Σύντομη ιστορία της Γέφυρας Βέργας

 Στον Ορεινό Βάλτο ο ποταμός Ίναχος ξεκινά από το Σύντεκνο και χύνεται στην τεχνική λίμνη του Καστρακίου στην Ποδογορά. Στο διάβα του διασχίζει πανέμορφα τοπία με μικρές και μεγάλες κοιλάδες. Για χιλιάδες χρόνια τις ποτίζει με τα πολλά νερά που συγκεντρώνει από τις πλαγιές της Καλάνας και του Μακρυνόρους.

 

Με τις ορμητικές κατεβασιές του τους χειμωνιάτικους μήνες έκοβε για μεγάλα διαστήματα την επικοινωνία ανάμεσα στα χωριά.

 

Από όταν κατασκευάστηκαν οι γέφυρες στον Αχελώο ποταμό, πριν τέσσερες-πέντε αιώνες, του Κοράκου, Στις Τριχιές στα Βρουβιανά και της Τατάρνας, καθώς και του Μανώλη στον Αγραφιώτη, ανάγκη μεγάλη ήταν να γεφυρωθεί και ο Μπζιάκος όπως λεγότανε παλιά ο Ίναχος.

 

Έτσι η ενδοχώρα-Ευρυτανία και Αργιθέα-μπορούσαν να περνούν χειμώνα καλοκαίρι προς τα χειμαδιά, Βραχώρι και Καρβασαρά.

 

Κτίστηκαν γέφυρες πέτρινες, συνήθως μονότοξες, κατά μήκος του και σε απόσταση περίπου δυο ωρών η μια από την άλλη.

 

Από κάτω προς τα πάνω πρώτη ήταν της Ποδογοράς, μετά της Βέργας, των Χαλκιοπούλων, του Εμπεσού και η τελευταία ανάμεσα στον Θύαμο και το Πατιόπουλο.

Με τον καθορισμό των Ελληνο-Τουρκικών συνόρων το 1832, οι μεγάλες δυνάμεις-Αγγλία Γαλλία και Ρωσία-παραχώρησαν στους Τούρκους την γέφυρα του Κοράκου, για να επικοινωνεί η Ήπειρος με την Θεσσαλία, και στους Έλληνες την γέφυρα της Τατάρνας για να επικοινωνεί η Δυτική χέρσα Ελλάδα με την ανατολική.

Αυτές οι γέφυρες εξασφάλισαν την ελεύθερη επικοινωνία στην Ρούμελη, ειδικά μεταξύ του λιμανιού του Καρβασαρά της Ευρυτανίας και της Φθιώτιδας μέχρι το Ζιτούνι (Λαμία).

Ο κύριος δρόμος για όλες τις μεταφορές αγαθών και μετακινήσεις ανθρώπων προς και από την Ευρυτανία Αργιθέα και Φθοιώτιδα  περνούσε από την γέφυρα της Βέργας. Αυτό κράτησε μέχρι το 1970 που γίνανε οι δρόμοι και τα αυτοκίνητα, φορτηγά και επιβατικά, αντικατέστησαν τα άλογα μουλάρια και γαϊδούρια που για εκατοντάδες χρόνια μετέφεραν ζωτικά εφόδια για τα ορεινά χωριά.

Η γέφυρα της Βέργας είναι μία από τις περίπου 1.500 πέτρινες γέφυρες που χτίσανε Ηπειρώτες μάστορες  ανάμεσα στο 1500 με 1900 μ.Χ. στον Ελλαδικό χώρο. Ήταν οργανωμένοι σε ομάδες, τα λεγόμενα  μπουλούκια ή νταϊφάδες, ή τσούρμο. Φεύγανε από τα μαστοροχώρια, της Κόνιτσας και των Τζουμέρκων, την άνοιξη και γυρνάγανε το φθινόπωρο όταν κατέβαζαν τα ποτάμια. Κάθε μπουλούκι είχε τον επικεφαλής πρωτομάστορα, κτίστες, πελεκάνους, λασπιτζήδες, νταμαρτζήδες, μαραγκούς και παραγιούς.

Μια τέτοια ομάδα κάπου εκεί γύρω στο 1600 ανέλαβε να κατασκευάσει και την γέφυρα της Βέργας. Οι παλιοί κάτοικοι της περιοχής διηγούνταν ότι είχαν ακούσει από τους παππούδες τους και πολλές μυθοποιημένες ιστορίες έφθασαν και μέχρι τον δικό μου παππού τον Δημήτρη Τσατσαρώνη, πατέρα της μάνας μου. Σύμφωνα με τις διηγήσεις του στην Βέργα ζούσε ένας Τούρκος, ο Ντόρ μπέης. (το όνομα υπάρχει σε παλιά εκατοχρονίτικα συμβόλαια). Ανέθεσε στους Ηπειρώτες μάστορες την κατασκευή της γέφυρας για να διευκολύνει με το…αζημίωτο τις μεταφορές προς την ενδοχώρα. Μια πέτρα στην καμάρα της γέφυρας που έγραφε σαν έτος κατασκευής το 1600 μαζί και κάποια γράμματα, μάλλον τα αρχικά ονομάτων, έπεσε και χάθηκε γύρω στο 1880.  Σε συμβόλαιο για το διπλανό τσιφλίκι του Μαρανελιού που γράφτηκε το 1805 αναφέρεται η γέφυρα Βέργας σαν το βόρειο σύνορο του. Λίγα χρόνια πιο μετά, το 1815 ο φιλέλληνας-διανοητής-γιατρός-περιηγητής-ιστορικός συγγραφέας και Ακαδημαϊκός Φρανσουά Πουκεβίλ, πρόξενος της Γαλλίας στην αυλή του Αλή Πασά στα Γιάννενα, πέρασε από την γέφυρα κατεβαίνοντας από τον Μπονίκεβο (Πετρώνα) και πηγαίνοντας προς την Ξερακιά. 

 

Από την κατασκευή της η γέφυρα είχε ένα μεγάλο πρόβλημα. Κατηφόριζε απότομα προς την μεριά της κοιλάδας και τα φορτωμένα ζώα σκόνταφταν και γίνονταν πολλά ατυχήματα. Με τα χρόνια είχαν πέσει και τα παραπέτα και ήταν πολύ επικίνδυνο το πέρασμα της γέφυρας με αέρα και βροχή. Έτσι το 1959 με φροντίδα του Βαλτινού Υπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας Ανδρέα Νικ. Στράτου, δώθηκαν στην κονότητα Πετρώνας 300 χιλιάδες Δραχμές και κτίστηκε από ντόπιους μαστόρους μία ράμπα μήκους 26,70 μέτρων και έγινε πιο ομαλός ο κατήφορος. Η αρχική γέφυρα είχε μήκος 36 μέτρα αλλά με την προέκταση της ράμπας τώρα έχει μήκος 45,70 μέτρα. Με τα 300 χιλιάρικα άνοιξε από μία μπουλντόζα και ο δρόμος από την Γέφυρα Βέργας έως την Πετρώνα και Αλευράδα με πρώτο αυτοκίνητο να φθάνει εκεί τον «καρνάβαλο» του Χαρίκου Μαυροφρύδη από το Μπαμπαλιό.

 

Με τους σεισμούς «εγκαταγκρεμίσεως» του 1965-66 στην περιοχή λόγω του φράγματος των Κρεμαστών στον Αχελώο, το τόξο της γέφυρας-άνοιγμα 18 μέτρα-έπαθε ρωγμές και θαύμα ήταν πως κράτησε τα επόμενα χρόνια. Μια και η κίνηση της κυκλοφορίας γινότανε πλέον από την «κάτω» γέφυρα της Βέργας την τσιμεντένια μήκους 38 μέτρων, κανείς δεν ενδιαφερόταν πλέον για την κατάσταση της παλιάς πέτρινης γέφυρας. 

 

Η σωτηρία της ήρθε από την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που το 2007 χρηματοδότησε στο μεγαλύτερο ποσοστό την συντήρησή της. Έτσι ανακαινίστηκε και ενισχύθηκε με «τσιμεντο-ενέσεις» και πήρε παράταση ζωής. Τώρα πλέον όσοι διαβαίνουν στον Επαρχιακό μας δρόμο φθάνοντας στην περιοχή αντικρύζουν μια καλοστεκούμενη πέτρινη γέφυρα που δένει με το φυσικό τοπίο κάθε μέρα που περνά ακόμη περισσότερο μια και πάνω της μένει η πατίνα του χρόνου, σκουραίνοντας σιγά-σιγά το άσπρο χρώμα από τον ασβέστη, που αντανακλούσε το φως, τα πρώτα χρόνια μετά την σωτήρια επέμβαση της σύγχρονης επιστήμης και των κατάλληλων υλικών.

 

Απόστολος Κων. Καρακώστας

Γέφυρα Βέργας,  26 Ιανουαρίου 2021