Οι ελιές απ’ τα λιοστάσια της Σταμνάς Μεσολογγίου κατ’ ευθείαν στην επεξεργασία
Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Επιστρέφοντας από το Μεσολόγγι στο Αγρίνιο, ακολούθησα την διαδρομή του Αγγελοκάστρου. Τοπίο πανέμορφο και όσο βλέπει το μάτι κατάφυτο από ελιές. Λίγο πριν την Σταμνά, αριστερά στον δρόμο βρίσκεται ένα πολύ μεγάλο σύγχρονης κατασκευής κτήριο. Δεν το είχα ξαναδεί σε παλιότερες διαδρομές.
Από τα βαρέλια στο προαύλιό του υπέθεσα ότι θα είναι κάποιο σύγχρονο ελαιοτριβείο από τα πολλά που έχει ο νομός Αιτωλοακαρνανίας. Πλησιάζοντας διάβασα την πινακίδα του στον δρόμο που έγραφε «AITOLIA OLIVES».
Θυμήθηκα ότι κάτι είχα διαβάσει σχετικά με έναν νέο Αγροτικό Συνεταιρισμό Ελαιοπαραγωγών. Σκέφθηκα ότι είναι μια ευκαιρία να δω από κοντά ένα πρότυπο εργοστάσιο επεξεργασίας ελιάς.
Μίλησα με τον Κώστα, έναν από τους 25 ελαιοπαραγωγούς από την Σταμνά που απαρτίζουν τον συνεταιρισμό. Ήταν πολύ φιλόξενος και με ξενάγησε στους απέραντους χώρους των εγκαταστάσεων.
Είδα από κοντά καινούργια αστραφτερά μηχανήματα που δεν είχα ξαναδεί σε άλλα λιοτριβεία. Ο Κώστας μου εξήγησε τι ακριβώς κάνει το κάθε μηχάνημα.
Από την ώρα που ο κάθε παραγωγός παραδώσει την συγκομιδή της ημέρας, ξεκινά η επεξεργασία της ελιάς. Πέρα από την παραγωγή λαδιού, μεγάλη ποσότητα βρώσιμης ελιάς, κυρίως της ποικιλίας Καλαμών, μπαίνει και αποθηκεύεται μέσα από σωληνώσεις με την βοήθεια μεγάλης ποσότητας καθαρού νερού, σε τεράστιες δεξαμενές-80 τον αριθμό-χωρητικότητας 16 κυβικών η κάθε μια.
Εκεί αλατίζονται και παρακολουθούνται δειγματοληπτικά για μια περίοδο περίπου τριών μηνών.
Με ιδιαίτερη προσωπική φροντίδα από τον κάθε εργαζόμενο και με την βοήθεια της υπερσύγχρονης τεχνολογίας, γίνεται η επεξεργασία της ελιάς. Καθώς το προϊόν «ταξιδεύει» πάνω σε κυλιόμενο διάδρομο περνάει από πολλά στάδια.
Σε ειδικό μηχάνημα γίνεται αφαίρεση από τις ελιές των μικρών κοτσανιών. Παρακάτω με «νοητές» κάμερες-αισθητήρες, που εντοπίζουν την διαφορά των χρωμάτων, σε κλάσματα δευτερολέπτου δίνονται εντολές σε ακροφύσια που με αέρα «πυροβολούν» τις ελιές. Τους αλλάζουν την πορεία και ανάλογα με το χρώμα τους τις ωθούν σε διαφορετικούς κυλιόμενους διαδρόμους. Και ενώ στο ειδικό μηχάνημα μπαίνει ένα «ποτάμι» από ελιές, εξέρχονται δυο «ρυάκια», ένα με πράσινες και ένα με μαύρες!
Άλλο μηχάνημα τις συσκευάζει σε πλαστικά ή γυάλινα βάζα-διαφόρων μεγεθών- που καθώς ταξιδεύουν στο λουρί, κλείνουν ερμητικά με τα καπάκια τους και γίνεται και η επικόλληση της ετικέτας τους.
Κάποιες ποσότητες ελιάς περνούν από μηχάνημα όπου γίνεται αφαίρεση του πυρήνα τους. Τα κουκούτσια ακολουθούν άλλη πορεία και περνούν από μηχάνημα για την εξαγωγή του πυρηνέλαιου. Αλλά και πάλι ότι περισσεύει δεν πάει χαμένο, χρησιμοποιείται για καύσιμη ύλη.
Καθώς μου εξήγησε ο Κώστας ακόμα και τα φύλλα και τα κλαδιά της ελιάς χρησιμοποιούνται για την παραγωγή λιπασμάτων για τα λιοστάσια.
Τα προϊόντα της ελιάς από τον Συνεταιρισμό έχουν μεγάλη ζήτηση πέρα από την ντόπια αγορά, στο εξωτερικό. Στην Ευρώπη, Αμερική, Μέση Ανατολή, Αυστραλία και Ασία. Γίνονται εξαγωγές ελιών Καλαμών με ή χωρίς κουκούτσι, σε φέτες και σε πάστα.
Η πρωτοβουλία των παραγωγών της ελιάς Καλαμών της περιοχής ξεκίνησε μόλις πριν δυο χρόνια ιδρύοντας τον Αγροτικό Συνεταιρισμό τους, έναν από τους 40 της Αιτωλοακαρνανίας, αποφασισμένοι να διαχειριστούν οι ίδιοι τις ελιές τους. Σε όλα τα στάδια. Στην παραγωγή, συγκέντρωση, οργάνωση, επεξεργασία και προώθηση στο Ελληνικό και ξένο εμπόριο χωρίς μεσάζοντες.
Μαζί τους έχουν πολλά και μεγάλα «ατού» για να πάει μπροστά η επιχείρησή τους.
Τα απέραντα λιοστάσια της περιοχής τους είναι σε προστατευόμενη περιοχή του Ευρωπαϊκού Περιβαλλοντολογικού Πρωτοκόλλου «Natura 2000».
Το εύφορο χώμα και το κλίμα που επικρατεί ευνοεί την καλλιέργεια της Ελιάς Καλαμών.
Το εργοστάσιο βρίσκεται σε περιοχή όπου επικρατούν ευνοϊκές θερμοκρασίες, που κάνουν τις συνθήκες αποθήκευσης των ελιών ιδανικές.
Η καλλιέργεια της ελιάς είναι στο DNA των καλλιεργητών που το κληρονόμησαν από τις γενιές των προγόνων τους που έζησαν σ’ αυτόν τον Ιστορικό και ευλογημένο τόπο της Αιτωλίας.
Προσπάθεια, που όπως μου είπε ο
Κώστας, εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στην διατήρηση χαμηλών τιμών, ώστε το αρχέγονο
διατροφικό προϊόν της ελιάς να είναι προσιτό από όλους τους Έλληνες και όχι
μόνο από λίγους.
Κάτι που παρατήρησα σε μια αίθουσα συσκευασίας ήταν μια μεγάλη ποικιλία των προϊόντων του συνεταιρισμού. Ρωτώντας σχετικά μου είπαν ότι αυτά φεύγουν άμεσα για την Αθήνα. Εκεί θα εκτεθούν στην μεγάλη «Διεθνή Έκθεση Τροφίμων – Ποτών «FOOD EXPO 2024» από τις 9 έως τις 11 Μαρτίου στο Εκθεσιακό κέντρο «Metropolitan Expo». (είναι το μεγαλύτερο και πιο σύγχρονο εκθεσιακό κέντρο στην Ελλάδα, βρίσκεται στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», στα Σπάτα Αττικής).
Και τέλος να προσθέσω ότι το μότο του συνεταιρισμού είναι το Λατινικό ρητό «Ubi concordia, ibi Victoria». (όπου ενότητα, εκεί νίκη.)
Αυτό τα λέει όλα για την ομόνοια και συνεργασία των 25 πρωτοπόρων παραγωγών του λαδόκαμπου της Σταμνάς Αιτωλοακαρνανίας.
Α.Κ.Κ.
