Επτά χρόνια από τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Παπακώστα Κακαβούλα στην Αγία Τριάδα Αγρινίου
Κείμενο και φωτογραφίες: Απόστολος Κων. Καρακώστας
Πέρασαν κιόλας επτά χρόνια από την Δευτέρα 5 Ιούνη του 2017, που εκείνη την χρονιά «έπεσε» η γιορτή του Αγίου Πνεύματος και πανηγύριζε ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδας Αγρινίου. Μετά την Θεία Λειτουργία όπου χοροστάτησε ο Μακαριστός Μητροπολίτης Αιτωλίας & Ακαρνανίας Κοσμάς, παρουσία πλήθους Αγρινιωτών, έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Πατρός Κωνσταντίνου Κακαβούλα, (1915-1978).
Η προτομή φιλοτεχνήθηκε από τον γνωστό Αγρινιώτη γλύπτη Βασίλη Παπασάικα. Τοποθετήθηκε στον αύλειο χώρο της εκκλησίας, εκεί που μέχρι πριν 70 χρόνια ήταν το νεκροταφείο της ενορίας.
Τα αποκαλυπτήρια της προτομής έκαναν ο Μητροπολίτης, ο Δήμαρχος και εκ μέρους των οικότροφων ο Κωστής Τσιάκαλος.
Ήταν όνειρο πολλών ετών, και πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία των παλιών οικότροφων του οικοτροφείου Αγίας Τριάδας του οποίου εμπνευστής και δημιουργός ήταν ο ακούραστος Παπακώστας Κακαβούλας.
Ήταν την δύσκολη εποχή στην δεκαετία του 60 όταν το ξεκίνησε με πενιχρά μέσα αλλά με πολύ αγάπη. Στην επαρχιακή Ελλάδα εκείνα τα χρόνια, δεν υπήρχαν δυνατότητες σπουδών, τα γυμνάσια ήταν μόνο στις πόλεις. Ο Παπακώστας έδωσε την δυνατότητα σε πολλά αγόρια και κορίτσια των χωριών του νομού μας και όχι μόνο, την δυνατότητα να σπουδάσουν.
Με πολλούς αγώνες εξασφάλισε στέγη και τροφή στα δύο οικοτροφεία, αρρένων και θηλαίων, και δεκάδες παιδιά μπόρεσαν να αποφοιτήσουν από το 6ταξιο τότε γυμνάσιο, και ακολούθως να μπουν στα πανεπιστήμια.
Κάνοντας απολογισμό τώρα, 60 χρόνια μετά, όταν πλέον σχεδόν όλοι οι «μικροί» οικότροφοι είμαστε συνταξιούχοι, διαπιστώνουμε ότι το σύνολο των τότε χωριατόπαιδων από την Ναυπακτία-Τριχωνίδα-Ορεινό Βάλτο-Ξηρόμερο-Απόκουρο-Ναυπακτία-Μεσολόγγι-Ευρυτανία και Αργιθέα Καρδίτσας, διέπρεψαν σε όλα τα επίπεδα της ζωής, όπου τάχθηκε ο καθένας, με τιμιότητα και συνέπεια στις επιστήμες στα γράμματα και στις τέχνες.
Τα τελευταία
50 χρόνια οι οικότροφοι προσπάθησαν να διατηρήσουν μια ιδανική αδελφική σχέση.
Κάνανε μία πρώτη συνάντηση το 2000 και ακολούθησαν και άλλες.
Πρόθυμους συμπαραστάτες στην ενέργειά τους αυτή είχαν τον ακούραστο Μακαριστό Μητροπολίτη μας Κοσμά, (συμμαθητή τους στο Γυμνάσιο Αρρένων Αγρινίου την δεκαετία του 60), τον Δήμαρχο Αγρινίου κ. Γεώργιο Παπαναστασίου, τον επί 40 χρόνια ιερέα του ναού πατρός Γεωργίου, των επιτρόπων, και των ενοριτών της Αγίας Τριάδας, καθώς και του γλύπτη Βασίλη Παπασάικα.
Την εκδήλωση για τα αποκαλυπτήρια συντόνισε ο παλιός οικότροφος Δάσκαλος Γιάννης Τσώτας. Εκφωνήθηκαν συγκινητικοί λόγοι από τον Μητροπολίτη, τον Δήμαρχο, παλιούς οικότροφους όπως από τον Δημοσιογράφο συγγραφέα και ποιητή Κωστή Τσιάκαλο, από τον μακαρίτη πλέον φιλόλογο Δημήτρη Γρίβα με καταγωγή από το Λεοντίτο Αργιθέας, νομού Καρδίτσας. (την πλήρη ομιλία του μου την εμπιστεύθηκε ένα χρόνο αργότερα, μπορείτε να την διαβάσετε στο τέλος του κειμένου).
Μετά τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Παπά Κώστα όπου παρέστησαν εκατοντάδες Αγρινιώτες, ο «Σύλλογος γυναικών Αγίας Τριάδας» πρόσφερε αναψυκτικά-καφέδες και χειροποίητα γλυκά σε πάνω από 200 άτομα που παρακάθισαν στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ναού Αγίας Τριάδας.
Εκεί οι "παλιοί” θυμήθηκαν ξεχασμένες παλιές ιστορίες, και οι νεώτεροι άκουσαν με προσοχή και ενδιαφέρον άγνωστα περιστατικά για την «τότε» σχολική μάθηση με στερήσεις, χωρίς δωρεάν μετακινήσεις, φροντιστήρια, κινητά και υπολογιστές.
Η πόλη του Αγρινίου τίμησε τον Ιερέα Κωνσταντίνο Κακαβούλα έναν άξιο πνευματικό πατέρα-πρωτοπόρο-οραματιστή-βαθιά θρησκευόμενο-και ακούραστο ιερέα.
Απόστολος Κων. Καρακώστας
Ακολουθεί η πλήρης ομιλία του αείμνηστου φιλόλογου καθηγητή Δημήτρη Πέτρου Γρίβα.
-------------------------ο------------------------
Ομιλία στα αποκαλυπτήρια της προτομής του Παπακώστα Κακαβούλα
Από τον φιλόλογο καθηγητή Δημήτρη Πέτρου Γρίβα στις 5 Ιούνη 2017 στην Αγία Τριάδα Αγρινίου
Εκ μέρους των οικοτρόφων, που πρωτοστάτησαν να στηθεί τούτη η προτομή, καταθέτω, δίκην μνημοσύνου, τούτα τα λόγια:
O Παπακώστας Κακαβούλας γεννήθηκε στο χωριό Πετρώνα Βάλτου το 1916. Έλαβε μέρος στον πόλεμο του 1940 και τιμήθηκε με ειδικές διακρίσεις και μετάλλια. Μετά τον πόλεμο Ιερώθηκε και διετέλεσε εφημέριος στη Σπολάϊτα, στο Θέρμο και στην Αγία Τριάδα Αγρινίου. Αποδήμησε εις Κύριον το 1978 μόλις 62 χρονών.
Εδώ συνειρμικά με πάει ο λόγος στα λόγια ενός Άγγλου ιερέα και ποιητή του John Donne (16ος-17ος αιώνας μ.Χ.) που, σε μια εκπληκτική συσχέτιση θανάτου και ανθρώπου, κατέληγε «…ο θάνατος κάθε ανθρώπου αφαιρεί κάτι από μένα τον ίδιο-συνδέεται αδιάσπαστα το ανθρώπινο γένος. Έτσι μη στείλεις ποτέ να ρωτήσεις «για ποιόν χτυπάει η καμπάνα». Χτυπάει για σένα.»
Από εδώ εμπνεύστηκε ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ τον τίτλο στο ομώνυμο έργο του «για ποιόν χτυπάει η καμπάνα».
Αυτή η καμπάνα χτυπάει μια φορά για τους απλούς ανθρώπους. Όμως για τους ξεχωριστούς ανθρώπους χτυπάει διαρκώς. Γιατί; Αυτοί μας λείπουν διαρκώς. Γιατί το οδυνηρό κενό που μας άφησαν φαίνεται διαρκώς γύρω μας, δίπλα μας, μα προπαντός το νοιώθουμε μέσα μας.
Στα 1978 ο Θεούλης μας τον στέρησε για πάντα ως υλική παρουσία. Με ποια λογική τον κάλεσε εκεί στον ουρανό, στην αιώνια ζωή τόσο νωρίς, ομολογώ δεν το κατέχω, με ξεπερνάει. Όμως είμαι σίγουρος πως τον Καλωσόρισε ως εξής:
«Πνευματικέ Πατέρα Παπακώστα Κακαβούλα, σε καλοδέχομαι στον Παράδεισο. Άξιος ο μισθός σου. Μπορείς και συ να καυχηθείς, σαν τον Απόστολο Παύλο: «Τον αγώνα τον καλόν ηγώνισμαι τον δρόμον τετέλεκα, την πίστιν τετήρηκα λοιπόν απόκειταί μοι ο της δικαιοσύνης στέφανος ον αποδώσει μοι Κύριος εν εκείνη τη ημέρα…». (Απόστολος Παύλος στην προς Κορινθίους Β’ Επιστολή). Έτσι ή κάπως έτσι ήταν το καλωσόρισμα του Θεού.
Και τώρα εμείς οι απλοί πιστοί μπορούμε να τεκμηριώσουμε, πλέρια τούτα τα θεϊκά λόγια, κάνοντας μια σύντομη περιδιάβαση στην όλη ζωή του Παπακώστα Κακαβούλα.
Ως απλός κοινωνικός πολίτης: Οικογενειάρχης, σύζυγος, πατέρα ποδηγέτησε σωστά τα παιδιά του προσφέροντάς τους όλα τα αναγκαία εφόδια. Άρα σήμερα παρόντα εδώ τα παιδιά του δίκαια εισπράττουν την υστεροφημία του πατέρα τους.
Ως πνευματικός άνθρωπος και ποιμενάρχης: Εδώ έδωσε θαυμαστά δείγματα ολοκληρωμένου ιερέα. Πρόσφερε τον εαυτό του στην εκκλησία. Αγωνίστηκε κείνο το ΑΞΙΟΣ, που άκουσε να βροντοφωνάζουν στη χειροτονία του οι πιστοί, να το τεκμηριώσει με τη ζωή του. Και τώρα, που μπορούμε να κάνουμε κι εμείς δίκια την κρίση μας, το επαναλαμβάνουμε με στεντόρεια τη φωνή: «Υπήρξε ΑΞΙΟΣ αντιπρόσωπος του Θεού στην Ιεροσύνη ο Παπακώστας».
Ως ανθρωπιστής και άνθρωπος της κοινωνικής προσφοράς: Εδώ θα αναφερθώ περισσότερο, γιατί τέτοια παραδείγματα έχουμε όλο και πιο λίγα…Πιστεύοντας ακράδαντα πως το λειτούργημά του δεν μπορεί να μην ακολουθιέται από πρακτική βοήθεια προς τον συνάνθρωπο, προχώρησε σε συγκινητικές ενέργειες των όσων, σταχυολογώντας μόνο εδώ, θα απαριθμήσω αμέσως παρακάτω:
1.- Εφημέριος στο χωριό Σπολάιτα εκεί στη 10ετία του 1950 ίδρυσε Εργαστήριο Υφαντικής και Ραπτικής, στο οποίο φοίτησαν αρκετά νέα κορίτσια βρίσκοντας έναν ακόμα επαγγελματικό χώρο στην ζωή τους.
2.- Στο Αγρίνιο προέβη στην πρωτοποριακή για την τότε εποχή δημιουργώντας Σώμα Εθελοντών Αιμοδοτών.
3.- Ενίσχυε με διάφορους τρόπους πολύτεκνες και άπορες οικογένειες ακόμα και πέρα απ’ την ενορία του. Εδώ ο Παπακώστας έδειξε απλά πως δεν αρκεί το κήρυγμα απ’ τον άμβωνα, για να στυλωθεί η εκκλησία· δεν αρκούν οι «κύκλοι» για συζητήσεις προκειμένου να διαμορφωθούν σωστοί άνθρωποι· δεν αρκούν οι εξομολογήσεις και τα ευχέλαια, για να περατωθεί το έργο του ιερέα. Πρόκειται για μια δράση για την οποία δεν ήταν υποχρεωμένος τυπικά για όσα διαδραμάτισε ως ιερέας-κοινωνικός διάκονος δικαιώνοντας πλέρια την έννοια άνθρωπος!
4.- Τα 2 οικοτροφεία της Αγίας Τριάδας. Εδώ θα μου επιτρέψετε και λίγη βιωματική εξομολόγηση προσωπική, γιατί υπήρξα τρόφιμος για ενάμιση χρόνο. Ο Βίκτωρας Ουγκώ διατυμπάνισε πως «όταν ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή». Ο Παπακώστας δεν άνοιξε βέβαια σχολεία, έκλεισε όμως φυλακές με άλλους τρόπους. Βοήθησε άπορα παιδιά να σπουδάσουν, πράγμα που δείχνει τη βαθιά συνείδησή του στη δύναμη της παιδείας, κάτι που λίγοι ακόμα και στην εποχή μας το κατάλαβαν και προπαντός, λίγοι το έκαμαν πράξη. Μέσ’ απ’ τα Οικοτροφεία του πέρασαν πολλοί σημερινοί επιστήμονες, άνθρωποι των γραμμάτων, σωστοί άνθρωποι γενικότερα. Τόλμημα γενναίο, απόφαση ριζοσπαστική και παράδειγμα για μίμηση το οικοτροφείο. Ένα δωμάτιο αρχικά, σε ένα κάπως ευρύτερο χώρο μετά εκεί στης Ζάγκαινας, στη συνέχεια στο Παναγοπούλειο με κατάληξη το ιδιόκτητο οίκημα στην Αγία Τριάδα. Σ’ αυτούς τους χώρους φιλοξενήθηκαν πάνω από 150 παιδιά-μαθητές, δικαιώνοντας πλήρως τις πνευματικές παρακαταθήκες του Πλάτωνα «Μορφώστε τους άρχοντες» αλλά και του Κοσμά του Αιτωλού «Σχολεία χτίστε!». Τις ανάγκες και τη δεινή κατάσταση πολλών παιδιών τότε τις έβλεπαν και η Πολιτεία και η Τοπική αυτοδιοίκηση και ποικίλοι άλλοι φορείς. Αυτό, όμως ξεχώρισε του Παπακώστα: Το δημιουργικό μυαλό του καταστάλαξε στη δημιουργία του Οικοτροφείου! Όσοι στεγαστήκαμε αλλά και όσοι φιλοξενηθήκαμε στα γεύματα μαζί με τους οικότροφους περάσαμε στο πετσί μας τη μεγάλη του προσφορά και σήμερα εδώ μπροστά του με απέραντη ευγνωμοσύνη ομολογούμε:
Γλυτώσαμε πολλά χιλιόμετρα ποδαρόδρομο· χορτάσαμε φαγητό· στεγαστήκαμε και κοιμηθήκαμε όπως ποτέ μέχρι κείνη την ώρα· ζήσαμε τη φροντίδα για πολλές ανάγκες μας· εισπράξαμε πνευματική τροφή…Κι όταν η προσφορά είναι διαρκής, τότε και η ευγνωμοσύνη πρέπει να είναι διαρκής! Και εδώ μία επισήμανση με περισσή ιδιαιτερότητα: «Θέλει αρετήν και τόλμην» γνωμάτευσε ο μεγάλος Ανδρέας Κάλβος. Και τα είχε και τα δύο ο Παπακώστας. Πόση τόλμη, αλήθεια, πρέπει να διαθέτεις για να μαζέψεις και να στεγάσεις τόσους εφήβους με τα τόσα εγγενή προβλήματα που εγκυμονεί αυτή η συμβίωση…Μωρέ 2 ή 3 παιδιά έχουμε και φτύνουμε αίμα να περάσουν την εφηβεία…Αλλά την ιστορία τη γράφουν άνθρωποι με στενόφοβη λογική· αυτά θέλουν θαρρετή απόφαση, θέλουν τόλμη. Κι ο Παππούλης μας, όπως το δηλώσαμε ήδη, αυτά τα διέθετε περίσσια!
Επιπλέον ήταν και δάσκαλος κοινωνικών αρχών και αξιών.
Διαλογικός στην προσέγγισή του με τα παιδιά του Οικοτροφείου.
Ώρες πολλές (πρωί-μεσημέρι-βράδυ), άλλοτε προγραμματισμένα κι άλλοτε ξαφνικά, βρισκόταν μαζί μας. Ως σώφρων άνθρωπος και βαθύς γνώστης της νεότητας, μας μοίρασε ρόλους: Αρχηγός, υπαρχηγός, υπηρεσίες αυτοσυντήρησης (ανά δύο 1 μεγάλος-ένας μικρός). Να πως τα νέα παιδιά διδάσκονται στην πράξη υπευθυνότητα!
Οικοτροφεία για τα αγόρια αλλά και για τα κορίτσια. Να πως διδάσκεις ισότητα και σεβασμό στα δυο φύλλα. Τα πήραμε κι αυτά τα μαθήματα νωρίς-νωρίς εκεί στο οικοτροφείο του Παπακώστα.
Ο Κωστής Παλαμάς, βλέποντας σωριασμένη κατάχαμα μια απ’ τις κολόνες του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα, έγραψε το στίχο: «Αν δεν πέσεις, το ύψος σου να δείξεις δεν μπορείς!». Πόση φρικτή αλήθεια συμπύκνωνε ο Αιτωλοακαρνάνας ποιητής σε τούτον το στίχο!
Στη μνήμη όλων, όσοι τον γνωρίσαμε τον Παπακώστα Κακαβούλα, απλό ποίμνιο αλλά και ευεργετημένοι Οικότροφοι θα μείνει η σεβάσμια μορφή του ως ορόσημο σωστού ανθρώπου. Η πνευματική κολόνα που έπεσε και που τώρα εκτιμάμε το μεγάλο ύψος της, βλέποντας το κενό που άφησε πίσω του. Όλοι μας, πιστεύω, όχι απλά θα συμφωνήσετε πως, ήταν άνθρωπος της προσφοράς.
Ορισμένες φυσιογνωμίες, ξεχωριστές προσωπικότητες στο διάβα της ιστορίας πέτυχαν με τη δράση τους τούτο το σημαδιακό: Να μείνουν ή μόνο με το κύριο όνομα ή μόνο με το επώνυμο χωρίς άλλους προσδιορισμούς· όπως ο Σωκράτης (χωρίς Σωφρονίσκου και Φαιναρέτης), ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Περικλής, ο Μάρξ κ.α.
Έτσι και στην ιστορία του Αγρινίου και της Αγίας Τριάδας θα μείνει απλά το όνομα Παπακώστας και για μας τους Οικότροφους ο Παππούλης, ο Παππούλης μας!
Αλλά όλοι μαζί, ευρύ ποίμνιο και οικότροφοι θα συμφωνήσουμε στην παρακάτω επίκληση: Παπακώστα και Παππούλη μας, με το θάνατό σου πλούτισε, πολύ πλούτισε ο Παράδεισος! Αλλά φτωχύναμε, πολύ φτωχύναμε εμείς εδώ στη Γη!
Και κλείνω με το εξής: Τούτη η προτομή, προσφορά των οικοτρόφων διά χειρός Βασίλη Παπασάικα, δικαιώνει περίτρανα τη ρήση του Θουκυδίδη «Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος».
Θα’ ναι η
καμπάνα, που αναφέρθηκα στην αρχή· έτσι να την εκλάβετε. Που όμως δε θα κτυπάει
πλέον για θανάτους αλλά για τη ζωή. Θα σηματοδοτεί για τον κάθε επισκέπτη αξίες
και αρχές. Θα θυμίζει, με τον κάθε χτύπο της, πως υπήρξαν άνθρωποι της
προσφοράς, όπως ο Παπακώστας, ο Παππούλης μας!
Α.Κ.Κ.
