Ο ανδριάντας του Ιωσήφ Ρωγών και Κοζύλης στο Μεσολόγγι

Ο ανδριάντας του Ιωσήφ Ρωγών και Κοζύλης στο Μεσολόγγι

Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας

Μεσολόγγι Σάββατο του Λαζάρου, 16 Απρίλη 2022 ώρα 12:00 το μεσημέρι, στο λιμάνι εκεί στην μεγάλη απλωσιά που πριν δυο αιώνες ήταν μια επίπεδη νησίδα και είχε ανεμόμυλο, έγιναν τα αποκαλυπτήρια του εντυπωσιακού ανδριάντα του επισκόπου Ιωσήφ Ρωγών και Κοζύλης.

Μεγάλη στιγμή για την Ιερή Πόλη του Μεσολογγίου, όταν τραβήχτηκε η Γαλανόλευκη σημαία και έλαμψε στο φως του ήλιου η αθάνατη στην ιστορία και θρησκεία μορφή του ηρωικού Επισκόπου, εμψυχωτή και συμπολεμιστή των Ελεύθερων Πολιορκημένων.

Ρίγη συγκίνησης διαπέρασαν τις καρδιές του πλήθους που παραβρέθηκε στην επιμνημόσυνη δέηση, στο παιάνισμα του Εθνικού ύμνου, στους από καρδιάς χαιρετισμούς των ομιλητών.

Τα λόγια τους άγγιξαν ευαίσθητες χορδές στις ψυχές των Μεσολογγιτών, στον καθένα μας εντυπώθηκαν κάποιες από τις λέξεις τους.

Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Τοποτηρητής της Μητροπόλεως Αιτωλίας & Ακαρνανίας κ. Ιερόθεος, μετά την τέλεση της επιμνημόσυνης δέησης, έκανε έναν σύντομο χαιρετισμό. Ευχαρίστησε τους φιλέλληνες που αγαπούν την χώρα μας, ανέφερε την δράση του Επισκόπου Ιωσήφ κατά την πολύμηνη πολιορκία και την ηρωική έξοδο και κατέληξε λέγοντας ότι η επιθυμία του Μακαριστού Μητροπολίτη Κοσμά έγινε πραγματικότητα με την κατασκευή του Ανδριάντα. Ακόμα πρόσθεσε ότι «Η Ελευθερία δεν μας δόθηκε ως χάρισμα, ότι πήραμε το πήραμε με το αίμα».

Ο Δήμαρχος Μεσολογγίου κ. Κώστας Λύρος στον χαιρετισμό του αναφέρθηκε στα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του Μάρτυρα της Μεσολογγίτικης ιστορίας Ιωσήφ Ρωγών που για τρεις ημέρες αντιστεκόταν στον τόπο αυτόν, στον ανεμόμυλο. Από αυτή τη στιγμή είπε, από αυτόν τον χώρο θα μας θυμίζει το μεγαλείο της ψυχής του, και της ψυχής εκείνων, λαϊκών και κληρικών που ομόφωνα οδηγήθηκαν στον θάνατο. Ο ανδριάντας του είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής που του οφείλουμε. Συνεχάρη και ευχαρίστησε όλους όσους συνέβαλαν με την ψυχή τους για να γίνει το έργο αυτό. Και είναι πολλοί, είναι πνευματικά παιδιά του Μακαριστού Μητροπολίτη Κοσμά. Συνεχάρη τον γλύπτη και δημιουργό του έργου, επίσης πνευματικό παιδί του Μακαριστού Κοσμά. Και με φανερή συγκίνηση εκφράστηκε για τις συνομιλίες που είχε μαζί του για την ανέγερση του ανδριάντα, ο μακαριστός Κοσμάς πολύ θα ήθελε να ήταν εδώ παρών σήμερα…Και έκλεισε με τα λόγια «Αιωνία του η μνήμη, δόξα στον Ιωσήφ Ρωγών, δόξα στο Μεσολόγγι».

Ακολούθως χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος του συλλόγου «Αθανάσιος Ραζή Κότσικας» κ. Νικήτας Φιλιππόπουλος. Σε ένδειξη τιμής προς τον Ιωσήφ Ρωγών, έκλινε με σεβασμό το γόνυ και φανερά ταραγμένος ξεκίνησε τον σύντομο αλλά γεμάτο παλμό χαιρετισμό του. «Είμαι-είπε-φανερά ταραγμένος γιατί επί 196 ολόκληρα χρόνια περίμενε το Μεσολόγγι αυτή την πράξη». Αναφέρθηκε στον μακαριστό Θεόκλητο τον προηγούμενο του μακαριστού Κοσμά Μητροπολίτη Αιτωλίας & Ακαρνανίας που στον Άγιο Παντελεήμονα έβαλε την προτομή του Ιωσήφ Ρωγών. Ανέτρεξε σε συνομιλία του με τον Μακαριστό Κοσμά για τον τάφο του Ιωσήφ Ρωγών απέναντι από τον Άγιο Παντελεήμονα που ο τάφος του έγινε με λεφτά των Μεσολογγιτών. Που δυστυχώς από χρόνια δεν υπάρχει στην αρχική του θέση. Δεν θα ξεχάσω-συνέχισε-το δάκρυ του Κοσμά την ώρα που μου είπε ότι για το έργο αυτό «από δω και στο εξής χορηγός θα είναι η Μητρόπολη Αιτωλίας & Ακαρνανίας». Και έκλεισε την ομιλία του με τους στοίχους του ποιήματος «Το Μεσολόγγι» του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη:

«…..το Μεσολόγγι σκέλεθρο, γυμνό, ξεσαρκωμένο, δεν παραδίδει τα άρματα, δεν γέρνει το κεφάλι…Κρατεί για νεκροθάφτη του το Χρήστο τον Καψάλη. Σάβανο εφόρεσε το ράσο του Δεσπότη του Ιωσήφ Ρωγών».

Ακολούθησαν τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα Επισκόπου Ιωσήφ Ρωγών από τον τοποτηρητή της Μητροπόλεως Αιτωλίας & Ακαρνανίας κ. Ιερόθεο-Μητροπολίτη Ναυπάκτου, τον Δήμαρχο κ. Κώστα Λύρο και την κα. Μαρία Σαλμά, Αντιπεριφερειάρχη Αιτωλοακαρνανίας, Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας.

Η κα. Σαλμά κατέθεσε δάφνινο στεφάνι εκ μέρους της περιφέρειας. Ακολούθησε ο Μουσικός Όμιλος Ι.Π. Μεσολογγίου «Ιωσήφ Ρωγών», ο Σύλλογος Μεσολογγιτών «Αθανάσιος Ραζή Κότσικας», και ο Δήμαρχος κ. Λύρος.

Τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή, και ακολούθησε ο Εθνικός Ύμνος από τον Μουσικό Όμιλο «Ιωσήφ Ρωγών».

Στην μεγαλειώδη εκδήλωση παραβρέθηκαν οι Πολιτικές και Στρατιωτικές Αρχές της Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου. Ιερωμένοι της Μητρόπολης Αιτωλίας & Ακαρνανίας. Ο πρώην Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Βουλευτής του Νομού κ. Σπήλιος Λιβανός. Η Αντιπεριφερειάρχης κα. Σαλμά. Ο Δήμαρχος κ. Λύρος. Αντιδήμαρχοι. Ο Δήμαρχος Θέρμου κ. Σπυρίδων Κωνσταντάρας. Ο πρώην Δήμαρχος Μεσολογγίου κ. Αναγνωστόπουλος. Ο πρώην Δήμαρχος Αμφιλοχίας και Ιστορικός ερευνητής-συγγραφέας κ. Νικόλαος Χαρ. Τέλωνας. Από την Πρέβεζα ήρθε ο Πρόεδρος του Ομίλου για την “Unesco” κ. Ευάγγελος Κατσίμπρας. Από την Λευκάδα ο Αρχιμανδρίτης Πατέρας Γεώργιος Βέλλας. Ο Δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας «Μαχητής» του Αγρινίου κ. Νικόλαος Κανής. Ο Αγρινιώτης πράκτορας Αθηναϊκού τύπου Βλάσης Αλμπάνης με την σύζυγό του. Ο πρώην Δήμαρχος Ναυπάκτου κ. Παπαθανάσης. Η κα. Αλεξάνδρα Γυφτογιάννη-Μπακή, απόγονος της Εξοδίτισσας Τασούλας Γυφτογιάννη. Η κα. Έφη Μπίσα εκπαιδευτικός. Η κα. Βιβή Πατρονικολού Δικηγόρος Δημ. Σύμβουλος και ο σύζυγός της κ. Μπαλτάς. Ο Πολιτικός Μηχανικός κ. Νικόλαος Παπαλέξης. Ο Ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Αδελφότητας Απογόνων Μεσολογγιτών Αγωνιστών-Δημοσιογράφος στις Βρυξέλλες κ. Συμεών Γκόρπας. ο καθηγητής Γαλλικής Φιλολογίας Δημοσιογράφος και συγγραφέας κ. Νικήτας Φιλιππόπουλος. Κλιμάκιο του Ερυθρού Σταυρού. Αντιπροσωπείες και Πρεσβευτές Φιλελλήνων Ξένων Κρατών. Ζητώ συγνώμη από πολλούς που συμμετείχαν στην εκδήλωση και που δεν έχω την τιμή να γνωρίζω τα ονόματά τους.

Από τώρα και μετά το λιμάνι του Μεσολογγίου το στολίζει ο μεγαλοπρεπής ανδριάντας του επισκόπου Ιωσήφ. Οι επισκέπτες της πόλεως που αγνοούν την μεγάλη Ιστορία των πολιορκιών και της ματωμένης ηρωικής εξόδου των πολιορκημένων της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου, θα αναρωτιέται ποιος ήταν άραγε αυτός ο επίσκοπος με το άγνωστο αυτό όνομα και του έφτιαξαν οι Μεσολογγίτες τέτοιον Ανδριάντα;

Ο επίσκοπος Ρωγών και Κοζύλης Ιωσήφ γεννήθηκε στα Αμπελάκια της Τσαρίτσανης Λάρισας το 1776 έμαθε γράμματα κοντά σε φημισμένους ιερείς-δασκάλους και στα 22 του χρόνια χειροτονήθηκε εφημέριος στο χωριό του. Στα 1814 μπήκε στο μάτι του Αλή Πασά που τον καταδίκασε σε θάνατο. Δραπέτευσε από την φυλακή και στην Άρτα βρήκε βοήθεια από τον Μητροπολίτη Πορφύριο. Έγινε αρχιμανδρίτης και ο επίσκοπος Ρωγών και Κοζύλης Μακάριος τον όρκισε μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Όταν το 1820 ο Μακάριος καταδιώχθηκε από τους Τούρκους και πέρασε στην Κέρκυρα για σωθεί, τον Ιωσήφ τον όρισε αντικαταστάτη του στην επισκοπή. Κατά την διαμάχη των Τούρκων με τον Αλή Πασά ο Χουρσίτ Πασάς τον συνέλαβε. Οι πιστοί του μάζεψαν χρήματα πλήρωσαν τα λύτρα και τον απελευθέρωσαν. Πέρασε στον Ορεινό Βάλτο και παρέα με τους αγωνιστές Ισκαίους, Ανδρέα και Γιάννη έλαβε μέρος σε πολλές μάχες στην Επανάσταση που ακολούθησε. (Σχετικά πληροφορούμαστε για την Βαλτινή παρουσία και δραστηριότητα του Ιωσήφ των Ρωγών μέσα από κείμενο που περιέχετε στην επίτομη ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης στον Βάλτο, τελευταίο ιστορικό πόνημα με τίτλο «Βάλτου Έπος Εξόδιον» του κ. Νικολάου Χαρ. Τέλωνα). Ο Επίσκοπος κατέβηκε και υπερασπίστηκε το Μεσολόγγι στην πρώτη πολιορκία μαζί με σώματα Βαλτινών αγωνιστών. Συναντήθηκε με τον επίσκοπο Πορφύριο πάλι. Συνεργάστηκε με τον Μαυροκορδάτο και Σουλιώτες οπλαρχηγούς. Κήδευσε τον Μάρκο Μπότσαρη και υποδέχθηκε τον Λόρδο Βύρωνα στο Μεσολόγγι το 1823.

Στην δεύτερη πολιορκία γυρνούσε στα τείχη, φρόντιζε τους τραυματίες, πολεμούσε στις ντάπιες. Συμμετείχε σαν πρόεδρος του συμβουλίου οπλαρχηγών στον σχεδιασμό της εξόδου. Διαφώνησε και απέτρεψε την πρόταση που έπεσε στο τραπέζι να θανατωθούν τα μωρά για να μην κλάψουν την ώρα της εξόδου και τους καταλάβουν οι εχθροί.

Και την βραδιά που το Μεσολόγγι μπήκε με χρυσά γράμματα στην ιστορία, όταν οι πολιορκημένοι για να συνεχίσουν να ζουν Ελεύθεροι έκαναν την μεγάλη Έξοδο, εκείνος και άλλοι 16 σύντροφοί του εγκλωβίστηκαν κοντά στο νησάκι του ανεμόμυλου. Εκεί κράτησαν άμυνα στα γιουρούσια των Τουρκαλβανών και Αιγυπτίων. Όταν πλέον δεν υπήρχε σωτηρία, ο Επίσκοπος Ιωσήφ Ρωγών έβαλε ένα αθάνατο τέλος ανατινάζοντας με το μπαρούτι που είχε μείνει τον μύλο και τους υπερασπιστές του. Οι εχθροί τον βρήκαν μισοζώντανο μέσα στα χαλάσματα και τον κρέμασαν στα ερείπια βασανίζοντάς τον…

Τα χρόνια πέρασαν, το νησάκι με μπαζώματα και προσχώσεις ενώθηκε με την στεριά και κει στο ίδιο σημείο 196 χρόνια μετά το ηρωικό τέλος των τελευταίων Ελεύθερων Πολιορκημένων στήθηκε το μνημείο/ανδριάντας του Ιωσήφ των Ρωγών.

Οι Πολίτες του Μεσολογγίου με έξοδά τους σμίλεψαν και τοποθέτησαν το βάθρο που κατασκευάστηκε από τοπική πέτρα. Πάνω του στηρίχθηκε ο δυο μέτρα και σαράντα εκατοστά από ενισχυμένο ορείχαλκο ανδριάντας. Συνολικό ύψος κατασκευής τέσσερα μέτρα.

Ο Μακαριστός Μητροπολίτης Κοσμάς πριν ένα χρόνο-Μάρτιο του 1821-ανέθεσε στον Αγρινιώτη γλύπτη Βαγγέλη Τύμπα την κατασκευή του ανδριάντα. Και κείνος εργάστηκε πολλές φορές μέρα και νύχτα, για να δημιουργήσει το πρόπλασμα. Τον Οκτώβριο ήταν έτοιμο. Ο Μητροπολίτης επισκέφθηκε το εργαστήρι του καλλιτέχνη και εντυπωσιάστηκε από την συνολική εργασία και το πλήθος των λεπτομερειών που ο Βαγγέλης απέδωσε μετά από σκληρή δουλειά. Έδωσε την έγκρισή του και η κατασκευή προχώρησε στο επόμενο στάδιο στο χυτήριο. Πολλοί θα δουν τον ανδριάντα, ίσως κάποιοι με πιο ερευνητική ματιά προσέξουν κάποιες λέξεις που είναι χαραγμένες στην βάση του στο πίσω μέρος. Εκεί είναι χαραγμένη η ημερομηνία 09.10.2021 που ο Σεβασμιότατος Κοσμάς έδωσε το τελικό οκ για την κατασκευή του ορειχάλκινου ανδριάντα.

Σε κάθε εκδήλωση εκφωνούνται χαιρετισμοί και λόγοι από επίσημους και από διάφορους συντονιστές/παρουσιαστές. Ο καλλιτέχνης σπάνια έχει λόγο. Ειδικά όταν είναι σεμνός και ολιγόλογος χαρακτήρας όπως ο Βαγγέλης Τύμπας. Αν κάποιος του πει: «Βαγγέλη πες κι εσύ λίγα λόγια» απαντάει ότι τα έργα του μιλούν για εκείνον.

Και έχει κάνει τόσο πολλά μέσα σε λίγο χρόνο! Στο Θέρμο τον Καραϊσκάκη, τον Δαμασκηνό και το Νικολίτσα. Στον Αϊ Βλάσση και στο Γηροκομείο Αγρινίου τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Στον Αστακό τον Ολυμπιονίκη Καρασεβδά. Στην Πλαγιά τον Κώστα Καπογιωργάκη. Στην Βόνιτσα τον Θόδωρο Γρίβα. Στο Αιτωλικό τον Καραϊσκάκη. Στο Μεσολόγγι την Εξοδίτισσα Τασούλα Γυφτογιάννη. Τώρα τον Ιωσήφ των Ρωγών. Πως τα κατάφερε όλα αυτά; Με σκληρή δουλειά! Κάθε μέρα εργάζεται στο εργαστήριό του στον τόπο που γεννήθηκε το 1984 στην Σπολάϊτα Αγρινίου. Ο Βαγγέλης είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών της Ελλάδας. Είναι αυτοδίδακτος καλλιτέχνης, εκ πεποιθήσεως, πειραματίζεται μέσα από τα στοιχεία του περιβάλλοντος και της φύσης τα οποία αποτελούν τη βάση της καλλιτεχνικής του πορείας και εξερεύνησης.

Τα έργα του είναι γλυπτά, ανάγλυφα, ανδριάντες, συνθέσεις, προτομές εμπνευσμένες από τις αξίες του Ελληνισμού της Ορθοδοξίας, των προγόνων μας και της Ιστορίας μας, τα οποία αποτελούν καθημερινά βιώματα που σκοπό έχουν την αφύπνισή μας και την ελπίδα για τον τόπο που γεννηθήκαμε, γιατί λαός χωρίς μνήμες στους προγόνους του, πιστεύει δεν έχει μέλλον…

Προσπαθεί να δώσει στα έργα του λεπτομέρειες αλλά και ένα συναίσθημα, που πιστεύει ότι είναι σημαντικό στη ζωή αλλά και στο θάνατο...

Γλυπτά του κοσμούν, αρκετούς Δήμους της Χώρας, καθώς επίσης εκκλησίες, εκκλησιαστικά ιδρύματα, γηροκομεία, σωματεία, κατασκηνώσεις καθώς επίσης και αρκετές ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το Εξωτερικό Σουηδία, Ελβετία, Αγγλία, Βοστώνη, Μανχάταν, Καναδά, Αυστραλία, Κογκό, Κύπρο. Έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις.

Του ευχόμαστε να συνεχίσει τις εικαστικές δημιουργίες του και τα γλυπτά του να στολίζουν και να ομορφαίνουν τους δρόμους μας και τις πλατείες. Να υπενθυμίζουν την Ελληνική Ιστορία χιλιετιών και να προσφέρουν παράδειγμα και έμπνευση για ανώτερα ιδανικά σε όσους τα αντικρίζουν.