Ιστορικο-θρησκευτική εκδήλωση στην Τετάρνα Αγράφων
Στην Τετάρνα Αγράφων, γνωστή από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, αλλά και από το ξακουστό Μοναστήρι της Παναγίας της Τεταρνιώτισας, έγινε την Κυριακή 4 Ιούνη εκδήλωση ιστορικής μνήμης, απότισης φόρου τιμής και αναγνώρισης προσφοράς στον τόπο.
Η εκδήλωση διοργανώθηκε από τον Δήμο Αγράφων και τον Σύλλογο Τριποταμιτών Αιτωλοακαρνανίας.
Στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Τριποτάμου μετά την Θεία Λειτουργία ακολούθησε ο «Εσπερινός της Γονυκλισίας», με ψαλμούς ύμνων αφιερωμένων στο Άγιο Πνεύμα, το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδας.
Την ειδική αυτή Θρησκευτική τελετουργία της Πεντηκοστής την παρακολούθησε ο Δήμαρχος Αγράφων κ. Αλέξανδρος Καρδαμπίκης, ο Αντιδήμαρχος κ. Παναγιώτης Γκορόγιας, ο Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Τριποτάμου κ. Αθανάσιος Βασιλείου, Δημοτικοί Σύμβουλοι, κάτοικοι Τριποτάμου και άλλων κοντινών κοινοτήτων. Ο Εφημέριος γέροντας Βασίλειος Ρεσίτης προσευχήθηκε γονατιστός-τρεις φορές-στην Ωραία Πύλη, διάβασε όλα τα «γράμματα», χωρίς παραλήψεις, 5-6 σελίδες από το Ιερό Βιβλίο.
Οι πιστοί αποχώρησαν, αφού έλαβαν το αντίδωρο από τον σεβάσμιο γέροντα που με χαμόγελο μίλησε με όλους τους εκκλησιαζόμενους.
Λίγη ώρα αργότερα, ένα χιλιόμετρο από τον χωριό, στην θέση Λαχανόκηπος, στις 11:30 εψάλη επιμνημόσυνη δέηση από τον Καθηγούμενο της Σταυροπηγιακής Ι. Μ. Τετάρνας Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη πατέρα Δαμασκηνό και τον Ιερέα πατέρα Βασίλειο Ρεσίτη.
Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων στο μνημείο των πεσόντων στην μάχη της Τετάρνας στις 22 Μάρτη το 1821. Στεφάνια κατέθεσαν ο Δήμαρχος Αγράφων κ. Καρδαμπίκης Αλέξης, η Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Ευρυτανίας κα. Κατερίνα Καλαντζή, ο Ανθυπαστυνόμος του Αστυνομικού Τμήματος Αγράφων κ. Παναγιώτης Καλαντζής, ο Αντιδήμαρχος του Δήμου Αγρινίου κ. Κωνσταντίνος Καλαντζής, ο Πρόεδρος της Τ.Κ. Τριποτάμου κ. Αθανάσιος Βασιλείου, ο Γραμματέας του Συλλόγου Τριποταμιτών Αιτωλοακαρνανίας Εκπαιδευτικός κ. Κωνσταντίνος Χαραμής, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Νέων Τριποτάμου κ. Δημήτριος Τουφεκούλας, ο Πρόεδρος του Πανευρυτανικού Συλλόγου Αιτωλοακαρνανίας κ. Κωνσταντίνος Λιούπρας, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ευρυτάνων Λειβαδιάς κ. Δημήτριος Μυρμίγκης και ο Πρόεδρος του Κυνηγητικού Συλλόγου Αγρινίου κ. Γεώργιος Μπουκουβάλας. Παρόντες στην εκδήλωση οι Αντιδήμαρχοι κκ. Ηλίας Μάκκας, Παναγιώτης Γκορόγιας, Παναγιώτης Μπράζιας, ο Δημοτικός σύμβουλος Παναγιώτης Ζαχαράκης και πρόεδροι άλλων κοινοτήτων του Δήμου.
Η κυρία Ηρώ Νταλαφούρα Αντιδήμαρχος του Δήμου Αγράφων εκτελώντας καθήκοντα συντονιστή, καλωσόρισε τους προσκεκλημένους στην εκδήλωση, με λίγα λόγια προλόγισε την εκδήλωση και κάλεσε στο βήμα τον Δήμαρχο κ. Α. Καρδαμπίκη για ένα χαιρετισμό.
Ο Δήμαρχος καλωσόρισε τους ιερωμένους, την Αντιπεριφερειάρχη κα Καλαντζή, τον Αντιδήμαρχο Αγρινίου κύριο Κ. Καλαντζή και τόνισε ότι οι δύο Δήμοι διατηρούν μία άριστη συνεργασία, τον Πρόεδρο Ελαιοφύτου κ. Παναγιώτη Μακεδόνα και της Μεγάλης Χώρας κ. Γρηγόρη Χασιώτη, τον τοπικό Πρόεδρο κ. Α. Βασιλείου, τον Πρόεδρο Του Πανευρυτανικού Συλλόγου Αιτωλ/νίας κ. Κ. Τσιούπρα, τον Αξιωματικό της Αστυνομίας Αγράφων κ. Π. Καλαντζή, την κα. Παπαϊωάννου υποψήφια Βουλευτή και όλους τους Αγραφιώτες και επισκέπτες από άλλες περιοχές. Μίλησε για την ιστορικότητα της μάχης της Τετάρνας το 1821. Επανέλαβε αυτό που πιστεύει και που σε κάθε ευκαιρία δηλώνει, ότι τα Άγραφα είναι τόπος Αγίων και τόπος Ηρώων. Εδώ στην Τετάρνα-είπε-αυτό συνδυάζεται απόλυτα. Έχομε σταθερά ιστορικά θεμέλια και εκδηλώσεις σαν αυτή μας δίνουν δύναμη για να προχωράμε. Ευχήθηκε σε όλους να περάσουν καλά, ακούγοντας τους ομιλητές και στην συνέχεια την μουσική και τραγούδια του καλλιτεχνικού σχήματος που θα επακολουθήσουν. Ανακοίνωσε ότι γίνονται προσπάθειες στα επόμενα χρόνια να εορτάζονται οι δύο σοβαρές ιστορικές εκδηλώσεις των Αγράφων-της μάχης της Τετάρνας και του Κατσαντώνη στον Μάραθο-διαφορετικές ημερομηνίες ή τουλάχιστον διαφορετικές ώρες. Γιατί συμπίπτουν την ίδια μέρα και ώρα και οι επισκέπτες και κάτοικοι μοιράζονται. Θα γίνει προσπάθεια με τους Συλλόγους τουλάχιστον να αλλάξουν οι ώρες. Δεν είναι σωστό, τόνισε, δυο κορυφαίες εκδηλώσεις του Δήμου να γίνονται την ίδια ώρα.
Η κυρία Ηρώ κάλεσε στο βήμα την κυρία Καλαντζή για να χαιρετίσει την εκδήλωση. Η Αντιπεριφερειάρχης καλωσόρισε με την σειρά της τους παραβρισκόμενους στην εκδήλωση και μίλησε για την νικηφόρα ιστορική μάχη που σηματοδότησε την απελευθέρωση της Ελλάδας. Μίλησε για τον Μακαριστό Ηγούμενο του Μοναστηριού Δοσίθεο λέγοντας ότι μας λείπει, αλλά άφησε πίσω του τον άξιο διάδοχό του πατέρα Δαμασκηνό.
Ακολούθησε χαιρετισμός από τον Πρόεδρο κ. Α. Βασιλείου. Ευχήθηκε στον πατέρα Δαμασκηνό να είναι ένας άξιος συνεχιστής του πατέρα Δισίθεου από δω και στο εξής. Ευχαρίστησε τον Δήμαρχο και όλη την Δημοτική αρχή για την άψογη συνεργασία τους με την κοινότητά του τον Τριπόταμο και τα τέσσερα χρόνια. Πετύχαμε-τόνισε-πράγματα ουσίας και όχι βιτρίνας, διαμορφώνοντας καλύτερη ποιότητα ζωής για τους κατοίκους.
Επόμενος στους χαιρετισμούς ο κύριος Κ. Λιούπρας. Μετέφερε τους χαιρετισμούς και τις ευχές των μελών του συλλόγου των Ευρυτάνων που διαβιούν στον όμορο νομό Αιτ/νίας. Ευχαρίστησε τους συντελεστές της εκδήλωσης, που όπως είπε δαπανούν χρόνο από την ζωή τους, στερούνται παιδιά και εγγόνια, προκειμένου να διατηρήσουν τις παραδόσεις, την ιστορία και τις ηθικές αξίες.
Ο Αντιδήμαρχος με αρμοδιότητες της Διεύθυνσης Κοινωνικής Προστασίας και Δημόσιας Υγείας του Δήμου Αγρινίου κύριος Κ. Καλαντζής χαιρέτισε την εκδήλωση. Μεταξύ των άλλων είπε ότι η εκδήλωση αυτή είναι όμορφη και γίνεται σε έναν όμορφο τόπο. Χάρηκε κάνοντας την διαδρομή μέχρι τον Λαχανόκηπο. Μίλησε για την έντονη παρουσία των Ευρυτάνων στο Αγρίνιο και την συμβολή τους στην πρόοδο. Ζούνε μαζί με εμάς και το βασικότερο είναι ότι δεν ξεχνούν τον τόπο τους κατέληξε.
Η συντονίστρια διάβασε μήνυμα χαιρετισμού στην εκδήλωση του Βαλτινού Βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας κ. Μάριου Γ. Σαλμά.
Έδωσε το βήμα στον κύριο ομιλητή της επετειακής εκδήλωσης συνταξιούχο εκπαιδευτικό, ιστορικό ερευνητή και μελετητή κ. Κωνσταντίνο Χαραμή.
Ο Δάσκαλος Χαραμής ξεκίνησε την ομιλία του από το παλιό πέτρινο γεφύρι της Τετάρνας, που σήμερα βρίσκεται καταποντισμένο στη λίμνη των Κρεμαστών, κάτω ακριβώς απ’ τη μεγάλη σύγχρονη γέφυρα. Ακριβώς τρία χιλιόμετρα βορειο-δυτικά από τον Λαχανόκηπο.
Μίλησε για την ιστορική πρώτη μάχη του Ελληνικού γένους κατά των κατακτητών Τουρκαλβανών πριν από 202 χρόνια.
Εκεί στην μάχη αυτή «άναψε» το φυτίλι της Επανάστασης από τον Ηγούμενο του Μοναστηριού της Τετάρνας Κυπριανό, τους 50 καλογήρους του, (επιβίωσαν μόνο 12 στο τέλος του απελευθερωτικού αγώνα…) και του Οδυσσέα Ανδρούτσου με τα παλληκάρια του.
Που όταν απογοητευμένος ο Οδυσσέας, για την αδράνεια για το ξεκίνημα της Επανάστασης, πέρασε και φιλοξενήθηκε στο Μοναστήρι, βρήκε αμέριστη συμπαράσταση και ένθερμη υποστήριξη από τον Ηγούμενο Κυπριανό. Ο οποίος είχε πληροφορίες για την διέλευση ένοπλου σώματος Τουρκαλβανών φορο-εισπρακτόρων από την γέφυρα.
Κλέφτες και καλόγηροι στήσανε ενέδρα στο γεφύρι και πετσόκοψαν το απόσπασμα. Σε όσους παραδόθηκαν τους αφόπλισαν και τους χάρισαν την ζωή. Δεν τους λήστεψαν, τους άφησαν ελεύθερους να πάνε στα αφεντικά τους μεταφέροντας τον θησαυρό που κουβαλούσαν. Έτσι ο Ανδρούτσος έστειλε το σύνθημα ότι ο αγώνας δεν γίνεται για το πλιάτσικο αλλά για την απελευθέρωση της χώρας από τον Τουρκικό ζυγό.
Ο κύριος Χαραμής πέρα από την εισαγωγή που έκανε εν συντομία για την μάχη της Τετάρνας και τις μετ’ έπειτα νικηφόρες μάχες του Ήρωα Οδυσσέα Ανδρούτσου, φθάνοντας και στο τραγικό του τέλος, μίλησε για τον αφανή ήρωα τον Ηγούμενο Κυπριανό.
(Ο πλήρης λόγος του ακολουθεί στο τέλος του κειμένου.)
Τελευταίος ομιλητής ο Ηγούμενος της Μονής Τετάρνας πατέρας Δαμασκηνός. Ευχήθηκε Χρόνια Πολλά για την γιορτή της Πεντηκοστής. Ευχήθηκε το Άγιο Πνεύμα να φωτίζει όλους και ιδιαίτερα τους κληρικούς. Το ότι θα μιλήσει-είπε-για τον πατέρα Δοσίθεο, τον κάνει ιδιαίτερα ευτυχισμένο γιατί έζησε κοντά του 55 χρόνια. Από το 1968 μέχρι τον θάνατό του στις 4 Γενάρη του 2023. Ο πατέρας Δοσίθεος ήταν ο εξομολόγος του εκείνη την μακρινή εποχή όταν αποφάσισε να ακολουθήσει τον Μοναστηριακό βίο.
Η ομιλία του όλη ήταν μία περιγραφή του Άγιου βίου του Δοσίθεου που αν και όλη του την ζωή υπέφερε από σωματικούς πόνους ποτέ δεν βαρυγκώμησε και υπέφερε στωικά μέχρι το τέλος του. Στην ζωή του εργάστηκε κόντρα στις αντιξοότητες που του παρουσιάζονταν σαν αρρώστιες, μέχρι και καρκίνος τον οποίο καταπολέμησε. Υπέφερε από αφόρητους πονοκεφάλους αλλά έβρισκε την ψυχική αντοχή και καταγινόταν με την συγγραφή βιβλίων, πάνω από είκοσι. Ένα από αυτά του πήρε δέκα χρόνια από την ζωή του.
Όλοι όσοι παρακολουθήσαμε την ομιλία καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι ο μακαριστός Δοσίθεος ήταν ένας ισόβιος ασκητής. Έζησε ταπεινά μακριά από κοσμικές ασχολίες και άφησε πίσω του πλούσιο πνευματικό έργο.
Όλους τους ομιλητές οι καλεσμένοι τους χειροκρότησαν και επιζήτησαν λίγο χρόνο μαζί τους. Ο Πατέρας Δαμασκηνός μοίρασε σε όλους από ένα μικρό βιβλιαράκι πρόσφατης έκδοσης του Μοναστηριού σε 2 χιλιάδες αντίτυπα. Είναι η ομιλία του στο 40ήμερο μνημόσυνο. Μέσα στις 40 του σελίδες περιγράφεται η ζωή και το έργο του μακαριστού Δοσίθεου. Πολύτιμο βοήθημα για το μάθημα της ταπεινοφροσύνης που με την ζωή του και τις «τρύπιες τσέπες» του δίδαξε ο Γέρων Δοσίθεος.
Ακολούθησε παράθεση γεύματος στις εκατοντάδες των επισκεπτών που γέμισαν όλο τον σκεπαστό χώρο των εκδηλώσεων στον Λαχανόκηπο, αλλά και έξω από αυτόν.
Το καλλιτεχνικό συγκρότημα του Γιώργου Τουφεκούλα, κλαρίνο, και των συνεργατών του Γιάννη Σφίκα στο τραγούδι, Νίκου Μπαλωμένου στην κιθάρα και Δημήτρη Τουφεκούλα στα ντραμς, «ηλέκτρισε» την ατμόσφαιρα. Η μουσική και τα τραγούδια ξεχύθηκαν από τα ηχεία και σίγουρα ο αντίλαλος ταξίδεψε πάνω από την λίμνη, έφθασε και ξεπέρασε την γέφυρα της Τετάρνας!
Ο πατέρας Βασίλειος Ρεσίτης-παρά τα χρόνια του και τα ταλαιπωρημένα από την 4ωρη πρωινή Λειτουργία γόνατά του-έσυρε πρώτος τον χορό και συναγωνίστηκε σε χορευτικές φιγούρες τον κατά πολύ νεότερο Δήμαρχο! Δεν πρόλαβαν οι πρώτοι να χορέψουν ένα τραγούδι και η πίστα γέμισε!
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους και η νεοεκλεγείσα βουλευτής Ευρυτανίας κα. Τζίνα Οικονόμου, καθώς και ο πρώην Δήμαρχος Αγράφων κ. Θεόδωρος Μπαμπαλής.
Ο καιρός «συμμάχησε» με την εκδήλωση, έκανε «κράτει» από τις συνηθισμένες απογευματινές βροχές, και έτσι η διασκέδαση κράτησε μέχρι αργά.
Όλοι ευχήθηκαν και του χρόνου να ξαναβρεθούν στον παραδεισένιο αυτό τόπο, που όπου και να κοιτάξεις βλέπεις πράσινο στους λόφους και γαλάζιο στα νερά της λίμνης Κρεμαστών που βρέχει την «χερσόνησο» του Τριπόταμου! Μόνο όσοι έχουν ταξιδέψει στις μεγάλες λίμνες και τα ποτάμια της Βόρειας Αμερικής-το ξέρω από πρώτο χέρι-καθώς και όσοι έχουν δει την σειρά “Ozark” του Netflix, μπορούν να δουν τις αναπτυξιακές δυνατότητες που υπάρχουν στην περιοχή. Οραματίζομαι μεγάλα σκάφη σε ημερήσιες κρουαζιέρες στα «φιόρδ» των ποταμιών. Ταχύπλοα να μεταφέρουν προσκυνητές από την γέφυρα της Επισκοπής για ένα 2ωρο-3ωρο στην προβλήτα του Μοναστηριού της Τετάρνας. Αγώνες όλων των επιπέδων με σκάφη-μηχανικά και ιστιοφόρα στην λίμνη. Πλωτά εστιατόρια. Δεν θα γράψω για πλωτά καζίνα αλλά και από αυτά υπάρχουν σε άλλα μέρη. Ξενοδοχεία στα ακρωτήρια που εισχωρούν στα νερά της λίμνης. Υδροπλάνα να μεταφέρουν τουρίστες στα ήρεμα νερά Θαλασσοδρομίων στους κόλπους. Λεωφορεία να περιμένουν στην προβλήτα της Σιβίστας και να μεταφέρουν τα γκρουπ στο φαράγγι του Μπουζουνίκου και για φαγητό και καφέ στην Βελαώρα και ακόμα πιο μακριά σε εξίσου φανταστικά τοπία, ταβέρνες και ορεινά ξενοδοχεία.
Και φυσικά η οργάνωση από τους όμορους δήμους. Οι δήμοι μπορούν να οργανώσουν αναπτυξιακά έργα. (και εκδηλώσεις, απόδειξη αυτή στον Λαχανόκηπο). Δεν χρειάζονται τα «πιράνχας» των δόλιων κερδοσκοπικών επιχειρήσεων, των καλυμμένων από τον ψεύτικο μανδύα των δήθεν μη κερδοσκοπικών επιχειρήσεων.
Ακολουθεί η πλήρης ομιλία του κ. Κωνσταντίνου Χαραμή
ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ
Εκείνος όμως που περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλον πολλαπλές πρόσφερε υπηρεσίες σὲ ὅλη τὴν περίοδο τοῦ ἱεροῦ ἀγώνα ήταν ο Ηγούμενος, ο σπουδαῖος ἡγούμενος καὶ γενναῖος ἀγωνιστής Κυπριανός. Νομίζουμε ότι στο τμήμα τοῦτο τῆς ἱστορίας του μοναστηριού ἔχει τὴ θέση του σὰν ὁ ἀξιώτερος εκπρόσωπός του. Πρόκειται για μία εξέχουσα προσωπικότητα τοῦ μοναστηριοῦ, ἀλλὰ καὶ γενικότερα του Ελληνικού κλήρου και δεν πρέπει να παραξενευτούμε ἂν προστεθει, ότι ως τα τώρα ὁ Κύπριανός τυχαίνει είναι σχεδόν άγνωστος σε πολλούς, πολύ περισσότερο όταν δὲν τὸν ἀναφέρει καθόλου ή ελληνική Ιστορία. Ανήκει καὶ αὐτὸς μὲ πολλοὺς ἄλλους γενναίους τοῦ λαοῦ μας στο χώρο των «άφανῶν ἡρώων» του.
Κατὰ τὸν κόσμον ονομαζόταν Σαξωνίδης Κων/νος καὶ καταγόταν ἀπὸ τὴν Βούλπη τοῦ δήμου ᾿Αγραίων όπου, κατὰ πᾶσαν πιθανότητα, γεννήθηκε το 1768. Όντας 20άχρονος μπήκε στο μοναστήρι και το 1792 ἔγινε μοναχὸς καὶ μετονομάστηκε Κυπριανός. Ύστερα χειροτονήθηκε σὲ ἱερομόναχο και ως την 21/1/1838 διετέλεσε ἱκανὸς ἡγούμενος τοῦ μοναστηριού. Υπήρξε πιστός φίλος και συναγωνιστής ἄξιος, τοῦ Κατσαντώνη καὶ τοῦ Καραϊσκάκη μαζί μὲ τοὺς ὁποίους ἐπανειλημμένα πήρε μέρος σε μάχες κατὰ τῶν τουρκαλβανίτικων ὁρδῶν.
Μιά παραδοσιακή πληροφορία μας λέγει ότι, ὅταν ἦταν ἡγούμενος πήγε στην Πόλη και κατάγγειλε στον Σουλτάνο τις διάφορες βιαιότητες τοῦ σατράπη Ιωαννίνων ἀπὸ τα στρατεύματα τοῦ ὁποίου τὸ μοναστήρι ἐπανειλημμένα υπέστη ποικίλα δεινά ἐπέστησε δὲ τὴν προσοχή του Σουλτάνου γιὰ τὸ ἐπικίνδυνο τῆς ἀνεξαρτησίας τοῦ ᾿Αλῆ ἔναντι στην Υψηλή πύλη. Ο Σουλτάνος μὲ ἐπιφύλαξη γιὰ τὶς καταγγελίες τοῦ λέγει : «Νὰ σὲ πιστέψω μπρέ μπίρα μου; καὶ γιὰ νὰ διαπιστώση, ἂν ὁ Κυπριανός γνώριζε τὸν ᾿Αλήπασα, τοῦ ἐπέδειξε πορτραίτα διαφόρων πασάδων, που είχε μαζὶ μὲ ἐκεῖνο τοῦ ᾿Αλή στην αίθουσα τῆς ὑποδοχῆς καὶ τὸν ρώτησε νὰ τοῦ ἀπαντήση ποιὸς εἶναι ὁ ᾿Αλής. Ο Κυπριανὸς ἀμέσως ἀναγνώρισε τὸ πορτραίτο τοῦ ᾿Αλήπασα καὶ ὁ Σουλτάνος πήρε ένα σφουγγάρι τὸ βούτηξε σε μελάνη καὶ παρεμόρφωσε τὴν εἰκόνα τοῦ ᾿Αλή, σὲ ἔνδειξη ὅτι τὸν διέγραψε ἀπὸ τὴν χορεία τῶν πασάδων του. Εἶπε δὲ στὸν Κυπριανὸ νὰ πάη πάλι στο μοναστήρι καὶ νὰ κυττάξη τις δουλειές του καὶ ὅτι «τὸν ᾿Αλήπασα θὰ τὸν τακτοποιοῦν σε ἐκείνος», ὅπως καὶ σὲ λίγο ἔγινε μὲ τὴν ἀποστολὴ τοῦ Χουρσίτ πασᾶ ἐναντίον του. ᾿Αλλὰ ἡ ἑλληνικὴ ἐπανάσταση ἄρχισε νὰ φουντώνη, κι ὡς ἕνα σημεῖο στην επιτυχία της βοήθησε κάπως, καθώς εἶναι γνωστό, καὶ ἡ ἀποστασία του Αλή
Στο παραπάνω κεφάλαιο για τις καταστροφές ποὺ ἔπαθε τὸ μοναστήρι ανα φέρουμε τη μάχη που έδωκεν ὁ Δυσσέας Αντρούτσος στη Γέφυρα Τατάρνας κατά του Χασάν μπέη Γκέκα το 1821 καὶ στὴν ὁποία πήρε μέρος καὶ ὁ Κυπριανός με κάμποσους καλόγερους τοῦ μοναστηριού. Στὴν ἐνέδρα αὐτὴ τοῦ ᾿Αντρούτσου που εξελίχτηκε σε γερή μάχη οι Τουρκαρβανίτες υπέστησαν πραγματική πάνω λεθρία φονευθέντος καὶ τοῦ Χασάνμπεη. Μετὰ τὴ μάχη ὁ ᾿Αντρούτσος πήρε τὰ ἄρματα τῶν ἐχθρῶν, τὰ δὲ χρήματα τὰ ἀφῆκε να μεταφερθούν στο Μεσολόγγ γιὰ νὰ δείξῃ ὅτι ὁ ἀγώνας του δὲν ἦταν ληστρικός, αλλά επαναστατικός, άπελης θερωτικός. Μετὰ τὴν ἀποχώρηση τοῦ ᾿Αντρούτσου φαίνεται ότι νεώτερο τμήμα τουρκαλβανιτῶν ἐπέδραμε κατὰ τοῦ μοναστηριοῦ καὶ ἔκαψε τα πάντα πλην της ἐκκλησίας (*).
Έκτοτε ὁ Κυπριανὸς ἐγκατέλειψε τὰ καθήκοντα τοῦ ἡγουμένου καὶ μὲ τὸ καρυοφύλλι στο χέρι πολέμησε γιὰ τὴν ἀνεξαρτησία τῆς Πατρίδος δίπλα στον Καραϊσκάκη, στον Κ. Βελή, στὸ Ράγκο σε διάφορες μάχες, ὅπως ἀναφέρεται, σὲ ἔγγραφο τοῦ μοναστηριού συνταγμένο μετὰ τὸ θάνατό του ἀπὸ τὸ ἡγουμενοσυμβούλιο «Πρὸς τὴν ἐπὶ τῶν Στρατιωτικών Β. Γραμματείαν» μὲ αἴτημα τη χορήγηση στο μοναστήρι του τιμητικού παρασήμου τοῦ θανόντος Κυπριανού.
Το ἐν λόγῳ ἔγγραφο ἀνάμεσα σὲ ἄλλα ἀναφέρει : « ... Ο προηγούμενος ἡμῶν μακαρίτης Κυπριανός πρόδηλον τυγχάνει ὅτι ἐξ ἀρχῆς τοῦ ἱεροῦ ἀγῶνος ἐδούλευσε μὲ ὅλους τοὺς συνασκουμένους πατέρας τῆς ἱερᾶς μονῆς : α) Ἐν τῇ προπαρασκευή β) ἐν τῇ κινήσει ὅπλων με διαφόρους ὁπλαρχηγούς· γ) ἐν τῇ μεγάλῃ ἐξόδῳ διὰ τοῦ ἐφοδιασμοῦ τοῦ στρατεύματος ὡς τὰ ἀποδεικτικά τοῦτον ἀποδεικνύουσιν.
Ἐκτὸς ὅμως τούτων παρευρέθη εἰς διαφόρους κατὰ τῶν Ὀθωμανῶν ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τῆς Πατρίδος ἀγώνας, ήτοι : α) Παρευρέθη μὲ τὸν μακαρίτην Κωνστ. Βελὴν εἰς Μπλάσδου – χωριό των Θεσσαλικών Αγράφων- πολεμῶν κατὰ τοῦ Μαχμούτ Πασά, β) μὲ τὸν ἀρχηγὸν Ράγκον πολεμῶν κατὰ τοῦ Δράμαλη, γ) εἰς Νευρόπολιν ὁμοῦ μὲ τὸν Γεώργιον Καραΐσκάκη, δ) εἰς Σοβολάκον πολεμῶν κατὰ τοῦ Ὁμὲρ Πασά, κατανικήσας μετὰ τῶν ἄλλων ἐκεῖ τοῦτον ὁλοσχερώς.
Τότε δὲ ἔγιναν καὶ τὰ μεγαλύτερα ἔξοδα παρὰ τοῦ μοναστηρίου, ὅπερ ἀνέλαβε την διατροφήν 4.000 στρατιωτῶν μὲ ὅλα τὰ ἐφόδια, δηλαδή με τροφές, ζώα, φορτηγά, τά ὁποῖα ἠκολούθουν τα στρατεύματα εἰς Σοβολάκον ἐπὶ ἡμέρας δέκα, μὲ ἐφόδια εἰς τζιμχανέδες (πολεμοφόδια) καὶ διάφορα ἔξοδα τῆς Μονῆς.
Ενταῦθα ἔγιναν φόνοι διαφόρων Οθωμανών. Μετά πάλιν στον πόλεμο κατά τοῦ Σκόντρα Πασά ἐλάβομεν μέρος, τέλος δέ, ὅ,τι καὶ ἂν ἔγινε, τὸ μοναστήρι ἦτο παρόν. Πόλεμος καὶ ἡμεῖς πανταχοῦ, μεγάλαι μάχαι καὶ ἡμεῖς παρόντες, φόνοι Οθωμανῶν τὰ ἴδια.
Διὰ ταῦτα ὅλα ὀργισθέντες οἱ Ὀθωμανοί, κατὰ τὴν κρατερὰν ἀντίστασιν ἐπυρπόλησαν τὸ μοναστήρι καὶ ἔγινεν ὁ μεγάλος ἐκεῖνος αφανισμός σκευῶν καὶ πραγμάτων. Επομένως ή Α.Μ. εὐηρεστήθη καὶ ἀπένειμεν ὡςπαράσημον, τὸν σταυρὸν εἰς τὸν προηγούμενον ἡμῶν Κυπριανόν, ἀλλὰ μὲ τὸ νὰ τελευτήση τὴν 21 τοῦ π.μ. Ἰανουαρίου 1838, δὲν μᾶς ἐδόθη. Όθεν παρακαλοῦμεν τὴν ἀρχὴν ταύτην, όπως εὐαρεστηθῆ καὶ ἐνεργήση διὰ νὰ μᾶς δοθῇ ὁ σταυρὸς οὗτος ἵνα σώζηται εἰς τὸ μοναστήριον τὸ λαμπρόν αὐτὸ χάρισμα»(*).
Ακολουθοῦν οἱ ὑπογραφὲς τοῦ ἡγουμένου καὶ τῶν συμβούλων του Δαμια νοῦ καὶ Γρηγορίου καὶ ἡ σφραγίδα τοῦ μοναστηριού.
Τὸ ἔγγραφον αὐτό μᾶς δίνει μια πλήρη εἰκόνα τῆς δράσεως τοῦ μοναστηριοῦ στὰ χρόνια τοῦ ξεσηκωμοῦ, ὁπότε σὲ «ό,τι κι ἂν ἔγινε ἦτο παρόν» καὶ πραγματικὰ ἦταν καὶ ἄξιζε το τιμητικό «παράσημον» που δικαιωματικά ζητούσε τώρα τὸ ἡγουμενοσυμβούλιό του.
Ο ίδιος ο Κυπριανός στις 2-10-1837 τρεις μηνες πριν το θάνατό του, γράφει προς το Β. Διοικητήριον Ευρυτανίας τα εξής :
«Ο Δήμαρχος Αγραίων διά του υπ' αριθμ. 698 εγγράφου του ζητεί να διευθύνω τα δικαιολογητικά έγγραφα επί τη βάσει των οποίων απενεμείθη εις εμέ το παράσημον Μολονότι, λέγει, απενεμείθη εις εμέ το παράσημον, εγώ όμως εισέτι δεν το έλαβον.
Έγγραφα δικαιολογητικά δεν έχω, επειδή δεν μοι το εσυγχώρησεν η συνείδησις και το επάγγελμά μου να ζητήσω τοιαύτα από τους τότε Συναγωνιστάς μου οπλαρχηγούς, είναι όμως αποδεδειγμένον ότι υπηρέτησα την πατρίδα διά την ανεξαρτησίαν της κατά πάντα τρόπον, από την αρχήν του υπέρ ανεξαρτησίας αγώνος, μέχρι της εποχής καθ' ήν ήλθεν η Κυβέρνησις εις την Ελλάδα.
Η Σ. Κυβέρνησις ευαρεστουμένης ενεργήση ό,τι το δίκαιον επί της προηγουμένης υποθέσεως
Εγώ δε υποσημειούμαι ευσεβάστως
Εν Οιχαλία τη 2 Οκτωβρίου 1837 Ο Ευπειθείς ηγούμενος Τατάρνης Κυπριανός
Γιὰ τὰ δεινὰ ποὺ ὑπέστη τὸ μοναστήρι τῆς Τατάρνας καὶ ἰδιαίτερα στην ἐποχὴ τοῦ ἱεροῦ ἀγῶνα, χαρακτηριστική είναι μια αίτηση «Πρὸς τὴν Διοίκησιν Ευρυτανίας» ἀπὸ τὸ Μετόχι Αγ. Γεώργιος τοῦ μοναστηριοῦ, ποὺ ὑπογράφουν ἀπό 11/4/1840 ὁ ἡγούμενος τοῦ μοναστηριοῦ Γερμανὸς καὶ οἱ σύμβουλοί του Δαμιανός καὶ Δοσίθεος καὶ ποὺ μ΄αυτὴ ζητᾶνε ἐκτὸς ἄλλων, όπως τοὺς χορηγηθῆ ἄδεια ἐράνου προκειμένου νὰ ἀνακαινίσουν ἐκ βάθρων τὸ μοναστήρι ἀντὶ της πατριωτικής προσφοράς του κατὰ τὸν ἱερὸν ἀγώνα.
᾿Αλλὰ ἂς δοῦμε την ιδια την αίτηση:
Αν ποτε ἡ ἱερά μονή Τατάρνης εἶχεν ἀφθόνως τὰ πάντα διὰ τοὺς ὑπηρετοῦντας αὐτὸν καὶ διὰ τους λοιπούς, μ' όλα ταῦτα ἡ ἐποχὴ τῆς ἐπαναστάσεως ἠρέθισεν ταύτην εις τοσον ενθουσιασμόν ὑπὲρ τῆς ἀνεξαρτησίας τῆς Πατρίδος, ὥστε προθυμοποιημενη είναι γνωστὸν νομίζω εἰς τὸ Πανελλήνιον, ὅτι καμμιὰ ἄλλη μονή του Κράτους, ως η Τατάρνα, δὲν ὑπέφερε τόσα εἰς τοὺς πάρελθόντας χρόνους του Ιεροῦ ἀγῶνος, ὅσα αὐτὴ ὑπέστη γενναίως υποκειμένη ἀφ' ἑνὸς μὲν εἰς τὰς καταστροφές των ἐχθρῶν, ἀφ' ἑτέρου δὲ εἰς τὴν νομιζομένην ὑποχρέωσιν το να συνδράμη καὶ βοηθῆ εἰς διαφόρους ἀνάγκας τοὺς ἀγωνιστάς τῆς πατρίδας καὶ νὰ κατασφάζη καὶ καταδιώκη τοὺς τυράννους και εχθροὺς μὲ μεγάλην δραστηριότητα..
Ταῦτα αὐτά, τὰ ἄνω ρηθέντα ἔφεραν αὐτὴν εἰς τὴν ἐξ ὁλοκλήρου ἀπώλειαν όλου τοῦ πλούτου αὐτῆς καὶ ἐξόχως (sic) τὴν πυρκαϊὰν ὅλων ἐκείνων τῶν πολλῶν οἰκημάτων καὶ μόνον ἡ ἁγία ἐκκλησία διεσώθη (μὴ δυνηθέντες νὰ κατακαύσωσι αὐτήν. * Αλλ' αὐτὴ ἡ ἐκκλησία ὑπάρχει ἔκπαλαι διερραγισμένη ἐκ θεμελίων εἰς διάφορα μέρη τοῦ τείχους (διότι διερράγη ἡ γῆ καὶ μέχρι σήμερον ἔπεσε τὸ ἥμισυ τοῦ ἱεροῦ τούτου καταστήματος καὶ ὀξὺς εἶναι ὁ τέμπλεος έγκριμνιμένος αὐτῆς, ὥστε καὶ ἄν τις ὑμῶν ἤθελε, κύριε Διοικητά, καὶ διατάξητε διὰ νὰ ἐξάξωμεν καὶ τὸ ἱερὸν καὶ πολύτιμον τοῦτο καταπέτασμα.
Οθεν οἱ δυστυχεῖς πατέρας είχομεν ἄχρι τοῦδε τὴν στενότητα τῶν ὀλίγων και μικρῶν οἰκημάτων ὁποῦ ἀνεκινήσαμεν (ἀντὶ ἀνεκαινίσαμεν) , ἐνταῦθα εἰς τὸ μετόχιον τὸ ἀνυπόφορον τῆς καύσεως καὶ τοῦ νοσώδους αέρος, τὴν στέρησιν τοῦ ὑγιεστάτου ὕδατος, ἀλλ᾽ εἴχομεν ἐν καύχημα, ἐκείνην τὴν ἁγίαν ἐκκλησίαν, ὥστε μᾶς ἐπροξένει λήθην τῶν ἄνω ρηθέντων δεινών.
ΥΠΗΡΕΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ,
Κατά το 1837, σύμφωνα μὲ μιὰ χειρόγραφη κατάσταση «τοῦ προσωπικού τῆς ἱερᾶς μονῆς», τὸ τότε ἡγουμενοσυμβούλιο καὶ προσωπικὸ ἀποτελοῦσαν οἱ ἑξῆς: Κυπριανός, ἡγούμενος. Γρηγόριος καὶ Δαμιανός σύμβουλοι Γερμανὸς καὶ Ἰωακεὶμ ἐφημέριοι καὶ Δοσίθεος καὶ Γρηγόριος μοναχοὶ ἀπὸ τὸ διαλυθὲν μοναστήρι τοῦ Προδρόμου. Επίσης ὑπηρετοῦσαν τότε στὸ μοναστήρι καὶ οἱ ἑπόμενοι ὡς ὑπηρέτες ἢ ποιμένες: Δημήτρ. Ρασούλας ἀπὸ τὸ Παλαιοκάτουνο γιὰ τὰ μελίσσια τῆς μονῆς. Γιάννης Καλόγερος (ἀπὸ τὸ Βούλπη), Δημήτρ. Αγγελάτος (Παλαιοχώρι), Χρ. Έβρος (Τατάρνα), Γιάννης Κουτρούμπας (Χούνη), Δημήτρ. Μπελεγρίνης (Σάλωνα), Βασίλης Κόπανος (Τατάρνα), Καραγιώργος (Τατάρνα) ὡς ὑπηρέτες. Γιάννης Γιόχαρης (Σωβολάκου), καὶ Γεώργ. Κατσαδούρος, ὡς ποιμένες γελαδιών. Γεώργ. Φαρμάκης (Τατάρνα), Κώνστας Φαρμάκης (Τατάρνα) ὡς ποιμένες ἀλόγων. Θανάσης Κούτζικος (Βασταβέτζι), Κωνσταντούλας (Βασταβέτζι), Γιάννης Τζόντας (Βασταβέτζι), Θανάσης Μητσόπουλος (Βασταβέτζι), ὡς ποιμένες προβάτων. Δημήτρ. Πλατής (Αγραφα), Γεώργ. Δράκος (Βασταβέτζι), Γεώργ. Μπισμπίκης (Κεράσοβο) ὡς ποιμένες γιδιῶν καὶ Γεωργ. Μπάκας ὡς μάγειρος.
Η παρουσία ὁλόκληρου τούτου τοῦ ὑπηρετικού προσωπικοῦ καὶ ποικίλων καὶ πολυαρίθμων ποιμνίων δείχνουν ὅτι καὶ μετὰ τὸν ἱερὸν ἀγώνα τὸ μοναστήρι, χάρη στη δραστηριότητα του Κυπριανού, περνούσε και πάλι ἡμέρες κάποιας οικονομικής ευρωστίας.
Για το θάνατο του Ηγουμένου Κυπριανού (από φωτ/φο εγγράφου 5 Φεβρ. 1838 / 18455) διαβάζουμε τα εξής:
Ειδοποιείται η Β. Γραμματεία, ότι ο Ηγούμενος του Διατηρουμένου Μοναστηρίου Τετάρνης κος Κυπριανός ως πάσχων προ χρόνων από στηθικόν τι πάθος και προσβληθείς εσχάτως και υπό της επιδημησάσης εις το Επαρχίαν ταύτην ασθένειας, ονομαζομένης Γρίππης, ετελεύτησε κατά την 21 του τρέχοντος (21-1-1838) μετά δωδεκαήμερον περίπου ασθένειαν, χωρίς ν' αφήση διαθήκην τινά, και χωρίς να προλάβει ουδέ προσωπικώς να εξομολογηθή κατά την θρησκευτικήν τάξιν. Κατάλογος της ευρεθείσης περιουσίας αυτού θέλει διευθυνθή επομένως προς την Β. Γραμματείαν εν ταύτω δε παρακαλείται η Προϊσταμένη αύτη Αρχή να διατάξει τα περί της εκλογής Νέου Ηγουμένου εις το ρηθέν Μοναστήριον, απολύτως αναγκαίου... προς διεύθυνσιν των Μοναστηριακών υποθέσεων».
