Τα γεφύρια των Αγράφων, Πολιτιστική Ημερίδα στην Δυτική Φραγκίστα
Κείμενο Απόστολος Κων. Καρακώστας
Φωτογραφίες Αννέτας Κοτρώνα Νίκου Τσιλιμίκη και Γρηγόρη Φέρρα
Στην όμορφη Δυτική Φραγκίστα του Δήμου Αγράφων, το βράδυ της Τετάρτης 9 Αυγούστου, ο Δήμος διοργάνωσε θεματική ημερίδα με τίτλο «Τα γεφύρια των Αγράφων».
Συντονίστρια της εκδήλωσης ήταν η Αντιδήμαρχος κυρία Αννέτα Κοτρώνα.
Κεντρικός ομιλητής ο κύριος Νίκος Κ. Αντωνόπουλος, μελετητής των γεφυριών της Ευρυτανίας. Μίλησε για τα πετρογέφυρα των Αγράφων που στέκουν αγέρωχα γεφυρώνοντας τον Αχελώο και όλους τους μεγάλους και μικρούς παραποτάμους του.
Ακόμα μίλησαν για τα γεφύρια της περιοχής και οι κυρία Ηλιάνα Ζιώγα και ο κύριος Αθανάσιος Αθανασιάς, Μουσειολόγοι -Επιμελητές Εκθέσεων, Διδακτορικοί Ερευνητές Μουσειολογίας και Επικοινωνίας της Επιστήμης.
Ο Δήμαρχος Αγράφων κύριος Αλέξης Καρδαμπίκης χαιρέτισε την εκδήλωση, στην οποία παραβρέθηκαν πολλοί κάτοικοι της περιοχής καθώς και επισκέπτες από το Αγρίνιο και άλλα μέρη.
Παραβρέθηκαν στην εκδήλωση η Βουλευτής Ευρυτανίας κυρία Ντίνα Οικονόμου, ο Γενικός Γραμματέας του Δήμου Αγράφων κ. Γρηγόρης Παπαθανάσης, οι Αντιδημαρχίνες κυρίες Αννέτα Κοτρώνα-Παιδείας και Πολιτισμού και Ηρώ Νταλαφούρα- Κοινωνικής Προστασίας- Δημόσιας Υγείας & Τεχνικής Υπηρεσίας-Πολεοδομίας, ο Πρόεδρος της τοπικής κοινότητας κ. Χρήστος Γαλανός, ο Πρόεδρος του Πανευρυτανικού Συλλόγου Αιτωλοακαρνανίας κ. Κώστας Λιούπρας, ο Αντιπρόεδρος του Συλλόγου κ. Μίμης Χασιώτης και ο Ειδικός Γραμματέας κ. Νίκος Τσιλιμέκης.
Η Βουλευτής Ευρυτανίας κα. Οικονόμου απένειμε ειδική πλακέτα επιβράβευσης στον κύριο Γρηγόρη Φέρρα, που πέρα από εκπαιδευμένος και έμπειρος διασώστης του ΕΚΑΒ, είναι και ένθερμος υποστηρικτής της διάσωσης των πολιτιστικών αξιών της περιοχής Αγράφων και όχι μόνο. Η βράβευση έγινε σαν αναγνώριση των πολυετών αγώνων του για την διάσωση του περίφημου γεφυριού του Μανώλη. [i]
[i] Τα παρακάτω στοιχεία για την ξακουστή γέφυρα του Μανώλη είναι από το blog του κ. Ν. Αντωνόπουλου:
Το παλιότερο και πιο ξακουστό γεφύρι της Ευρυτανίας. Χτίστηκε το 1659 πάνω στον Αγραφιώτη, από τον πρωτομάστορα Μανώλη και ένωνε το δρόμο από τα χωριά του Δήμου Απεραντίων και του Βάλτου, με το υπόλοιπο ανατολικό τμήμα της Ευρυτανίας .
Σήμερα, απομένει παροπλισμένο, σκεπασμένο με τα νερά της λίμνης που σχηματίστηκε μετά την κατασκευή φράγματος στη θέση Κρεμαστά, το 1963. Όμως, ακόμα και έτσι το γεφύρι παίζει τα δικά του παιχνίδια, και ανάλογα με την στάθμη των νερών, είτε βυθίζεται - εξ’ ολοκλήρου ή εν μέρει - είτε αποκαλύπτεται τελείως. Όλη αυτή βέβαια η αυξομείωση του όγκου των νερών, έχει επιφέρει ανεπανόρθωτες ζημιές στην λιθοδομή του. Έτσι, έχει καταρρεύσει η ανατολική του πρόσβαση και έπειτα, το τόξο έχει υποστεί μία στρέβλωση από την συνεχή πίεση που ασκεί το νερό πάνω του, όταν αυτό είναι βυθισμένο. Επίσης, φθορά έχει πάθει και η συνδετική ύλη, που έχει παρασυρθεί από τα νερά κι γι’ αυτό, η σταθερότητα του γεφυριού είναι πλέον επισφαλής. Θα ήταν ασυγχώρητα τραγικό, ένα από τα πιο παλιά και ιστορικά μνημεία της Ευρυτανίας να αφεθεί να χαθεί .
…………………………………………….
Παλιότερα, όπως περιγράφουν πολλοί περιηγητές, πάνω στο γεφύρι ήταν εντοιχισμένη μία πλάκα, που έγραφε: «Εκτίσθη το 1659. Οι κτίτορες Δημήτριος και Μανώλης». 5 Από εκεί λοιπόν, πήρε το όνομά του και το γεφύρι .
Για το ποιος ήταν ο Μανώλης, έχουν γραφεί πολλά, αρκετές φορές αλληλοσυγκρουόμενα μεταξύ τους. Κατά μερικούς, ο Μανώλης ήταν ο χρηματοδότης που συνέδεσε το όνομά του με το γεφύρι, κατ’ άλλους ένας μυλωνάς ή ο χαντζής που είχε το παρακείμενο χάνι. «Ο αναφερόμενος ως πρωτομάστορας, στη Ρουμανική παράδωσι Μανώλης, ήταν Έλληνας το γένος και έζησε τον ΙΖ΄ αιώνα», διαβάζουμε αλλού. 6
…………………………………………..
Ο ποιητής των βουνών Κώστας Κρυστάλλης (1868 – 1894), εμφανώς επηρεασμένος από τον μύθο του γεφυριού της Άρτας, έχει γράψει ένα λυρικό ποίημα για τον πρωτομάστορα Μανώλη – όπως τον αναφέρει – και την βασιλοπούλα που θυσίασε, για να στεριώσει το γεφύρι του.
……………………………………………..
Το γεφύρι του Μανώλη ήταν σημείο αναφοράς τα παλιότερα χρόνια και η στρατηγική του θέση, σαν το μοναδικό πέρασμα του ποταμού Αγραφιώτη, στον δρόμο από τον Βάλτο προς το Καρπενήσι, το μετέτρεψε σε θέατρο πολλών μαχών στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αλλά και στη συνέχεια, κατά την διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1821. Ο Κατσαντώνης, στις συχνές του μετακινήσεις από τα λημέρια του προς τον κάμπο του Βάλτου, πέρναγε από δω.
Στην καταδίωξη του Τουρκαλβανού Μπέη Χασάν Μπελούση, μετά την νικηφόρα μάχη στην τοποθεσία «Πουλιού τη Βρύση» 14 , ο Κατσαντώνης πέρασε από το γεφύρι και στρίμωξε τους κυνηγημένους Τούρκους στο εκκλησάκι του Αγίου Αιμιλιανού, που βρισκόταν εκεί κοντά και ανήκε στο μοναστήρι της Τατάρνας.
……………………………………………………..
Αρκετοί είναι οι περιηγητές που αναφέρουν το γεφύρι του Μανώλη στα κείμενά τους. Ο συμπατριώτης μας Στέφανος Γρανίτσας γράφει: «Όλον το κάτω μέρος του τόξου του πολυμυθικού ‘’Γεφυριού του Μανώλη‘’ είναι κατάστικτον από φωληές πετροχελιδονιών. Εις το άκρον του γεφυριού υπάρχει ένα χάνι, όπου θ' ακούσετε χιλιόρρυθμον την παράδοσιν του στοιχειωμένου γεφυριού. Είχα κοιμηθή εκεί προπέρυσι, αφού επί ώρας ήκουσα την παράδοσιν της εύμορφης Πρωτομαστόρισσας, η οποία εξυπνά την νύκτα ‘’με τη ρόκκα της όπως της επήραν τον ίσκιο‘’ και φωνάζει για τον άνδρα της. Κατά τα μεσάνυχτα η ως τάφος σιωπηλή ρεμματιά εγέμισεν απο μίαν χιλιόστομον ακατάληπτον κραυγήν.
- Δεν είναι η Πρωτομαστόρισσα ... μου είπεν ο Χατζής. Είναι η αγριόγατα. Έρχεται γιά τα πετροχελίδονα ...
……………………………………………..
Το 1838 επεσκέφθη το Μοναστήρι της Τατάρνας το πρώτο βασιλικό ζευγάρι της Ελλάδας, ο Όθωνας και η Αμαλία . Την επίσκεψη αυτή 18 , η παράδοση τη στόλισε με τα δικά της «περιπετειώδη» στοιχεία.:
«Τα χρόνια λοιπόν που η Ελλάδα έφτανε μέχρι την Άρτα, οι βασιλιάδες έκαναν περιοδεία στην ελεύθερη χώρα. Η Αμαλία περνούσε πάνω απ’ το γεφύρι του Μανώλη, καβάλα στ’ άλογό της. Στην κορυφή όμως της καμάρας, το άλογό της αφήνιασε λόγω του ύψους και της βουής του νερού από κάτω, και σηκώθηκε στα πίσω του πόδια, με άμεσο κίνδυνο να βρεθεί μαζί με τη βασίλισσα στο νερό. Τότε, κάποιος από τους έμπειρους ακολούθους της συνοδείας, έδωσε μία με ένα ξύλο στα καπούλια του αλόγου και αυτό εν ριπή οφθαλμού πέρασε καλπάζοντας στην απέναντι όχθη, σώζοντας την Αμαλία από βέβαιο πνιγμό».
………………………………………………
Στοιχεία γεφυριού :
Μήκος : 54,00 μ., πλάτος: 2,50 μ., ύψος: 14,70 μ., ύψος καμάρας: 13,90 μ., άνοιγμα καμάρας: 20,00 μ., κατεύθυνση: Ανατολή-Δύση., Υψόμετρο: 270 μ., Γεωγραφικό πλάτος: 38°58'44,19'' Βόρειο, Γεωγραφικό μήκος: 021°33'41.61'' Ανατολικό.
…………………………………………..
Ο κ. Αντωνόπουλος παραθέτει πλούσια βιβλιογραφία από όπου μπορούν να αντληθούν πολλές πληροφορίες για τα γεφύρια της Ευρυτανίας.
Α.Κ.Κ.
