200 Χρόνια Ελληνικό Ζαπάντι (Μεγάλη Χώρα Αγρινίου)
200 Χρόνια Ελληνικό Ζαπάντι (Μεγάλη Χώρα Αγρινίου)
26 Ιούλη 2021 επέτειος 200 χρόνων από την πολιορκία, κατάληψη και απελευθέρωση του Ζαπαντιού-Μεγάλη Χώρα Δήμου Αγρινίου σήμερα.
Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Και φέτος γιορτάστηκε, όπως κάθε χρόνο της Αγίας Παρασκευής, η σημαντική νίκη των Επαναστατημένων Ελλήνων της Δυτικής Ρούμελης, που μετά από πολιορκία 45 ημερών μπήκαν νικητές στο οχυρωμένο Ζαπάντι, αμέσως μετά την κατάληψη του Βραχωριού.
Οι Ήρωϊκές αυτές νίκες αναπτέρωσαν το ηθικό των ξεσηκωμένων ραγιάδων και σηματοδότησαν την αρχή των αγώνων του Έθνους που σε λίγα χρόνια θα χάριζε, μετά από μεγάλες θυσίες, την πολυπόθητη Ελευθερία στον τόπο που για 400 χρόνια στέναζε κάτω από τους αλλόθ
ρησκους κατακτητές.
Οι κάτοικοι της Μεγάλης Χώρας πάντα τιμούν αυτή την μέρα της νίκης, που συμπίπτει με την γιορτή της Αγίας Παρασκευής και πάντα συμμετέχουν. Έτσι και την Δευτέρα 26 Ιούλη, ο εφημέριος του Ι.Ν. Αποστόλου Παύλου Αιδεσιμότατος Κοσμάς Τσιτσιβός μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας τέλεσε την Δοξολογία, ενώ δύο νεαρά παλικάρια ντυμένα με παραδοσιακή Ελληνική φορεσιά, ο Αλέξανδρος Κατσιούλας και ο Νεκτάριος Σταθόπουλος, κράτησαν ψηλά την Ελληνική Σημαία.
Ο συνταξιούχος Δάσκαλος κ. Κωνσταντίνος Χαραμής, που υπηρέτησε μια δεκαετία στο Δημοτικό Σχολείο της Μεγάλης Χώρας, εκφώνησε τον πανηγυρικό λόγο της μεγάλης επετείου των 200 χρόνων. Με τον μεστό του λόγο μας μετέφερε σε παλιές δοξασμένες μέρες. Τότε που οι πρόγονοί μας, φερμένοι εδώ από όλη την Αιτωλοακαρνανία, πολέμησαν στα χώματα του Ζαπαντιού και ελευθέρωσαν χύνοντας το αίμα τους τον τόπο. Λίγοι από αυτούς τους αγωνιστές λαγάρισαν ζωντανοί και είδαν την Ελευθερία. Αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για τα παιδιά τους και για τις επόμενες γενιές. Χάρις σε κείνους είμαστε εμείς ελεύθεροι. (Ο πλούσιος σε ιστορικά στοιχεία λόγος του Δάσκαλου Χαραμή παρατίθεται στο τέλος αυτούσιος.)
Εψάλη ο Εθνικός Ύμνος και η εκδήλωση συνεχίστηκε στον προαύλιο χώρο του Ναού, μπροστά στο Ηρώο, όπου οι δυο «τσολιάδες», Αλέξανδρος και Νεκτάριος, παρατάχθηκαν και κράτησαν την σημαία, ενώ ο Πατέρας Κοσμάς συνοδευόμενος από τους ιεροψάλτες κ. Ιωάννη Κατσαούνη και κ. Ιωάννη Τασολάμπρο, έψαλε τη επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες υπέρ πίστεως και πατρίδας αγωνισθέντες προγόνους μας.
Ο συντονιστής της εκδήλωσης, πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων 3ου Δημ. Σχολείου Νεαπόλεως κύριος Δημήτρης Νταβαρίνος, (Αστυνομικός Διοικητής Α.Τ. Αγίου Βλασίου) συντόνισε την τελετή, και προσφώνησε τους επισήμους στην κατάθεση στεφανιών.
Δάφνινα στεφάνια στο Ηρώο κατέθεσαν εκ μέρους του Δήμου Αγρινίου ο Δημοτικός Σύμβουλος και αντιπρόεδρος Δ.Ε.Υ.Α. κ. Κωνσταντίνος Κιτσοπάνος, Ο Πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Μεγάλης Χώρας κ. Γρηγόριος Χασιώτης, Ο Διευθυντής του 3ου Δημοτικού Σχολείου Νεαπόλεως (Μεγάλης Χώρας) κ. Γεώργιος Πιτταροκοίλης, Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας κ. Δημήτριος Τσούνης, Εκ μέρους του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου ο κ. Ιωάννης Τσακμάκης, Εκ μέρους του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Δημοτικού Σχολείου ο κ. Παναγιώτης Τουφεκούλας, Εκ μέρους του Αθλητικού Σωματείου Α.Ο. Δάφνη Μεγάλης Χώρας κ. Κωνσταντίνος Αλεξανδράκης, Η Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Αγία Σκέπη κα. Χρυσούλα Τασολάμπρου, Εκ μέρους του Συλλόγου Τριποταμιτών Αιτωλοακαρνανίας ο Γραμματέας-Δάσκαλος κ. Κωνσταντίνος Χαραμής, Εκ μέρους του Πολιτιστικού Συλλόγου «Το Παλιόκαστρο» ο Αντιπρόεδρος κ. Μιχάλης Κατσιούλας.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν πολλοί κάτοικοι της Μεγάλης χώρας και επισκέπτες. Μεταξύ αυτών και ο κ. Γεώργιος Μέρκος πρώην Πρόεδρος της Τ.Κ. Μεγάλης Χώρας και νυν Δημοτικός Σύμβουλος, ο κ. Γρηγόριος Τζαμαλής πρώην Δήμαρχος Στράτου, η φιλόλογος-καθηγήτρια ξένων γλωσσών και λάτρης των Ελληνικών παραδόσεων και ιστορίας κα. Αγγελική Λάσκαρη, ο επιχειρηματίας κ. Δημήτριος Καραχάλιος με την σύζυγό του κυρία Πόπη και πολλοί άλλοι, λυπάμαι που δεν γνωρίζω τα ονόματά τους.
Το εκκλησιαστικό συμβούλιο πρόσφερε στους επισκέπτες αναψυκτικά νερά και καφέδες στην αίθουσα εκδηλώσεων.
Τα τελευταία δυο χρόνια η πανδημία, που δοκιμάζει την ανθρωπότητα, δυσκολεύει τις εκδηλώσεις με την μεγάλη συμμετοχή των κατοίκων και επισκεπτών, όπως συνηθιζόταν τα προηγούμενα χρόνια. Ας ευχηθούμε σιγά-σιγά να επανέλθομε στις παλιές καλές μέρες και η όμορφη αυτή εκδήλωση στον Ι.Ν. Αποστόλου Παύλου να συνεχίσει να είναι σημαντική στην τοπική κοινωνία του Δήμου Αγρινίου. Ακόμη να ευχηθούμε, όπως πολύ σωστά ευχήθηκε ο Εφημέριος Πατέρας Κοσμάς, να επικρατήσει ομόνοια και να μην διχαστεί η κοινωνία μας σε θέματα όπως τα υπέρ ή κατά του εμβολιασμού.
Απόστολος Κων. Καρακώστας
Ακολουθεί η ομιλία του Δάσκαλου κ. Κώστα Χαραμή.
26 ΙΟΥΛΙΟΥ 1821: ΤΟ ΖΑΠΑΝΤΙ ΠΕΦΤΕΙ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.
Η μεγάλη επανάσταση του 1821 στη δυτική Στερεά άργησε να ξεκινήσει γιατί ο φόβος για αντίποινα απ’ τα τούρκικα ασκέρια που είχαν πλημμυρίσει στα Γιάννενα, πολιορκώντας τον «αποστάτη» Αλή Πασά ,σκέπαζε τα πάντα.
«Η σπάθη του Δαμοκλέους εκρέματο πάνω από το κεφάλι της» γράφει ο Κόκκινος ένας από τους μεγαλύτερους ιστορικούς μας . Ήταν ακόμα νωπές οι αναμνήσεις από «την φοβεράν ποινήν του αίματος» που είχαν πληρώσει στην άτυχη επανάσταση του 1770. Ζούσαν ακόμα γέροντες που είχαν γίνει μάρτυρες εκείνης της φρίκης.
Παρά το ότι ο Μακρής στις 5 του Μάρτη θα κτυπήσει μικρό ένοπλο τμήμα στη Σκάλα Μαυρομάτη και τη μάχη της Τατάρνας στις 22 Μαρτίου 1821 όπου ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με τον ηγούμενο του Μοναστηριού Κυπριανό ξεπάστρεψαν τη συνοδεία τούρκικης χρηματαποστολής ,χωρίς μάλιστα να πειράξουν τα χρήματα στέλνοντας έτσι το μήνυμα στους Τούρκους ότι για λευτεριά πολεμούν κι όχι για πλιάτσικο, ωστόσο ,επίσημη έναρξη της επανάστασης στη Δυτική Στερεά θα γίνει μόλις στις 25 του Μάη με την προκήρυξη του Στρατηγού Βαρνακιώτη στο Ξηρόμερο ,αν και οι ανυπόμονοι Μεσολογγίτες είχαν ήδη απελευθερώσει την πόλη τους απ, τις 20 του μήνα αναγκάζοντας τους Τούρκους κατοίκους του να καταφύγουν στο Βραχώρι.
Το Βραχώρι εκείνα τα χρόνια ήταν ισχυρότατο τουρκικό κέντρο Οι Τούρκοι κάτοικοί του ήταν πραγματικοί δυνάστες των ραγιάδων. Κατοικούσαν σε ψηλά πέτρινα σπίτια, δίπατα και τρίπατα, που το καθένα ήταν πραγματικό φρούριο. Περιβαλλόταν από δύο και τρεις μαντρότοιχους που απείχαν μεταξύ τους , έχοντας αυλόθυρες σε διάφορα σημεία ,πύργους και μασγάλια. Μασγάλια να σημειώσουμε είναι τα επιμήκη στενά ανοίγματα των τοίχων μέσα απ’ τα οποία και έβλεπαν και πυροβολούσαν. Έτσι αν κανείς υπερπηδούσε τον πρώτο τοίχο βρισκόταν σ’ ένα στένεμα θανάτου ανάμεσα σ’ αυτόν και τον επόμενο ,δίχως πουθενά να μπορεί μα προστατευτεί απ’ τα πυρά των υπερασπιστών. Τα οχυρά αυτά τούρκικα σπίτια του Βραχωριού , φαινόμενο μοναδικό σ’ όλη την Ελλάδα ήταν απόρθητα. Άπαρτα. Δείχνουν απ’ τη μια μεριά το δεσποτικό χαρακτήρα των κατόχων τους αλλά και το φόβο που είχαν απ’ τα κλεφταρματολίκια της περιοχής με σπουδαιότερο αυτό του Βλοχού με τον Αλεξάκη Βλαχόπουλο.
Αρχηγός της φρουράς του Βραχωριού ήταν ο Τουρκαλβανός Νούρκας Σέρβανης και ο αριθμός των ανδρών του αυξήθηκε και έφτασε τους 1000 καθώς κατέφθαναν συνεχώς Τούρκοι απ’ τη γύρω περιοχή για να προστατευτούν γιατί καταλάβαιναν ότι όπου να ‘ναι οι ραγιάδες θ’ αδράξουν τα’ άρματα κι η μπόρα θα ξεσπάσει.
Πράγματι στις 27 Μαΐου τη νύχτα της Πεντηκοστής οι Έλληνες καπεταναίοι αρχίζουν να σφίγγουν τη θηλιά γύρω απ’ το Βραχώρι. Ο Μακρής κι ο Ραζικότσικας πιάνουν τα γεφύρια του Αλάμπεη . Ο Γρίβας το Ντουγρί, ο Βλαχόπουλος την Αγία Βλαχέρνα κι Στάικος τη Βελάουστα. Ήρθε κι ο Ίσκος με τους Βαλτινούς του. Ο Βαρνακιώτης πριν έρθει ασφαλίζει τα περάσματα στο Μακρυνόρος απ’ όπου θα μπορούσαν να λάβουν βοήθεια οι Τούρκοι απ΄τ’ ασκέρια τους στα Γιάννενα .
Τα χαράματα της άλλης μέρας, 28 του Μάη, οι Έλληνες που πεζοπορούσαν όλη τη νύχτα φτάνουν στα πρώτα σπίτια της πόλης. Με τους εισβολείς ενώνονται και οι ΄Ελληνες κάτοικοι και όλοι μαζί προχωρούν προς το κέντρο της πόλης. Εκεί όμως πισωδρομάνε καθώς δέχονται βροχή τα βόλια απ’ τα τούρκικα σπίτια. Το τουφεκίδι κράτησε αδιάκοπο όλη μέρα κι όλη νύχτα. Οι επαναστάτες ήταν αδύνατο να υπερπηδήσουν τους ψηλούς μαντρότοιχους και πυρόβολα να τους γκρεμίσουν δεν είχαν.
Οι Τούρκοι αμύνονται με πάθος. Όταν όμως την άλλη μέρα είδαν να ‘ρχονται οι νταϊφάδες του Θοδωράκη Γρίβα και του Σιαδήμα ενίσχυση στους πολιορκητές που αριθμούν τώρα 4.000 άνδρες και καθώς βοήθεια από πουθενά δε φαίνεται, ζητούν με κήρυκα να έλθουν σε διαπραγματεύσεις με τους ραγιάδες.
Ο ανηψιός του Τουρκαλβανού Νούρκα Σέρβανη , του αρχηγού της φρουράς που ήρθε για διαπραγματεύσεις με τους Έλληνες έμεινε έκπληκτος όταν είδε από κοντά «σημαίες με το σημείο του σταυρού και παπάδες ενόπλους» .Οι Έλληνες καπεταναίοι στις διαπραγματεύσεις προσπαθούν να διαιρέσουν τους κλεισμένους λέγοντας ότι με τους Αλβανούς, ( ο ίδιος ο Νούρκας Σέρβανης ήταν Αλβανός και μεγάλο μέρος της φρουράς), δεν έχουν τίποτα αλλά πολεμούν τους μπέηδες ,τους αγάδες και τους Τούρκους κατοίκους του Βραχωριού που τόσα χρόνια ανελεήμονα τους τυραγνάνε. Οι Αλβανοί , είπαν οι καπεταναίοι , μπορούν να φύγουν και κανένας δε θα τους βλάψει.
Τις προτάσεις αυτές δεν τις δέχτηκαν οι πολιορκημένοι και νέος σφοδρότερος πόλεμος αρχίζει. Οι Έλληνες , ορμητικότεροι αναγκάζουν τους Τούρκους να εγκαταλείψουν μερικά σπίτια και τώρα βρίσκονται να πολιορκούν το Διοικητήριο. Έφεραν μάλιστα στην πόλη κι ένα κανόνι που αγόρασαν από ‘να εγγλέζικο πλοίο μαζί με μπαρουτόβολα, που σχεδόν είχαν τελειώσει, και μ’ αυτό αρχίζουν να σφυροκοπούν τους κλεισμένους με ψιλή και χοντρή φωτιά.
Ο Νούρκας Σέρβανης όταν είδε και το Βαρνακιώτη με τα παλληκάρια του να καταφτάνει και έμαθε ότι τα στενά του Μακρυνόρους ήταν πιασμένα – άρα δεν πρόκειται να φανεί βοήθεια – και καθώς τα τρόφιμα είχαν εξαντληθεί ζήτησε να μιλήσει ο ίδιος με τους Έλληνες καπεταναίους. Του δώσανε μπέσα, λόγο τιμής δηλαδή και ήρθε στο ελληνικό αρχηγείο. Εκεί πρότεινε στους Έλληνες να τον αφήσουν να φύγει αυτός και οι Αρβανίτες του χωρίς να τους πειράξουν , αφήνοντας στο έλεος των επαναστατημένων τον τούρκικο πληθυσμό της πόλης που είχε καθήκον να υπερασπίσει. «Ανάνδρους» χαρακτηρίζει τις προτάσεις αυτές ο Κόκκινος .
Πριν αναχωρήσει μάλιστα, προχωρώντας περισσότερο στην ατιμία, αφαίρεσε, με τη βία βέβαια, από τους Τούρκους και τους Εβραίους όλα τα χρήματα και τα πολύτιμα πράγματα που είχαν με το πρωτοφανές επιχείρημα ότι εκεί που θα τους τα πάρουν αύριο οι Έλληνες ως εχθροί, ας τα πάρει αυτός σήμερα ως φίλος. Οι αγάδες και οι Εβραίοι ειδοποιούν κρυφά τους Έλληνες για την απογύμνωση και για να τον εκδικηθούν αλλά και γιατί υπολόγιζαν ότι με τα διαρπαγέντα χρήματα και κοσμήματα ίσως γλίτωναν το τομάρι τους όταν θα πέφτανε στα χέρια των ραγιάδων.