15 Μάη στην Καλάνα πανηγύρι του Αγίου Ανδρέα του Ερημίτη
Ένα πρωινό προσκύνημα στον Άι Ανδρέα στην Καλάνα
«Άγιος
Ανδρέας ο Ερημίτης»
15 Μάη 2023 εκεί ψηλά στα Όρη Βάλτου γιορτάζοντας τον Άγιο Ανδρέα τον Ερημίτη
Κείμενο και φωτογραφίες: Απόστολος Κων/νου Καρακώστας
Στις 15 Μάη όπως κάθε χρόνο, ανεξαρτήτως καιρικών καταστάσεων που επικρατούν και χαρακτηρίζουν την περιοχή, έγινε η Θεία Λειτουργία και ο εορτασμός της γιορτής του Αγίου Ανδρέα του Ερημίτη.
Οι προβλέψεις του καιρού δεν ήταν και οι καλύτερες, αλλά αυτό δεν πτόησε τους πιστούς της περιοχής αυτής του Ορεινού Βάλτου και όχι μόνο, που από νωρίς το πρωί άρχισαν να καταφθάνουν.
Σχετικό κρύο και υγρασία έκανε πολλούς επισκέπτες να μετανιώσουν που δεν φόρεσαν πιο ζεστά ρούχα.
Οι πιο προνοητικοί γνωρίζοντας από προηγούμενες εμπειρίες τους ήρθαν με χειμωνιάτικα μπουφάν και κάποιοι κρατώντας ομπρέλες.
Αν και είμαστε στα μέσα Μάη, έχει συμβεί πολλές φορές να βρέχει και να ρίχνει χιόνι η και χαλάζι!
Πολλοί φοβούμενοι τον καιρό, αφού προσκύνησαν και άναψαν κερί στον Άγιο προτίμησαν να γυρίσουν για ασφάλεια στο ξέφωτο στην Αγραπιδούλα όπου γίνεται και το ετήσιο πανηγύρι.
Ο Πρόεδρος Βαγγέλης Προύτζος τα μέλη του Δ.Σ. και οι εθελοντές μέλη του Μορφωτικού Συλλόγου Χαλκιοπουλιτών με προθυμία χαμόγελο και παραδειγματική σβελτάδα, εξυπηρέτησαν τους προσκυνητές με καφέδες, αναψυκτικά, ποτά, σουβλάκια, ψητά και άλλα εδέσματα που οι κάτοικοι της περιοχής πρόσφεραν για τους επισκέπτες, όπως κάνουν κάθε χρόνο μέσα απ’ την καρδιά τους, διατηρώντας έτσι μια πατροπαράδοτη αρετή που χαρακτηρίζει τον τόπο μας του Ορεινού Βάλτου, την φιλοξενία.
Όταν τελείωσε η Θεία Λειτουργία στην σπηλιά και επέστρεψαν το σύνολο των προσκυνητών ξεκίνησε η μουσική και ο χορός.
Ίσως φέτος να ήρθε λιγότερος κόσμος από άλλες χρονιές, συν έπεσε η γιορτή σε εργάσιμη ημέρα, και μάλιστα λίγες μέρες πριν τις πολιτικές εκλογές.
Ο τόπος αυτός της Καλάνας είναι συνυφασμένος με την θρησκεία και την ιστορία. Τόπος κατοικίας του Ερημίτη Αγίου Ανδρέα πριν πολλούς αιώνες, υπήρξε και ο ασκλάβωτος τόπος στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και μέχρι την πρόσφατη Αντιστασιακή ιστορία της Ελλάδας.
Αυτό το βουνό και τα δάση του, στην μακραίωνη ιστορία του Ορεινού Βάλτου, πάντα ήταν το ασφαλές καταφύγιο για τους κατατρεγμένους σε πολεμικές καταστάσεις κατοίκους.
Η ανατολική-βορειοανατολική κρημνώδης πλαγιά της Καλάνας είναι γεμάτη σπηλιές, με πιο γνωστές την σπηλιά του Αϊ Ανδρέα του Ερημίτη.
Πιο πέρα η εξαιρετικά διακοσμημένη με σταλακτίτες Όμορφη σπηλιά, διαθέτει ένα σπάνιο υλικό το «Σπηλαιόγαλα» το οποίο εδώ και χιλιάδες χρόνια δημιούργησε-και εξακολουθεί να τροφοδοτεί-το μοναδικό στην Ελλάδα «γαλακτώδες» δάπεδο, όπως το χαρακτηρίζει η σπηλαιολόγος κυρία Άννα Πετροχείλου σε βιβλίο της όπου καταγράφει τα πιο ευρέως γνωστά σπήλαια στον Ελλαδικό χώρο. («Τα σπήλαια της Ελλάδας», έκδοση 1994)
Δεκάδες άλλες σπηλιές με πολλές διακλαδώσεις και εκπλήξεις περιμένουν την εξερεύνησή τους.
Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι αγωνιστές Χαλκιοπουλίτες είχαν εδώ πάνω στην Καλάνα τα ταμπούρια τους και κρατούσαν άμυνα στους εισβολείς που δεν τολμούσαν να πλησιάσουν, σε όλες τις δύσκολες καταστάσεις ήταν η πιο σίγουρη «αποκλίστρα» για τον Ορεινό Βάλτο.
Αλλά και στην πρόσφατη ιστορία μας εδώ πάνω άνθισε η Εθνική Αντίσταση με παλληκάρια που δεν δίστασαν να βγουν στο «κλαρί» και να πολεμήσουν για την ελευθερία της πατρίδας μας.
Ο γιατρός Στυλιανός Χούτας εδώ στο Χαλκιόπουλο είχε κατά την διάρκεια της κατοχής το Αρχηγείο του.
Ζώντας και συμπολεμώντας με τους ηρωικώς μαχόμενους κατοίκους, αγάπησε για πάντα τον τόπο και τους συμπολεμιστές του.
Στο βιβλίο του «Η Εθνική Αντίσταση των Ελλήνων» εκδόσεως 1961, γράφει χαρακτηριστικά:
«Οι Βαλτινοί έχουν πολύ ανεπτυγμένον το αίσθημα της μεταξύ των αλληλεγγύης, της φιλανθρωπίας και της φιλοξενείας. Φημίζονται δε έκπαλαι διά το ανυπότακτον του χαρακτήρος των και την συγκινητικήν προς τα όπλα αγάπη των. Κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας η περιοχή του Βάλτου ετέλει εν διαρκεί ανταρσία. «Κάτω στου Βάλτου τα χωριά» ήσαν, καθώς λέγει το δημοτικό τραγούδι, «οι κλέφτες οι πολλοί, όλοι ντυμένοι στο φλωρί…» Εξ αυτών διασημότεροι υπήρξαν, ο Κοντογιάννης από τους Χαλκιοπούλους, ο μετέπειτα αρματωλός Υπάτης, ο Μπουκοβάλας εκ Μηλιάς, αρματωλός Αγράφων και ο περίφημος ναυμάχος και καταδρομεύς Γιάννης Σταθάς εκ Σταθά (Δουνίστης). Ονομαστοί επίσης υπήρξαν οι εκ Θυάμου «κλέφτες» Χρήστος Μηλιώνης, Μαλεσιάδας και ο Σκυλοδήμος. Περί τους τελευταίους, προ της επαναστάσεως του 21 χρόνους ενεφανίσθησαν ο Ίσκος εκ Δουνίστης ως αρχηγός του άνω Βάλτου, Κων/νος Ράγκος και ο επ’αδελφώ ανεψιός των Χρήστος Ράγκος, ο επανομαζόμενος «Νιάφας» (1) εκ Συντέκνου, σημειώσαντες αξιόλογον πολεμικήν δράσιν και κατά την Επανάστασιν του 1821»
Γράφει ακόμη: «Αι αμέσως υπερκείμεναι της οδού, εις το σημείον αυτό, δασώδεις οροσειραί του Μακρυνόρους και τα υψίπεδα της Καλάνας και του Γαβρόβου, παρέχουν ιδεώδη κρησφύγετα και ορμητήρια δι’ ένοπλον επί της οδού δράσιν ατάκτων»[i]
Από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους «ξεπηδούν» και τα παρακάτω 25 τιμημένα Χαλκιοπουλίτικα παλληκάρια-αγωνιστές του απελευθερωτικού αγώνα του 1821-με Αριστεία από τον Βασιλιά Όθωνα το 1844.
Με Βασιλική υπογραφή και συνοδευτικό έγγραφο από τον Υπουργό Στρατιωτικών Ανδρέα Λόντο, απεστάλησαν τα χάλκινα και σιδηρά μετάλλια στον Υποστράτηγο πληρεξούσιο Ανδρέα Ίσκο, [ii] για να τα αποδώσει στους ήρωες.
1) Αθανάσιος Σωτήρης. 2) Καραγιάννης Σπανός. 3) Δημ. Καραϊσκάκης. 4) Ιωάννης Ταράτσας. 5) Ζαχαρίας Ταράτσας. 6) Δημήτριος Ι. Χρήστου. 7) Ιωάννης Νέστωρας. 8) Ιωάννης Μακρής. 9) Χρήστος Ι. Χρήστου. 10) Γεώργιος Ντόβας. 11) Γεώργιος Πιστιόλης. 12) Κώνστας Β. Πιστιόλης. 13) Πάνος Μπούσγος. 14) Ιωάννης Γ. Μακρής. 15) Νικόλαος Παπαδημητρίου. 16) Γεώργιος Παπαμήτσος. 17) Ιωάννης Κόκαλης. 18) Γεώργιος Μακρής. 19) Γρίβας Κοντόσης. 20) ΝικόλαοςΤζανής. 21) Δημήτριος Ζαρναβέλης. 22) Γεώργιος Σεντεβής. 23) Κ. Κονζούμπας. 24) Ιωάννης Βασίλης. 25) Ιωάννης Μολάλης.
Παρακάτω σελίδα από το βιβλίο «Η Εθνική Αντίσταση των Ελλήνων» εκδόσεως 1961,του τέως Υπουργού Στ. Χούτα
Απόστολος Κων. Καρακώστας
[i] Ο ιστορικός της Επαναστάσεως του 1821 Κασομούλης γράφει ότι ο «Νιάφας έγινε δακτυλοδεικτούμενος για την παλληκαριά του».
[ii] Ανδρέας Ίσκος,ήταν αρματολός του Βάλτου στην Δυτική Ελλάδα. Ο Ίσκος διέμεινε στο Βάλτο και συγκεκριμένα στη Μηλιά. Στο υπ’ αρ. 17786 έγγραφο της Ελληνικής Κυβέρνησης την 28η Φεβρουαρίου 1844 απεστάλη στον Πληρεξούσιο Υποστράτηγο Ανδρέα Ίσκο κατάσταση με τα ονόματα Βαλτινών αγωνιστών στους οποίους απονεμήθηκαν από τον Βασιλέα Όθωνα Αριστεία ανδρείας.
