα 20 μέτρα έξω από την κεντρική πύλη, που φρουρείτε όλο το 24ωρο. (υψόμετρο 1720 μέτρα).

Πήραμε τα σακίδιά μας που ήταν αρκετά βαριά, καθώς κουβαλάγαμε και αρκετά τρόφιμα και πολύ νερό.

Περπατήσαμε 4 χιλιόμετρα (με ζικ-ζακ) κατά μήκος της χιονοδρομικής πίστας, περάσαμε την προτομή του ηρωικού Ταγματάρχη (ΠΒ) Ιωάννη Παπαρόδου, μέχρι το καταφύγιο έκτακτης ανάγκης Κώστας Μιγκοτζίδης στα 2360 μέτρα. (ανήφορος με κλίση 25%).

Το μικρό αυτό πολύτιμο καταφύγιο πήρε το όνομα του Κώστα Μιγκοτζίδη μετά τον θάνατό του στον Όλυμπο... (υπάρχει ορειχάλκινη πλάκα με το όνομά του στο λούκι του Μύτικα…)

Ξεκουραστήκαμε μέσα στο μικρό κτίσμα, γράψαμε στο βιβλίο επισκεπτών και μιλήσαμε με έναν ηλικιωμένο βοσκό που έβοσκε τα πρόβατά του στην απέναντι πλαγιά, του άρεσε ο σουγιάς μου και του τον έκανα δώρο.

Προχωρήσαμε στον ανήφορο δυο χιλιόμετρα και φθάσαμε στον αυχένα στα 2700 περίπου μέτρα, στην διασταύρωση προς την κορυφή  Άγιο Αντώνιο, υψόμετρο 2817 μέτρα. Εκεί είχαμε ανέβει παλιότερα, το 1990,  με τον γιό μου Κώστα.

Κατηφορίσαμε σε καταπράσινο λιβάδι ενώ έπεσε ελαφριά ομίχλη. Βρήκαμε ένα πρόχειρο με πέτρες «ταμπούρι» και καθίσαμε εκεί μια και την ομίχλη την «συνόδευε» κρύος αέρας.

Το μονοπάτι αυτό ήταν απάτητο, δεν πολύ-περπατιέται, καθώς αν κάποιος ανέβει από Βρυσοπούλες, μετά το διάσελο αν δεν πάει δεξιά για τον Άγιο Αντώνιο, συνεχίζει βόρεια για το Σκολειό και μετά για την Σκάλα-Μύτικα.  

Υποχωρώντας η ομίχλη, μετά ενάμιση χιλιόμετρο φθάσαμε στην χιονότρυπα  Σταυροϊτιάς, υψόμετρο 2600 μέτρα. Στην μέση της τρύπας έστεκε ένα «μενίρ» πάγου 7-8 μέτρα ψηλό.

Κατεβήκαμε την πλαγιά και πιάσαμε το πολυπατημένο μονοπάτι για τα Ζωνάρια που έρχεται από το καταφύγιο Σπήλιος Αγαπητός. Εκείνα τα χρόνια ανέβαιναν στις ψηλές κορυφές πέντε χιλιάδες ορειβάτες από την άνοιξη έως τον χειμώνα. Οι τρεις χιλιάδες ήταν «ξένοι» (οι περισσότεροι Γερμανοί) και οι δυο χιλιάδες Έλληνες.

Αρχίσαμε να συναντούμε ορειβάτες, λίγοι κατέβαιναν και περισσότεροι ανέβαιναν για την Πανελλήνια.

Φθάσαμε στο καταφύγιο Γιόσος Αποστολίδης, «τακτοποιηθήκαμε»…γραφειοκρατικά και συναντηθήκαμε με γνωστούς και φίλους.

Το απόγευμα ανεβήκαμε στον προφήτη Ηλία και ρεμβάσαμε αρκετή ώρα παρακολουθώντας την μυτερή σκιά του Ολύμπου να «προχωράει» προς τα ανατολικά πάνω από τα ακύμαντα νερά του Αιγαίου.

-------------------o------------------

22^α Ιουλίου 1995, ανέβασμα στον Μύτικα.   

Σάββατο πρωί ξυπνήσαμε πολύ νωρίς, ήπιαμε καφέ και φάγαμε ελαφρύ πρωϊνό. Είμασταν όλη η οικογένεια σε «εγρήγορση» σωματική αλλά περισσότερο ψυχική, καθώς ξεκινήσαμε την μεγαλύτερη, μέχρι τότε, οικογενειακή «περιπέτεια».

Με τον Κώστα είχαμε ανέβει στον Μύτικα άλλες τρεις φορές, αλλά όλοι μαζί ήταν για πρώτη φορά. Στις προηγούμενες αναβάσεις η γυναίκα μου και η κόρη μου μας περίμεναν στα «μετόπισθεν», στου Ζολώτα, στις Βρυσοπούλες ή στα Πριόνια.

Προχωρήσαμε στο μονοπάτι των Ζωναριών μέχρι το λούκι του Μύτικα και από εκεί αρχίσαμε το σκαρφάλωμα.

Ένοιωθα στιγμές-στιγμές ένα σφίξιμο στην καρδιά, καθώς συνειδητοποιούσα ότι στο λούκι αυτό είχαν γίνει πολλά ατυχήματα και μάλιστα θανατηφόρα. Ατυχήματα που συνέβησαν σε έμπειρους ορειβάτες και όχι σαν εμάς που «νομίζαμε» ότι πάμε σε έναν ασφαλή και με σίγουρη επιστροφή περίπατο…

Οι όποιες ανησυχίες μου, κυρίως για τα παιδιά, μετριάζονταν-αλλά δεν εξαφανίζονταν-καθώς το πρωί εκείνο προμήνυε μια καθαρή ηλιόλουστη ημέρα. Και για την ώρα είμασταν μόνοι μας στο μονοπάτι, εκτός από τα…κοράκια που  πετούσαν πάνω από τις κορυφές!

Πάντα υπάρχει κίνδυνος να ρίξουν χαλίκια, όταν καθίσουν στα βράχια, με αποτέλεσμα πολλές φορές αυτά να γίνουν «χιονοστιβάδα», συμπαρασύροντας μεγαλύτερες πέτρες στον κατήφορο, απειλώντας την ζωή των ορειβατών…Φυσικά ο ίδιος κίνδυνος υπάρχει κι από τους απρόσεχτους ορειβάτες που ανεβαίνοντας πατούν ετοιμόρροπες πέτρες που κατρακυλούν…

(Εννιά χρόνια αργότερα από μια τέτοια πέτρα έσπασε το αριστερό πόδι της γυναίκας μου πάνω από τον αστράγαλο, όταν γυρίζαμε από την 64^η Π.Ο.Σ. στις 17-18 Ιουλίου το 2004 στην Δρακολίμνη της Γκαμήλας).

Φθάσαμε στην ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας, στον Μύτικα του Ολύμπου! Η κόρη μου για πρώτη της φορά στα εννιά της χρόνια! Η ικανοποίηση της ήταν φανερή στο πρόσωπό της, που επιτέλους κατόρθωσε και «βάδισε» κι αυτή στα αχνάρια του αδελφού της, που είχε πρωτοπάει κι εκείνος εννιά χρονών!

Μαζί της είχε κουβαλήσει και τις αγαπημένες της «πολυταλαιπωρημένες» και «πολυταξιδεμένες» κούκλες της, την «Φαντασμία» και τον «Τατά»!

Σε λίγο κατέφθασαν και μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Αγρινίου, και η Νάνσυ συναντήθηκε με τον αγαπημένο της δάσκαλο, στα μαθήματα και στον χορό, στο 5^ο Παπαστράτειο Δημοτικό Σχολείο Δημήτρη Ξαξίρη.

Ο Ξαξίρης ήταν για δεκαετίες και εξακολουθεί να είναι, ο «πρωταγωνιστής» του κάθε ορειβατικού συναπαντήματος στις κορυφές των βουνών. Παίζει τις φλογέρες του σε παλιούς σκοπούς και αντιλαλούν οι λαγκαδιές. Ιδιαίτερα «περιζήτητος» γίνεται στις Πανελλήνιες συναντήσεις, όταν την παραμονή το βράδυ, εκατοντάδες ορειβάτες συγκεντρώνονται γύρω από αναμμένη φωτιά και απολαμβάνουν τον μελωδικό ήχο, που ο μαέστρος της φλογέρας σκορπάει στο οροπέδιο της κατασκήνωσης.    

Αφού «αναπνεύσαμε» τον αέρα της ψηλής κορφής του Μύτικα, (παλιά την μάθαμε στα σχολεία 2917 μέτρα, αργότερα την διαβάσαμε 2918 και μετά στα 2918,8! Με νεότερες μετρήσεις έχει «τεκμηριωθεί» στα 2917,727 μέτρα), πήραμε τον δυσκολότερο δρόμο του κατεβασμού, για να κάνουμε τόπο στην «αλυσίδα» των εκατοντάδων ορειβατών που ανέβαιναν στο λούκι ο ένας πίσω από τον άλλο.

Στην Νάνσυ περάσαμε ένα σχοινί στην μέση της για ασφάλεια και το κρατούσα κατεβαίνοντας πίσω της. Ο δάσκαλός της ο Δημήτρης Ξαξίρης κατέβηκε όλο το λούκι παρέα μας, βοηθώντας την όπου αυτό χρειαζόταν, αν και ήταν… «αγριοκάτσικο», τόσο στο «πάνω» όσο και στο «κάτω»!

Πίσω στο καταφύγιο, συναντηθήκαμε με τον αείμνηστο Γιώργο Μιχαηλίδη που για παρέα μαζί του, έστω και για λίγα λεπτά σύντομου χαιρετισμού, σχηματίζονταν ουρά από τους πολλούς φίλους και γνωστούς του και ακόμα πολύ περισσότερους άγνωστους. Στην μετέπειτα ζωή τους όλοι τους είναι υπερήφανοι που τον γνώρισαν και συνομίλησαν μαζί του έστω και για λίγα λεπτά της ώρας, εκεί ψηλά στο οροπέδιο των Μουσών στις 22 του Ιούλη το 1995 …

Μου είπε ότι δεν ανέβηκε το Σάββατο, αποφεύγοντας την «στρατιά» των ορειβατών και ότι πρωί της επόμενης ημέρας Κυριακής, θα ανέβαινε με τα παιδιά του στον Μύτικα, όταν όλοι ή σχεδόν όλοι, θα ήτανε στον Προφήτη Ηλία όπου θα λειτουργούσε ο παπάς που ανέβηκε καβάλα σε μουλάρι μέχρι το οροπέδιο το Σάββατο.

Μιλήσαμε για το βιβλίο που έγραφε για τον ορειβατικό του βίο, που θα περιείχε στοιχεία πολύτιμης γνώσης των βουνών, που απόκτησε επί πενήντα χρόνια. Επίπονο έργο ζωής που το «δυσκόλευε» ο τεράστιος σε όγκο αλλά πλούσιος σε πληροφορίες δεκαετιών, από βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, φωτογραφίες, φίλμ και πολλά-πάρα πολλά έγγραφα ντοκουμέντα, που είχαν συσσωρευτεί με τα χρόνια στο μικρό του διαμέρισμα.

Του ζήτησα «υλικό» για να γράψω κι εγώ κάτι για τα βουνά, όταν κάποτε «βρω τον χρόνο». Μου είπε μετά τον Όλυμπο να πάω στην Αθήνα και να μου χαρίσει πολλά «χαρτιά» που τα είχε διπλά και τριπλά και αυτός θα ήταν αδύνατο να τα χρησιμοποιήσει όλα αυτά για το βιβλίο του. Χαρτιά που καθώς μου είπε του έπιαναν τον χώρο και τα περισσότερα θα τα πετούσε...

(Χρόνια αργότερα, το 2004, εκδόθηκε από την Ε.Ο.Ο.Α. το βιβλίο του «Συμβολή στην Ιστορία της Ελληνικής Αναρρίχησης 1913-1962»).

Αυτά και άλλα πολλά συζητούσαμε καθώς έπεφτε η νύχτα και άρχισε ο κόσμος να κυκλοφορεί με φακούς στα μονοπάτια του οροπεδίου, από το Γιόσος Αποστολίδης έως του Κάκαλου, 500 μέτρα πιο κάτω.

Τίποτα δεν προμήνυε το τραγικό συμβάν της επόμενης μέρας…

-------------------ο-----------------

23^η Ιουλίου 1995, η Τραγωδία του Ολύμπου…  

Ξημέρωσε η Κυριακή στο οροπέδιο των Μουσών με θερμοκρασία λίγο κάτω από το μηδέν και με περίπου 200σιους ορειβάτες να ανεβαίνουν το μονοπάτι για τον Προφήτη Ηλία.

Πριν ξεκινήσει η λειτουργία «απαγκιάσαμε» οικογενειακώς στον πετρόχτιστο-ξερολιθιά-μαντρότοιχο της χαμηλοτάβανης εκκλησούλας, παρέα με τον φίλο Γρηγόρη Παπαβασιλείου, Διευθυντή του 7^ου Γυμνασίου Αγρινίου, και τον Δημήτρη Γεωργούλη τον τότε Πρόεδρο της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ορειβασίας & Αναρρίχησης.

Το εκκλησάκι χωρούσε λίγα άτομα, γι’ αυτό όλοι που έφθαναν εκεί πάνω, άναβαν ένα κερί και έβγαιναν έξω στο πρωϊνό κρύο.

Απολείτουργα άρχισαν οι χαιρετισμοί των Προέδρων των συλλόγων και ο «κόσμος» πλήθυνε στην κορυφή του Προφήτη Ηλία.

Τότε εν μέσω των χαιρετισμών έφθασε η φοβερή είδηση με walkie-talkie ότι συνέβη ατύχημα στο λούκι του Μύτικα…

Ακούσαμε, χωρίς κανείς να μπορεί να το πιστέψει, ότι σκοτώθηκε ο Γιώργος Μιχαηλίδης στον κατεβασμό από την ψηλότερη κορυφή…

Όλοι έφυγαν βιαστικά στον κατήφορο, αδιαφορώντας για την συνέχιση της παραδοσιακής εκδήλωσης…

Φθάνοντας στο Γιόσος Αποστολίδης συνάντησα τον Ζαφείρη Τρόμπακα, τον ιδρυτή της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης και  σημερινό  Διευθυντή εκπαίδευσής της.

Έστησε το «επιχειρησιακό στρατηγείο» του στα 50 μέτρα ανατολικά του καταφυγίου και προσπαθούσε, με τα πενιχρά μέσα επικοινωνίας της εποχής, να συντονίσει και να οργανώσει την μεταφορά του Μεγάλου Ορειβάτη Γιώργου Μιχαηλίδη από το δύσκολο σημείο του ατυχήματος, στο καταφύγιο, σε πρώτη φάση.

Χρόνια αργότερα στο σημείο που έπεσε ο «αετός του Ολύμπου», καρφώθηκε στον βράχο μεταλλική πλάκα με το όνομά του…

Κανείς δεν έκανε λόγο για θάνατο του ορειβάτη, γιατί κανείς δεν πίστευε ότι θα μπορούσε κάτι τέτοιο να συμβεί σε Εκείνον, που σκαρφάλωσε όλα τα βουνά της Ελλάδας-και όχι μόνο-από τις πιο απρόσιτες πλευρές τους.

Στο μυαλό όλων δεν χωρούσε ο χαμός του,  αυτή ειδικά την μέρα και σ’ αυτό ειδικά το βουνό, που τόσο αγάπησε στην ζωή του. Στο βουνό που από νωρίς της αναρριχητικής του καριέρας, χάραξε ιστορικές διαδρομές εκατοντάδων μέτρων, στις ορθοπλαγιές του Στεφανιού το 1952, του Μύτικα το 1953, και του Σκολιού πιο μετά.

Ο Ζαφείρης με αξιοθαύμαστη ψυχραιμία και επαγγελματισμό, έστειλε άτομα της ομάδας διάσωσης με φορείο μεταφοράς για τον τραυματία από το Λούκι στο καταφύγιο.

Επικοινώνησε με τις αρμόδιες Κρατικές Υπηρεσίες και ενημέρωσε για το ατύχημα και για την ανάγκη μεταφοράς του τραυματία, με το ποιο  γρήγορο μεταφορικό μέσο που μπορούσε να φθάσει εκεί ψηλά.

(Δεν υπήρχε επιβεβαιωμένος θάνατος από γιατρό, καθώς ο ορειβάτης βρισκόταν ακόμα στο δύσκολο στάδιο της μεταφοράς).

Στις επανειλημμένες ραδιοτηλεφωνικές του κλήσεις ανταποκρίθηκαν οι Αρχές και απέστειλαν ένα ελικόπτερο, που έφθασε μέχρι πάνω από το καταφύγιο του Κάκαλου.

Καθώς ειπώθηκε, αντιμετώπισε κάποιο πρόβλημα λόγω του υψομέτρου και γύρισε πίσω στην βάση του, όπου κι αν ήταν αυτή.

Μετά μια ώρα διακρίναμε άλλο ελικόπτερο να έρχεται από τα ανατολικά και να πετάει πάνω από το οροπέδιο. Είχε πιο πριν προσγειωθεί στο Λιτόχωρο όπου επιβιβάσθηκε Αστυνομικός για να επιληφθεί της διαδικασίας καταγραφής του συμβάντος.

Ο Ζαφείρης προσπάθησε να οργανώσει ενδεικτικό χώρο προσγείωσης, ανατολικά  από το καταφύγιο, αλλά δεν υπήρχαν για άμεση χρήση υλικά, όπως π.χ. χύμα ασβέστης ή μπογιά,  για να σχεδιαστεί ένας κύκλος ή ένα κεφαλαίο «Η», το διεθνές σήμα χώρου προσγείωσης ελικοπτέρων. (βγαίνει από το αρχικό «Η» της λέξης «Helicopter»).

(στο σακίδιό μου είχα αντανακλαστική ταινία περίπου 20 μέτρων για χρήση σε κατάσταση ανάγκης, αλλά για τέτοια επιχείρηση από αέρος κρίθηκε αχρείαστη καθώς θα την απομάκρυνε ο αέρας από την έλικα του ελικοπτέρου).

Ο πιλότος πετώντας πάνω από τα αντίσκηνα στο οροπέδιο, που οι ορειβάτες είχαν αρχίσει να μαζεύουν και να αναχωρούν, προσγειώθηκε επιδέξια πολύ κοντά στο καταφύγιο.

Σε λίγα λεπτά κατέφθασε και το φορείο με τον ορειβάτη, που μετέφεραν διασώστες, ο γιός του Θωμάς και άλλοι ορειβάτες που εναλλάσσονταν στην μεταφορά, συνολικά δέκα άτομα.

Κατευθύνθηκαν στο προσγειωμένο ελικόπτερο «Έρευνας και διάσωσης» (Search and Rescue), τύπου  Bell UH-1 Iroquois (κοινώς γνωστό σαν Huey) όπου τους υποδέχθηκε ο πιλότος που άνοιξε την αριστερή πλευρική συρόμενη πόρτα του ελικοπτέρου και τοποθέτησαν το φορείο στο δάπεδό του.

Ορειβάτες απομάκρυναν την κόρη του Μιχαηλίδη, που επέμεινε να συνοδεύσει τον πατέρα της, καθώς ήταν αδύνατο να επιβαρυνθεί με περισσότερο φορτίο το παλιό ελικόπτερο της εποχής του πολέμου του Βιετνάμ…

Ο πιλότος το απογείωσε και πέταξε με χαμηλή πτήση πάνω από το βόρειο τμήμα το οροπεδίου για 400 μέτρα.

Το παρακολουθούσα μέσα από τον φακό της φωτογραφικής μου μηχανής, όπου είχα τοποθετημένο έναν νορμάλ γρήγορο φακό (f 1,4)  των 50 mm. Προσπάθησα να αλλάξω τον φακό με έναν zoom, συνεχίζοντας να κοιτάζω το ελικόπτερο που είχε φθάσει στο βόρειο χείλος του οροπεδίου.

Με τρόμο διαπίστωσα ότι εκεί στην άκρη του γκρεμού, 40 μέτρα πιο ψηλά, συνάντησε δυνατό ρεύμα ανοδικού ανέμου που ανέβαινε από τον ζεστό κάμπο και έφερνε μαζί του ομίχλη.

Ο αέρας έδωσε μια δυνατή ώθηση στο ελικόπτερο προς τα πάνω και δεξιά της πορείας του και ο πιλότος το έστριψε προς το οροπέδιο.

Πέταξα κάτω τον φακό zoom και με τον νορμάλ, που ευτυχώς δεν πρόλαβα να βγάλω από την μηχανή, τράβηξα τις τελευταίες δυο φωτογραφίες της αναγκαστικής προσγείωσης του ελικοπτέρου, ευτυχώς σε χαλίκια και χώμα, 100 μέτρα μπροστά μου, βόρεια του καταφυγίου.

Κτυπώντας κάτω με δύναμη έσπασαν τα πέδιλά του και σύρθηκε με την κοιλιά 10 μέτρα πιο πέρα…

Άλλαξα ρολό φίλμ και προχώρησα προς το «στρατηγείο» του Ζαφείρη.

Εκεί ανέβηκε ο πιλότος και οι άλλοι επιβαίνοντες, όλοι σώοι και αρτιμελείς, χάρις στην ικανότητα και τον ηρωϊσμό που επέδειξε ο πιλότος, που μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα ανακατεύθυνε και προσγείωσε το πολύπαθο ελικόπτερο πίσω στο οροπέδιο.

Σε επικοινωνία με το αρχηγείο του ο πιλότος ανέφερε ψύχραιμα το περιστατικό της πτώσης και πήρε οδηγίες για την ασφάλιση του ελικοπτέρου και την επιστροφή του πληρώματος του, κάτω στην διασταύρωση για Πετρόστρουγα. (ήδη ο πιλότος το είχε ασφαλίσει και κλειδώσει με δυο εξωτερικές μεταλλικές μπάρες και τις 4 πόρτες του).

Οι διασώστες της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης μετέφεραν την σωρό του Μιχαηλίδη πίσω στο καταφύγιο. Εκεί  οι υπεύθυνοι του καταφυγίου προθυμοποιηθήκανε να τοποθετηθεί το φορείο μέσα σε έναν θάλαμο και έτσι θα γινόταν, αλλά την ίδια ώρα έξω από το καταφύγιο συγκεντρώθηκαν τα μεταφορικά μουλάρια που θα γύριζαν προς τα κάτω άδεια. Τις προηγούμενες ημέρες είχαν κουβαλήσει ένα σωρό εφόδια για το διήμερο της Π.Ο.Σ.

Έτσι σε ένα μουλάρι στην μια πλευρά του σαμαριού φορτώθηκε η σωρός, πάντα τοποθετημένη στο φορείο και από την άλλη πλευρά για αντίβαρο φορτώθηκαν ορειβατικοί σάκοι.

Το καραβάνι των μουλαριών ξεκίνησε σιγά-σιγά προς τα κάτω, ενώ δίπλα στο μουλάρι με τον αείμνηστο Γιώργο Μιχαηλίδη βάδιζε ο γιός του Θωμάς, που κουβαλούσε τον βαρύ σάκο του αν και τα μουλάρια γύριζαν άδεια…  

Αυτό ήταν το στερνό ταξίδι για τον μεγάλο ορειβάτη που έγραψε ιστορία με τα ορειβατικά του επιτεύγματα, με το παράδειγμά του προς μίμηση και πάνω από όλα με τον ανθρωπισμό και την συνδρομή προς όλους τους συνοδοιπόρους του στα βουνά.

Εμείς όλοι με δακρυσμένα μάτια  παρακολουθούσαμε το καραβάνι μέχρι που χάθηκε πέρα στα ανατολικά στην άκρη του οροπεδίου…

Τα αντίσκηνα είχαν μαζευτεί, οι παρέες των ορειβατών επέστρεφαν είτε προς Πετρόστρουγγα είτε προς το καταφύγιο Σπήλιος Αγαπητός, από τα Ζωνάρια ή από το δυσκολότερο μονοπάτι από του Κάκαλου-Γούρνα-Ζολώτα-Πριόνια.

Όταν το κομβόϊ των μουλαριών έφθασε κάτω στην διασταύρωση με τον αμαξιτό δρόμο προς Πριόνια, τους περίμενε νεκροφόρα για την περαιτέρω μεταφορά της σωρού του Γιώργου Μιχαηλίδη.

Ο Πρόεδρος του Αγρινιώτικου Συλλόγου Βασίλης Ε. Ντελής που είχε προηγηθεί κατεβαίνοντας μέσω καταφυγίου «Α’» (Ζολώτα) ζήτησε από τους παρόντες να τηρηθεί ενός λεπτού σιγή, για τον Μεγάλο κατακτητή των ψηλών κορφών και τον αποχαιρέτησε με τα λόγια:

«Μπάρπα Γιώργο άφησες την τελευταία σου πνοή, στις ψηλές κορφές που αφιέρωσες την ζωή σου. Αιωνία σου η μνήμη!» (από άρθρο στο Περιοδικό «Κορφές» του παλιού Προέδρου του Ο.Σ. Αγρινίου εκπαιδευτικού Βασίλη Κιτσόπουλου).

------------------ο-----------------

Πέρασε το μεσημέρι, το Στεφάνι αρχίζει να ρίχνει σκιές στην βάση του, και στο μονοπάτι προς τα Ζωνάρια.

Μέσα από τα νέφη της ομίχλης που «ταξιδεύουν» πάνω από το οροπέδιο, ξεπροβάλει ένα λευκό ελικόπτερο.

Καθώς τα συνήθη ελικόπτερα δεν έχουν δυνατότητες να πετούν σε μεγάλα ύψη, ικανότητα που μετριάζεται από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, την ποσότητα καυσίμων τους, το βάρος του φορτίου τους και την εν γένει κατάστασή τους, ο πιλότος του το προσγείωσε στο οροπέδιο των Μουσών. (υψομετρικά 50-60 μέτρα χαμηλότερα από το σημείο όπου είχε προσγειωθεί το Huey).

Κατέβηκαν από αυτό τρεις εμπειρογνώμονες αξιωματικοί της Πολεμικής Αεροπορίας, βάδισαν μέχρι το καταφύγιο Γιόσος Αποστολίδης, συναντήθηκαν και ενημερώθηκαν για το ατύχημα του ελικοπτέρου από τον επικεφαλής της Ομάδας Διάσωσης της Θεσσαλονίκης Ζαφείρη Τρόμπακα.

Τους ακολουθήσαμε στο πεσμένο ελικόπτερο και αυτοί το επιθεώρησαν επιστάμενα, όπως αυτοί ήξεραν.

Στις μεταξύ τους συζητήσεις, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι από την πρόσκρουση, πέρα από εξωτερικές ζημιές, έπαθε βλάβη και ο κατακόρυφος άξονας που γυρίζει τα πτερά του…

Και ότι κι αν επισκευαστεί, για να ξαναπετάξει-με έξοδα αρκετά-ίσως να «πάρει στον λαιμό του» πολλούς…

Έφυγαν από τον Όλυμπο λέγοντας ότι τις επόμενες ημέρες θα ερχότανε ελικόπτερο Super Puma για να το μεταφέρει στην Ελευσίνα.

Την επόμενη μέρα είχε ερημώσει ο Όλυμπος και εγώ με την οικογένειά μου με λύπη μεγάλη να κυριαρχεί στην σκέψη και την καρδιά μας, αναχωρήσαμε μέσω Ζωναριών, επιστρέφοντας από την ίδια διαδρομή στις Βρυσοπούλες. 

Μετά λίγες μέρες στην Αθήνα παρέδωσα ένα σετ φωτογραφιών μου στον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ορειβασίας και Αναρρίχησης Δημήτρη Γεωργούλη στα γραφεία της Ομοσπονδίας.

Σε επίσκεψή μου για να συλλυπηθώ την κόρη και τον εγγονό του Μεγάλου Έλληνα Ορειβάτη, έδωσα τις τελευταίες του φωτογραφίες από τον Όλυμπο, καθώς και αυτές μετά το τραγικό θάνατό του.

Η κυρία Βάσια με συγκίνησε πολύ, όταν μου έδωσε την τελευταία φωτογραφία της με τον πατέρα της στον Μύτικα, λίγα λεπτά πριν αυτός «αναρριχηθεί» ακόμα ψηλότερα, μαζί με τους σταυραετούς του Ολύμπου…

Τηλεφώνησα και στον Θωμά Μιχαηλίδη για να του δώσω ένα σετ των τελευταίων φωτογραφιών του πατέρα του, αλλά πριν προλάβω να του μιλήσω σχετικά, έκλεισε το τηλέφωνο, σίγουρα θα τον είχαν κουράσει τα συλλυπητήρια  τηλεφωνήματα που δεχόταν από πολλούς…

Είκοσι χρόνια αργότερα έδωσα μερικές φωτογραφίες και στον Ζαφείρη, μετά από την τελευταία μας συνάντηση στο Γιόσος Αποστολίδης, στα 100 χρόνια από την πρώτη ανάβαση στον Όλυμπο το 1913.

Δυο φωτογραφίες μου κοσμούν και το βιβλίο, του για πολλά χρόνια Προέδρου του Αγρινιώτικου Συλλόγου Ορειβατών Βασίλη Ευαγγέλου Ντελή, με τίτλο «Η Ιστορία της Ορειβασίας στο Αγρίνιο, 30 Χρόνια Ορειβατικός Σύλλογος Αγρινίου». Στο 500 σελίδων πόνημα του δραστήριου Προέδρου, που εκδόθηκε το 2016, στις σελίδες 100-101 & 102, περιγράφεται το τραγικό γεγονός της 55^ης Π.Ο.Σ. στον Όλυμπο.    

Πολλά έχουν γραφτεί για τον Γιώργο Μιχαηλίδη, και θα εξακολουθούν να γράφονται για πολλά χρόνια. Εμένα προσωπικά μου άρεσαν τα παρακάτω δυο άρθρα που αναφέρονται σ’ αυτόν. Το πρώτο από τον Θωμά Γ. Μιχαηλίδη, βλέπετε εδώ: https://www.vrahomania.gr/150-%cf%87%cf%81%cf%8c%ce%bd%ce%b9%ce%b1-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%cf%80%cf%81%cf%8e%cf%84%ce%b7-%ce%b1%ce%bd%ce%ac%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%b7-%cf%83%cf%84%ce%bf-matterhorn-1865-2015/

Και το άλλο από τον Γεώργιο Α. Πούλιο που περιγράφει την 53^η Π.Ο.Σ. στο «Χρυσοφόρο Παγγαίο» όπου είχε την ευτυχή τύχη να συναντηθεί με τον «τόσο σεμνό και ταπεινό άνθρωπο, τον Γιώργο Μιχαηλίδη». Βλέπετε εδώ το παλιό του άρθρο: https://martino.gr/component/kunena/8-%CE%9A%CE%B1%CF%86%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CE%AF%CE%BF/619-%CE%BF%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B2%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B5%CF%83-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%83-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%BF%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BF-%C2%AB%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%B3%CE%B1%CE%B9%CE%BF%C2%BB.html#625

Για την ιστορία, λίγες μέρες μετά το ατύχημα του Ολύμπου, διάβασα σε εφημερίδες, ότι ένα ελικόπτερο της Πολεμικής Αεροπορίας ρυμούλκησε από τον Όλυμπο το άτυχο Huey.

Αλλά όταν αυτό πετούσε πάνω από το Δίον, του Δήμου Δίου-Ολύμπου του νομού Πιερίας, (15 χιλιόμετρα Βόρειο-Ανατολικά του οροπεδίου των Μουσών), ο πιλότος του «αναγκάστηκε», πιθανόν λόγω μηχανικής βλάβης, να το απαγκιστρώσει…

Με αποτέλεσμα αυτό να καταπέσει σε χωράφι της περιοχής και φυσικά να καταστραφεί τελείως…

Ήταν ένα από τα 16.000 ελικόπτερα που συνολικά κατασκευάστηκαν στις Η.Π.Α.,  «επιβίωσε» του πολέμου στο Βιετνάμ και τελικά άφησε τα «κόκκαλά» του στην Ελλάδα. 

Και έτσι έκλεισε ο κύκλος των τραγικών συμβάντων της 55^ης Π.Ο.Σ. που όσοι τα ζήσαμε από κοντά θα τα θυμούμαστε για πάντα…

Ας είναι Αιωνία η μνήμη του Μεγάλου Ορειβάτη-Αναρριχητή Γιώργου Μιχαηλίδη.

-----------------ο----------------

Επίλογος

Τα επόμενα 18 χρόνια δεν ξαναπήγα στον αγαπημένο μου Όλυμπο…

Ο γιός μου πήγε με φίλους του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, είχε μάθει τα μονοπάτια και τα καταφύγια και τα έδειξε και σε άλλους, συμβουλεύοντάς τους για ασφαλείς αναβάσεις στο βουνό.

Το 2013 που συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την πρώτη ανάβαση στις ψηλές κορφές του Ολύμπου, αποφάσισα και ξαναπήγα, μόνος αυτή την φορά.

Πήγα από τα Πριόνια στου «Ζολώτα», την άλλη μέρα μέσω Σκάλας στον Μύτικα και από το Λούκι στο Γιόσος Αποστολίδης.

Εκεί έγινε η 73^η  Π.Ο.Σ. (Πανελλήνια Ορειβατική Συνάντηση) για να γιορταστούν τα 100 χρόνια της κατάκτησης του Ολύμπου από τους Ελβετούς  Frederic Boissonnas και Daniel Baud Bovy με οδηγό τον κυνηγό αγριοκάτσικων Χρήστο Κάκαλο από το Λιτόχωρο. 

(η Π.Ο.Σ. στον Όλυμπο μετά το 2000 πραγματοποιείται κάθε 10 χρόνια. Έγινε στις 17-18 Ιουλίου το 2010 και κατ’ εξαίρεση πραγματοποιήθηκε και στις 20-21 του Ιούλη το 2013, στην επέτειο των 100 ετών).

Για τα εκατό χρόνια ήρθαν από την Ελβετία οικογενειακώς απόγονοι των δυο πρωτοπόρων του Ολύμπου. Συγκεκριμένα ο εγγονός του Baud Bovy και ο δισέγγονος του Frederic Boissonnas. Ακόμα παραβρέθηκε ο εγγονός του Χρήστου Κάκαλου, Χρήστος Κάκαλος ο νεότερος.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Ελβετός Πρέσβης, αλλά και οι Ελβετοί απόγονοι των εξερευνητών του Ολύμπου, απηύθυναν τους χαιρετισμούς τους σε άπταιστα Ελληνικά!. Ειδικά οι απόγονοι έχουν διδαχθεί την γλώσσα μας από μικροί και αυτοί την μαθαίνουν στα δικά τους παιδιά. Και δεν παραλείπουν να επισκεφθούν την χώρα μας και να ανέβουν στα βουνά μας κάθε χρόνο!

(περιγραφή της επετειακής συνάντησης στις σελίδες 180 έως 183 του βιβλίου: 30 Χρόνια Ορειβατικός Αγρινίου του Βασίλη Ντελή, έκδοση στο Αγρίνιο το 2016).

Την επόμενη χρονιά το 2014 ο γιός μου είχε προγραμματίσει ανάβαση στον Μύτικα μαζί με τον εξάδελφό του Κώστα Σαλταούρα από ανατολικά με διανυκτέρευση στο καταφύγιο Σπήλιος Αγαπητός.

Χωρίς να το ξέρουν τα παιδιά, εγώ ανέβηκα από Βρυσοπούλες και διανυκτέρευσα στο Γιόσος Αποστολίδης.

Την άλλη μέρα το πρωί ανέβηκα από το λούκι στον Μύτικα. Με τα κυάλια παρακολούθησα την πορεία των «Κωστάδων» στα Ζωνάρια, μέχρι που έφθασαν στο λούκι.

Φόρεσαν τα κράνη τους και άρχισαν να σκαρφαλώνουν χωρίς να φαντάζονται την έκπληξη που τους περίμενε στην κορυφή!

Έκανε και ψύχρα οπότε φορούσα…δικαιολογημένα μπαλακλάβα με ανοίγματα μόνο στα μάτια και στόμα και φυσικά το κράνος!

Τα παιδιά φυσικά δεν με αναγνώρισαν και η…συμπεριφορά μου τους φάνηκε παράξενη-το λιγότερο-όταν δεν απάντησα στον χαιρετισμό τους, ούτε και όταν με ρώτησαν αν…μιλάω Ελληνικά!

Δεν υπήρχαν εκείνη την πρωινή ώρα άλλοι ορειβάτες στην κορυφή και…αναγκαστικά με…αποδέχθηκαν, αγκάλιασα τον γιό μου στο ψηλότερο σημείο της Ελλάδας και μας πήρε φωτογραφία ο ανηψιός μου Κώστας, ο οποίος με γνώρισε και έβαλε τα γέλια!

Όταν…συνήλθαν από την έκπληξη, απολαύσαμε οι τρείς μας την μοναδική αίσθηση που νοιώθει κανείς εκεί ψηλά στην κορυφή, βγάλαμε άπειρες φωτογραφίες, όχι όπως τον προηγούμενο…αιώνα που μετράγαμε τις στάσεις του φίλμ και κατεβήκαμε με προσοχή πάντα το λούκι.

Κάτω στην βάση χωριστήκαμε, οι Κωστάδες πήγαν από τα Ζωνάρια στου Ζολώτα όπου είχαν αφήσει τα σακίδιά τους και εγώ στο Γιόσος Αποστολίδης για τα δικά μου πράγματα.

Συναντηθήκαμε την άλλη μέρα στο Λιτόχωρο και γυρίσαμε όλοι μαζί στο Αγρίνιο μέσω Θεσσαλονίκης, Βέροιας και Ιωαννίνων.

Η προγραμματισμένη μας για το 2025 ομαδική ορειβατική οικογενειακή εκδρομή δεν πραγματοποιήθηκε.

Εύχομαι τα παιδιά μου να πάνε τα εγγόνια μου, όταν γίνουν εννέα χρονών, εκεί  ψηλά στον Όλυμπο, περπατώντας στα ίδια μονοπάτια που περπατήσαμε τα περασμένα αλησμόνητα χρόνια.   

Και κάτι τελευταίο. Δυστυχώς πέρασαν τόσα χρόνια από τότε (1995) και δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί υπηρεσία αερομεταφοράς, τραυματιών ορειβατών και πεζοπόρων, από σημεία που είναι απλησίαστα από επίγεια μέσα μεταφοράς.

Ενώ διαβάζουμε ότι στην γειτονική μας Ιταλία, στους ορειβάτες που είναι εγγεγραμμένοι σε ορειβατικούς συλλόγους και πληρώνουν ετήσια εισφορά γύρω στα 50 Ευρώ, σε περίπτωση ατυχήματος δικαιούνται δωρεάν μεταφορά σε νοσοκομείο με ελικόπτερο-ασθενοφόρο.

---------------------ο---------------------

Σημειώσεις:

Σημ. 1^η  Το 1989 στην κορυφή του Μύτικα υπήρχε ακόμα η ορειχάλκινη επιγραφή της Ιταλικής Αποστολής του 1985.

Στα μετέπειτα χρόνια χάθηκε…

Η επιγραφή έγραφε στα Ιταλικά το ποίημα του Σιμωνίδη του Κείου:

«C' E UN DETTO CHE VIRTU ABITI SU RUPI INACESSIBILI...NE ESSA ALLO SGUARDO TI TUTI I MORTALI SI RIVELA. MA DI QUELLO SOLTANTO CUI SUDORE CHE IL CUORE STREMA DAL DI DENTRO SGORGHI E CHE ALLA VETTA DEL VALORE GIUNCA» SIMONIDE, TRANS GRAECIAM EXPEDITIO 1985 ITALY

Σημ. 2^η  Η κορυφή Σκάλα είναι σε υψόμετρο 2.882 μέτρα. Πρόκειται για το σημείο ολιγόλεπτης ξεκούρασης των ορειβατών πριν την εκκίνηση για την τελική ανάβαση στο υψηλότερο σημείο του Ολύμπου, τον Μύτικα.

-----------------------ο---------------------

Βιβλιογραφία:

Τα Βουνά της Ελλάδος, Γιώργου Σφήκα, έκδοση στην Αθήνα το 1980

Όλυμπος, Νίκου Νέζη, εκδόσεις Τάσος Πιτσιλός, Αθήνα 1986

30 Χρόνια Ορειβατικός Αγρινίου του Βασίλη Ντελή, έκδοση στο Αγρίνιο το 2016

Συμβολή στην Ιστορία της Ελληνικής Αναρρίχησης (1913-1962), του Γιώργου Μιχαηλίδη, έκδοση της Ε.Ο.Ο.Α., Επιμέλεια-σχόλια Νίκος Νέζης, εκτύπωση Ι. Μαυρίσης & Υιοί Ο.Ε., Αθήνα 2004

Πεζοπορικός Χάρτης Ολύμπου, Κεντρικός Όλυμπος, «Anavasi» 6.11 .

Α.Κ.Κ.