δρ. Ιωάννης Νεραντζής ''Απόκουρον τόπος τής Αιτωλίας» Η ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ( 1506 - 1926 ) Τουρκοκρατούμενον Επαναστατημένον το 1821 Μετεπαναστατικά Χρόνια
δρ. Ιωάννης Νεραντζής
''Απόκουρον τόπος τής Αιτωλίας»
Η ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ
( 1506 - 1926 )
Τουρκοκρατούμενον
Επαναστατημένον το 1821
Μετεπαναστατικά Χρόνια
Το νέο σύγγραμμα τού δρ. Ιωάννη Νεραντζή
παρουσιάστηκε στο Θέρμο
Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Στην πόλη τού Θέρμου, το Σαββατόβραδο 2 Οκτώβρη 2021, στην κεντρική πλατεία τής πόλης, έγινε η ''παρουσίαση'' τού νέου συγγράμματος τού διδάκτορος Ιστορίας Ιωάννου Νεραντζή. Συνιστά πολύτιμο σύγγραμμα για την Τοπική Ιστορία τού «Απόκουρου», μέγιστον κομμάτι τής Αιτωλίας με πολλά και πλούσια χωριά, με επίκεντρον την πόλη τού Θέρμου. - {Τα όρια τού ιστορικού Απόκουρου συμπίπτουν με τα σημερινά όρια του Δήμου Θέρμου}.
Πρόκειται για σύγγραμμα, {τόμος 400 σελίδων}, για τη συγγραφή τού οποίου ο συγγραφέας εργάστηκε ένδεκα χρόνια, συγκεντρώνοντας από Ιστορικά Αρχεία και διασταυρώνοντας από εκατοντάδες ιστορικές πηγές πληροφορίες για την κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ιστορία όλων των χωριών τού Απόκουρου, στην Τουρκοκρατία (1506-1821). Εξιστορεί συνάμα την συμμετοχή και προσφορά των χωριών τού Απόκουρου στον Επαναστατικόν Αγώνα τού 1821, και την ιστορική ανέλιξη τής «Επαρχίας Τριχωνίας» μετεπαναστατικά.
Ο Δήμαρχος Θέρμου, κ. Σπυρίδων Κωνσταντάρας, στον δικό του Πρόλογο τού βιβλίου, τονίζει: «Μέσα από πρωτοπαρουσίαστες, ανερεύνητες ως τώρα, ιστορικές πηγές, που διερεύνησε ο συγγραφέας, δρ Ιωάννης Γ. Νεραντζής, καταυγάζει η Λαϊκή Ιστορία των χωριών του Αποκούρου και της πόλεως του Κεφαλόβρυσου/Νέου Θέρμου, σε όλες τις ιστορικές πτυχές και εκφάνσεις των ανθρώπων της».
Η έκδοση αυτού τού συγγράμματος τού Δρ. Ιωάννου Νεραντζή έγινε από την Δημοτική Αρχή τού Θέρμου και με την συνδρομή της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (Π.Ε.Δ.) Δυτικής Ελλάδας.
Τον συντονισμό της εκδήλωσης για την παρουσίαση τού εκδομένου από τον ''Δήμο Θέρμου'' συγγράμματος, στην κεντρική πλατεία του Θέρμου, τον επιτέλεσε με άψογο τρόπο η κ. Γεωργία Γραμματίκα, Ειδική Συνεργάτης του Δημάρχου. Καλωσόρισε εκ μέρους του Κέντρου Πολιτισμού τού ''Δήμου Θέρμου'' τους προσκεκλημένους στην εκδήλωση για την παρουσίαση αυτού τού βιβλίου τού διδάκτορος Πανεπιστημίου Κρήτης Ιωάννου Νεραντζή, «Απόκουρον τόπος της Αιτωλίας· Η Τοπική Ιστορία και οι Πηγές της· από το 1506 έως το 1926». Αυτή η ''Βιβλιοπαρουσίαση'' αποτελεί μέρος μιας σειράς επετειακών ''Εκδηλώσεων'' που έλαβαν χώρα την φετινή χρονιά στον Δήμο Θέρμου, συμμετέχοντας στον ''Εορτασμό των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση τού 1821''.
Ο Δήμαρχος Θέρμου, κ. Σπυρίδων Κωνσταντάρας, καλωσόρισε αφενός τον συγγραφέα, αφετέρου και τον διδάκτορα Ιστορίας κ. Ιωάννη Δημητρούκα που προέβη στην '''Βιβλιοπαρουσίαση'' τού συγγράμματος, και βέβαια τους εκπροσώπους Αρχών, τους Αιδεσιμότατους εφημέριους των Ιερών Ναών της πόλεως, καλωσορίζοντας και όλους τους παρευρισκομένους προσκεκλημένους. Αν και είναι τέλος εποχής είπε, -μπαίνουμε στον χειμώνα και κάνει λίγο κρύο-, παραμένουμε σε ανοιχτό χώρο λόγω της ''πανδημίας''. Σήμερα, -συνέχισε ο Δήμαρχος-, το ''Κέντρο Πολιτισμού τού Δήμου Θέρμου'' έχει την τιμή να φιλοξενεί μία εκδήλωση σημαντική: πρώτον γιατί είναι αφιερωμένη στα ''200 χρόνια από την Επανάσταση των Ελλήνων το 1821. Η ''Εκδήλωση'' είναι ιδιαίτερα τιμητική για το Απόκουρο, αλλά και μία επιμνημόσυνη δέηση στους Αποκουρίτες Αγωνιστές στην Επανάσταση τού 1821. Αυτή την προσφορά των Αποκουρητών στον Επαναστατικόν Αγώνα την ανέδειξε μέσα από την έρευνά του ο κ. Ιωάννης Νεραντζής. Και το δεύτερο στοιχείο είναι ότι, με την ''Βιβλιο-παρουσίαση'' αυτή τιμούμε έναν άνθρωπο ο οποίος είναι «Θέρμιος» εκ της συζύγου του. Είναι ένας δικός μας άνθρωπος. Είναι ένας ερευνητής που φέρνει στο φως για πρώτη φορά αρχειακές πηγές τής Ιστορίας και αναδεικνύει μέσα από την έρευνά του την Λαϊκή Ιστορία Αποκούρου. Ο συγγραφέας αγαπάει την γνώση και τη θεωρεί βέβαια και κτήμα τού λαού. Όταν ο κ. Νεραντζής -τονίζει ο Δήμαρχος- με έκανε κοινωνό αυτής της έρευνάς του, προσφέρθηκα μέσω της Π.Ε.Δ. Δυτικής Ελλάδας, της οποίας είμαι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, να συμβάλλουμε και εμείς στον ''εορτασμό'' με μία ουσιαστική δράση: Την έκδοση αυτού τού συγγράμματος τού Ι. Νεραντζή από τον Δήμο Θέρμου. Ανακοίνωσε ότι το ιστορικό αυτό βιβλίο δεν πρέπει να λείπει από καμία βιβλιοθήκη και ότι διανέμεται από τον Δήμο δωρεάν σε όσους επιθυμούν να το αναγνώσουν και να το μελετήσουν. Συνεχάρη τον παρουσιαστή και τον συγγραφέα και τους δώρισε το Λεύκωμα για τον Μητροπολίτη Δαμασκηνό που έχει εκδώσει ο Δήμος Θέρμου προς τιμή του Μακαριστού Δαμασκηνού με καταγωγή από την Κάτω Χρυσοβίτσα.
Την ''Βιβλιο-παρουσίαση'' ανέλαβε ο διδάκτωρ τού Πανεπιστημίου του Μονάχου, Ιστορικός και επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων, κ. Ιωάννης Δημητρούκας: Απευθύνθηκε σε όλους και όλες, προσκεκλημένους και προσκεκλημένες, παρισταμένους και παριστάμενες, στην ''Εκδήλωση''.
Ο κ. Ι. Δημητρούκας εξέφρασε την μεγάλη του χαρά που βρίσκεται στο Θέρμο, στην όμορφη «πολιτειούλα» σας, καθώς θα έλεγε ο λαογράφος και δάσκαλος στο Θέρμο, Δημήτρης Λουκόπουλος. Βρίσκομαι -είπε- μπροστά σε μία ευγενική ομήγυρη της οποίας η παρουσία αποδεικνύει την αγάπη των Θερμίων και όλων τών Αποκουρητών για την Ιστορία και τον Πολιτισμό τους. Ιδίως όμως θα ήθελα να συγχαρώ -είπε- τον Δήμο Θέρμου και προσωπικά τον κύριο Δήμαρχο καθώς και την Π.Ε.Δ. Δυτικής Ελλάδας που ανέλαβαν να χρηματοδοτήσουν την έκδοση ενός εξαίρετου βιβλίου Εθνικο-Τοπικής σημασίας και αυτογνωσίας. Πρόκειται για το βιβλίο «Απόκουρον τόπος της Αιτωλίας» που έχω την ιδιαίτερη τιμή να παρουσιάζω σήμερα. Ο συγγραφέας του βιβλίου, κ. Ι. Νεραντζής, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Κρήτης, επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων και καταξιωμένος σήμερα Ιστορικός, έχει στο ενεργητικό του πολλές ιστορικές μελέτες. Αναφέρω για παράδειγμα: «Η χώρα των Αιτωλών», «Ιστορική Αρχαιολογία Ναυπάκτου», και πληθώρα μελετών και άρθρων που έχουν σαν αντικείμενο την ιστορική γεωγραφία και την ιστορία της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας. Ο κ. Νεραντζής μάλιστα, ο συγγραφέας ακολουθεί την σύγχρονη τάση τής επιστήμης τής Ιστοριογραφίας: ενδιαφέρεται -και το αναφέρει στο πρώτο μέρος τού βιβλίου του- όχι τόσο για την μεγάλη και επίσημη Ιστορία, την Ιστορία των επιφανών ηρώων, όσο για την Μικρή Ιστορία, την Ιστορία των αφανών. Ο συγγραφέας αποτιμά τις ιστορικές εξελίξεις από την σκοπιά των λαϊκών τάξεων. Ανασυνθέτει τις μεταβαλλόμενες στο πέρασμα του χρόνου συνθήκες ζωής των απλών ανθρώπων, του λαού, στο οικονομικό, κοινωνικό, μορφωτικό, και πολιτισμικό επίπεδο.
Στην συνέχεια ο κ. Ι. Δημητρούκας ανέλυσε τα πέντε μέρη του βιβλίου: Το πρώτο είναι η «Σπουδή της ιστορίας του Απόκουρου Αιτωλίας», αφορά την μεθοδολογία της έρευνας και τις ιστορικές πηγές που τεκμηριώνουν την ιστορική αφήγηση. Στο δεύτερο μέρος τού βιβλίου, «Απόκουρον τόπος της Αιτωλίας», ο συγγραφέας αναφέρεται αφενός στα τοπωνύμια και στα οικωνύμια, αφετέρου στις διοικητικές διαιρέσεις της περιοχής στα 520 χρόνια που περιγράφει το βιβλίο. Το τρίτο μέρος, «Απόκουρον Τουρκοκρατούμενον», περιγράφει την επιβίωση των κατοίκων στα δύσκολα χρόνια τής δουλείας. Στο τέταρτον μέρος, «Απόκουρον Επαναστατημένον», ο συγγραφέας εξιστορεί τον Αγώνα για την ελευθερία στην περιοχή. Στο πέμπτο μέρος, «Μετεπαναστατικά Χρόνια», περιγράφεται η ανέλιξη τής περιοχής Αποκούρου, και το πώς έφθασαν και το τί κατάφεραν οι κάτοικοι ως την εποχή της σύγχρονης Ελλάδας.
Η συντονίστρια κυρία Γραμματίκα διάβασε σύντομο βιογραφικό του συγγραφέα, κ. Ι. Νεραντζή και τον κάλεσε στο βήμα.
Ο κύριος Νεραντζής επέδωσε στον Δήμαρχο κορνιζαρισμένο σπάνιο χάρτη από το 1927 της Επαρχίας «Τριχωνίας» διαστάσεων 80 x 52 εκατοστά για να κοσμεί όπως είπε το γραφείο του Δημάρχου.
Ανεβαίνοντας στο βήμα ο καθηγητής κ. Νεραντζής καλησπέρισε και ευχαρίστησε για την παρουσία τους στην εκδήλωση τους καλεσμένους και τον παρουσιαστή κ. Δημητρούκα και μίλησε για το βιβλίο του.
«Το βιβλίο, με δική σας συγκατάβαση, τών Θερμίων, και με τού Δήμου Θέρμου την υποστήριξη εκδόθηκε, με την αντίστοιχη υποστηρικτική συμβολή τής ''ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΗΜΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, διά τού Προέδρου αυτής, κ. Αθανασίου Παπαδόπουλου, Δημάρχου τού Δήμου Καλαβρύτων.
«Ευχαριστίας εκφράζω» εις τον ιστορικόν επιστήμονα, Ιωάννη Δημητρούκα, εκλεκτόν συνάδελφον, επίτ. Σχολικόν Σύμβουλον Φιλολόγων, που δέχθηκε να επιθεωρήσει με κριτική ματιά και ιστορικό πνεύμα το βιβλίο μου αυτό και να το παρουσιάσει σήμερα ενώπιόν σας, εδώ στην πόλη τού Θέρμου.
Περισσά ευχαριστώ, εσάς, όλους τους δημότες και τις δημότισσες τού Δήμου Θέρμου. Εσείς γράφετε την Ιστορία... Εμείς απλώς τη φέρνουμε στο φώς.
Οι πρόγονοί σας πρωταγωνιστές, άνδρες και γυναίκες, μάχιμοι καί άμαχοι, νύχτες και αυγές, στον Μεγάλον Αγώνα, στην Επανάσταση τού 1821.
Εμείς ραψωδοί αυτών τών αφανών ηρώων και ηρωίνων, -(ο σωστός τύπος είναι ηρωίνων και όχι ηρωίδων)-, ψάλουμε τα έργα τα θαυμαστά και μεγάλα, όσα στις ντάπιες, όσα στις ''αποκλείστρες'', όσα στην ξηρά και στη θάλασσα.
Αυτό το δίπτυχο τής Ιστορίας των Αποκουρητών, έρχεται να ιστοριογραφήσει το σύγγραμμά μου αυτό: Ραγιάδες Ρωμιοί στην Τουρκοκρατία, αναδεικνύονται ελεύθεροι Έλληνες, ήρωες και ηρωίνες στην Ελληνική Επανάσταση, στην Ελληνική εθνεγερσία.
Εξηγούμαι:
Η χρησιμοποίηση μεγίστου αριθμού αρχειακών πηγών και μεγίστου αριθμού συναφών βιβλίων, που άπαντα -αρχεία και βιβλία- τα αναφέρω στις βιβλιογραφικές τεκμηριωτικές υποσημειώσεις και παραπομπές, συνηγορούν και υποστυλώνουν αυτή τη συγγραφή μου.
Προσπαθήσαμε να δούμε την τού ''Αποκούρου Ιστορία'', από το 1506 ως το 1926, από πολλές διαφορετικές πλευρές, μέσα από όσο το δυνατόν περισσότερα μάτια ιστοριοδιφών και ιστοριο-ερευνητών, που στάθηκαν -μαζί βεβαίως με τα έγγραφα-ιστορικές πηγές- οι δύο πυλώνες ''ιστορίης αποδείξεως'', και συνάμα βακτηρίες στην ερευνητική πορεία μου στον Λαβύρινθο τής Λαϊκής Ιστορίας τού ΑπόκουρουΤουρκοκρατουμένου και Απόκουρου Επαναστατημένου.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν: Οι Αιδεσιμότατοι εφημέριοι Θέρμου. Ο Δήμαρχος Θέρμου κ. Σπυρίδων Κωνσταντάρας. Ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Νικόλαος Κωστακόπουλος. Οι Αντιδήμαρχοι κύριοι Κωνσταντίνος Κότσιαλος, Κωνσταντίνος Παπαθανασόπουλος και Αθανάσιος Παπαπάνος. Ο εντεταλμένος σύμβουλος Δημάρχου κ. Γεώργιος Μυζήθρας. Οι Δημοτικοί σύμβουλοι κύριοι Δημήτριος Βάτσιος και Βασίλειος Λάμπρος. Ο Αναπληρωτής Πρόεδρος Θέρμου κ. Αλέξανδρος Σιαδήμας. Η Διοικητής Πυροσβεστικού κλιμακίου Θέρμου κ. Ζωή Στάμου-Φούκα. Και ο πρώην Αντινομάρχης Δικηγόρος κ. Παντελής Ντάσκαρης. Ο πρόεδρος του Παγκρήτιου Συλλόγου Ν. Αιτωλ/νίας λογοτέχνης/ποιητής κ. Γεώργιος Σαψάκης. Ο Αρχαιολόγος της Εφορίας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας και πρόεδρος της Ιστορικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δυτικής Ελλάδας κ. Γεώργιος Σταμάτης. Η καθηγήτρια κα. Θεώνη Λειβαδίτη, Πολίτες του Δήμου Θέρμου και επισκέπτες από Αγρίνιο και άλλες περιοχές.
Με εντολή του Δημάρχου η κυρία Γεωργία Πριόνα, υπάλληλος του Δήμου Θέρμου, μοίρασε το Βιβλίο «Απόκουρον» σε όλους τους καλεσμένους. Με το πέρας της εκδήλωσης ο συγγραφέας κύριος Νεραντζής το υπέγραψε σε πολλούς από αυτούς.
Όπως σε όλες τις εκδηλώσεις στο Θέρμο έτσι και εδώ, τον ποιοτικό ήχο συντόνισαν οι φιλότιμα εργαζόμενοι της «Δημάκης Ο.Ε. Εικόνα & Ήχος».
Απόστολος Κων. Καρακώστας
Ο πλήρης λόγος του κ. Ι. Νεραντζή,
οι πρόλογοι του βιβλίου,
τα περιεχόμενα και ο επίλογος του συγγραφέα
ακολουθούν πιο κάτω.
Αξιότιμοι καλεσμένοι κυρίες και κύριοι
Σάς ευχαριστώ, κρατώντας το δικό μου βιβλίο, με δική σας συγκατάβαση, και Δήμου Θέρμου υποστήριξη εκδοθέν, με την αντίστοιχη υποστηρικτική συμβολή τής ''ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΗΜΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, διά τού Προέδρου αυτής, κ. Αθανασίου Παπαδόπουλου, Δημάρχου τού Δήμου Καλαβρύτων.
Ασμένως, gratiasago, «ευχαριστίας εκφράζω» εις τον ιστορικόν επιστήμονα, Ιωάννη Δημητρούκα, εκλεκτόν συνάδελφον επίτ. ΣχολικόνΣύμβουλον Φιλολόγων, που δέχθηκε να επιθεωρήσει με κριτική ματιά και ιστορικό πνεύμα το βιβλίο μου αυτό και να το παρουσιάσει σήμερα ενώπιόν σας.
Περισσά ευχαριστώ, εσάς, όλους τους δημότες και τις δημότισσες τού Δήμου Θέρμου. Εσείς γράφετε την Ιστορία... Εμείς απλώς τη φέρνουμε στο φώς.
Οι πρόγονοί σας πρωταγωνιστές, άνδρες και γυναίκες, μάχιμοι καί άμαχοι, νύχτες και αυγές, στον Μεγάλον Αγώνα, στην Επανάσταση τού 1821.
Εμείς ραψωδοί αυτών τών αφανών ηρώων και ηρωίνων, (ο σωστός τύπος είναι ηρωίνων και όχι ηρωίδων), ψάλουμε τα έργα τα θαυμαστά και μεγάλα, όσα στις ντάπιες, όσα στις ''αποκλείστρες'', όσα στην ξηρά και στη θάλασσα.
Αυτό το δίπτυχο τής Ιστορίας των Αποκουρητών, έρχεται να ιστοριογραφήσει το σύγγραμμά μου αυτό: Ραγιάδες Ρωμιοί στην Τουρκοκρατία, αναδεικνύονται ελεύθεροι Έλληνες, ήρωες και ηρωίνες στην Ελληνική Επανάσταση, στην Ελληνική εθνεγερσία.
Εξηγούμαι:
Η χρησιμοποίηση μεγίστου αριθμού αρχειακών πηγών και μεγίστου αριθμού συναφών βιβλίων, που άπαντα -αρχεία και βιβλία- τα αναφέρω στις βιβλιογραφικές τεκμηριωτικές υποσημειώσεις και παραπομπές, συνηγορούν και υποστυλώνουν αυτή τη συγγραφή μου.
Προσπαθήσαμε να δούμε την τού ''Αποκούρου Ιστορία'', από το 1506 ως το 1926, από πολλές διαφορετικές πλευρές, μέσα από όσο το δυνατόν περισσότερα μάτια ιστοριοδιφών και ιστοριο-ερευνητών, που στάθηκαν -μαζί βεβαίως με τα έγγραφα-ιστορικές πηγές- οι δύο πυλώνες ''ιστορίης αποδείξεως'', και συνάμα βακτηρίες στην ερευνητική πορεία μου στον Λαβύρινθο τής Λαϊκής Ιστορίας τού ΑπόκουρουΤουρκοκρατουμένου και Απόκουρου Επαναστατημένου.
Έχω πλήρη επίγνωση ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι να εξετάσει κανείς τα ίδια ζητήματα στον ίδιον τοπό-χρονο.
Τα περιεχόμενα στο βιβλίο μου, ιστορικά συμβάντα στο Απόκουρο Αιτωλίας, είναι δομημένα σε δύο ομόκεντρους κύκλους:
Στον πρώτο κύκλο εξακτινώνονται τοπωνυμικά δεδομένα που συναρτώνται με την Ιστορική Γεωγραφία μόνον τού Απόκουρου: Εξαντλητικά αναφέρονται και ιστορικά σηματοδοτούνται όλα τα χωριά τού Απόκουρου, από το 1506 ως το 1926, με το όνομά τους, όπως αυτό καταγράφεται:
-1-. Σε ευρωπαϊκούς μεσαιωνικούς χάρτες,
-2-. Σε χάρτη που σχεδιάστηκε και εκδόθηκε από την Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο χρονικό διάστημα 1890-1904.
-3-. Σε χάρτη που σχεδιάσθηκε και εκδόθηκε από την Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού τής ΙΙΙηςΑυστρο-Ουγγρικής Αυτοκρατορίας, στο ίδιο χρονικό διάστημα, μάλιστα σε συνεργασία τών χαρτογράφων τών δύο Αυτοκρατοριών.
-3-. Σε ελληνικό χάρτη που σχεδιάστηκε πρό τού 1903, όταν ακόμη ελέγετο, -όχι «επαρχία Τριχωνίδος» ως σήμερον-, αλλά ελέγετο «επαρχία Τριχωνίας»· και όταν ελέγετο ακόμη Κεφαλόβρυσον το Θέρμον, με συνοδευτικόν τότε προσδιοριστικόν επίθετο, «Νέον Θέρμον», ώστε να αντιδιαστέλλεται με τον «Αρχαίον Θέρμον».
Τούτον ακριβώς τον χάρτη, τούτο το «Σχεδιάγραμμα επαρχίας Τριχωνίας», σηματωρόν τού Δήμου Θέρμου, καταθέτω σήμερα, μικρόν «αντίδωρον», εδώ στην πρωτεύουσα τής χώρας τώνΑποκουρητών.
Εις τον δεύτερον ομόκεντρονιστοριογραφικόν κύκλο τού βιβλίου μου, διασταυρώνονται δύο διάμετροι:
Το ΤουρκοκρατούμενονΑπόκουρον, και το ΕπαναστατημένονΑπόκουρον.
Στο Τουρκοκρατούμενο Απόκουρο αποτυπώνονται παντοίες όψεις από την καθημερινή ζωή τής αγροτο-ποιμενικής κοινωνίας, που έχουν να κάνουν με την οικιακή οικονομία, τα επαγγέλματα, τους νερόμυλους, τα λιοτρουβιά, τα χάνια. Που έχουν ακόμη να κάνουν με την σχέση των πιστών ραγιάδων με τα επιχώρια Μοναστήρια, δωρητές οι πιστοί Θεοφοβούμενοι προς «αιωνίαν μνήμην» αυτών, δωρητές και δωρήτριες -λέγω- στα Μοναστήρια, γαιοεκτάσεων, αμπελιών, ελαιώνων και μύλων· δωρεοδόχοι τα Μοναστήρια, μεθ' εγγράφων μαρτυριών απόκτησης τής εκκλησιαστικής περιουσίας αυτών.
Ιδιαίτερη σημασία έδωσα στο ''πολιτισμικό Απόκουρο'', στην παιδεία του, στην κουλτούρα του και στα διαβάσματά του.
Ουσιαστικά, το μισό τού συγγράμματός μου είναι μια εισαγωγή στον κόσμο τού Τουρκοκρατούμενου Απόκουρου.
Είναι η «σκλαβιά» η αποτυπωμένη στην Μνήμη τού Ελληνικού Λαού, στη γλώσσα τού Ελληνικού Λαού, στην έμφυτη παιδεία τού ραγιά ελληνικού λαού· που την ψάλλει στα Δημοτικά Τραγούδια του, και την απομνημειώνει στη Λαϊκή Παράδοσή του.
Είναι ένα ''Οδοιπορικό στο Κάρλελι'' και στον ''καζάΑποκούρου'', με το Δημοτικό Τραγούδι να αντηχεί στα κορφοβούνια'' και στις ραχούλες, τραγουδισμένο από Αποκουρήτες, μα και από τους ίδιους τους ''Κλέφτες'' και τους Αρματολούς τού Απόκουρου.
Τονίζουμε ιδιαίτερα αυτή την αδιάλειπτη ένοπλη παράδοση για Αρματολούς και ''Κλέφτες'', στο ''ΚαπιτανάτοΑπόκουρου'', στο ''Αρματολίκι τού Αποκούρου''.
Εκείθεν διαβαίνουμε στο ''Επαναστατημένο Απόκουρο''.:
Μεγίστη η συμβολή μάχιμου και άμαχου πληθυσμού στην Ελληνική Επανάσταση τού 1821 και τον Πόλεμο τής Ανεξαρτησίας που την ακολούθησε και κράτησε από το 1821 ως το 1829, νύχτες και αυγές.
Με αιχμή τού επαναστατικού δόρατος τού Αποκουρήτες ''Φιλικούς'', η Επανάσταση γρήγορα απλώνεται και στον ''καζάΑποκούρου'', στο ''Αρματολίκι Αποκούρου''.
Περιγράφονται οι πλέον σημαντικές μάχες που διαδραματίστηκαν όχι μόνον στο επαναστατημένο Απόκουρον, αλλά σε όλο το Κάρλελι, δηλαδή σε όλη την επαναστατημένη Αιτωλία και Ακαρνανία. Στο βιβλίο μου συνιστούν το μαχητικό πνεύμα που διαλάμπει στις καταγραφές τών ιστορικών συγγραφέων και ερευνητών που αναφέρονται, καταγραμμένοι με αλφαβητική σειρά, στη σελίδα 48, στο δικό μου βιβλίο.
Σεμνύνομαι καθότι στη δική μου έρευνα συμπεριλαμβάνονται πρωτοπαρουσίαστα ζητήματα, που έχουν να κάνουν με όλες τις πλευρές της κοινωνίας τού Τουρκοκρατούμενου Αποκούρου, και εφεξής με το ''αμφίπλευρον'' τού Αγώνα, τουτέστιν τού Επαναστατικού Αγώνα, αλλά και τού ''Εσωτερικού Αγώνα'', τού εμφυλιο-πολεμικού αλληλο-σπαραγμού Ρουμελιωτών και Πελοποννησίων, ακριβώς στο κορύφωμα τού νικηφόρου αγώνα τών Ελλήνων να γονατίζει μια ολόκληρη Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Μόνον τοιουτοτρόπως, δηλαδή με αμφίστομη περιγραφή όσων θετικών και αρνητικών συμβάντων έλαβαν χώρα στη διάρκεια τού Αγώνα, γίνεται μεστωμένη πρόσληψη τής ουσίας τής Εθνικής Ελληνικής Επαναστάσεως τού 1821.
Και βέβαια, μόνον με αυτή την δίπτυχη καταγραφή κατανοούμε αρκούντως τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα που έλαβαν χώρα ειδικά στο επαναστατημένο Απόκουρο, και -πώς άλλωστε;- στο «Στρατόπεδο τής Δερβέκιστας» που το διοικούσε ο νικητής τών Τούρκων στο Πετροχώρι, ο στρατηγός Γεώργιος Καραϊσκάκης, καθ' όλην τη διάρκεια τής δεύτερης πολιορκίας τού Μεσολογγίου, από τον αλβανό Κιουταχή, και τον αιγύπτιο Ιμπραήμ, επί ένα έτος, -Απρίλης 1825 - Απρίλης 1826.
Το βιβλίο μου ολοκληρώνεται θεματικά με αναφορά στην απελευθερωμένη Ελλάδα στα μετεπαναστατικά χρόνια:
-Αφενός, γίνεται ολική περιγραφή τής τύχης όλων τών Αγωνιστών, στην Οθωνική βασιλεία, στην περίοδο τής Αντιβασιλείας.
-Αφετέρου, δίνεται σχεδιαγραμματικά η διαδικασία πώς απέκτησε αυτοσυνειδησία ο Έλληνας πως δεν είναι πλέον «ραγιάς Ρωμιός» αλλά «ελεύθερος Έλληνας» με νέα πολιτική ταυτότητα, την εθνική ελληνική ταυτότητα, με την οποία θα πορευόταν στο εξής στον σύγχρονο κόσμο.
Η καθημερινή ζωή τους άλλαξε, οι κοινωνικές λειτουργίες τους, ο τρόπος που αντιλαμβάνονταν τα πράγματα και τον κόσμο που άλλαξε συνεπακόλουθα τόσο όσο η «δουλεία» διαφέρει από την «ελευθερία».
Αυτή είναι η σημειολογία που θέλουμε να μείνει από την ανάγνωση αυτού τού τόμου: ότι δηλαδή αξίζει να ασχοληθούμε περισσότερο με την Ελληνική Ιστορία.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΜΑΤΟΣ
δρ. Ιωάννης Νεραντζής
''Απόκουρον τόπος τής Αιτωλίας»
Η ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ
( 1506 - 1926 )
Τουρκοκρατούμενον
Επαναστατημένον το 1821
Μετεπαναστατικά Χρόνια
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΣΠΟΥΔΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΑΠΟΚΟΥΡΟΥ ΑΙΤΩΛΙΑΣ
Πρόλογος Δημάρχου τού Δήμου Θέρμου
Σπύρου Κωνσταντάρα
Πρόλογος τού Προέδρου τής Π.Ε.Δ.,τής
Δυτικής Ελλάδας, Αθανασίου Παπαδόπουλου,
Δημάρχου τού Δήμου Καλαβρύτων
Πρόλογος Δώρας Μονιούδη-Γαβαλά
καθηγήτριας Πανεπιστημίου Πατρών
Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας
-Παρρουσία μετά παρρησίας
τού συγγραφέως δρ Ι. Γ. Νεραντζή
-Μεθοδολογία τής έρευνας
-Μεθοδολογία έρευνας
τής Συλλογικής Μνήμης
-(i) Η Συλλογική Μνήμη εστία τής Ιστορίας
-(ii) Η αξία τής χρήσης τής ζωντανής
συλλογικής μνήμης
-(iii) Μεθοδολογικά ζητήματα
-(iii.1.) Το ζήτημα της μεθοδολογικής στάσης
-(iv) Αρχειακών και γραμματειακών πηγών ένδεια
-Αρχειακές έρευνες για τη συμμετοχή Αγωνιστών
από την ‘‘επαρχία Αποκούρου’’ στην Επανάσταση
τού 1821 - Αρχεία και Βιβλιοθήκες -
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
«Ἀπόκουρον τόπος τῆςΑἰτωλίας»
- Αποκούρου χώρα και χωρία - {1506 - 1926}
-Κειμενικές πηγές αναφερόμενες στο τοπωνύμιο,
«Ἀπόκουρον», καθώς και στα οικωνύμιατών χωρίων
τού Αποκούρου στην περίοδο τής τουρκοκρατίας
-«Στοιχεία σύστασης ''Νομού Ακαρνανίας και
Αιτωλίας», επί Κυβερνήτου Ι. Καποδιστρίου,
και επί βασιλείας τού Όθωνος
-[i] «Διοικητική διαίρεσις Ακαρνανίας και Αιτωλίας»,
υπό τού Κυβερνήτου Ι. Καποδιστρίου (1831-1833)
-[ii] Διοικητική διαίρεσις «Ακαρνανίας & Αιτωλίας»,
με Β.[ασιλικά] Δ.[ιατάγματα], και Νόμους,
επί βασιλείας Όθωνος
-[iii] -«Επαρχία Τριχωνίας» - [«Επαρχία Αγρινίου»]
-[iv] «Συγχώνευσιςτών δήμων τής επαρχίας Τριχωνίας»
-[v] Οικισμός με επωνυμία, «Κεφαλόβρυσον»
-Οι κοινότητες και οι συνοικισμοί τής περιοχής Αποκούρου,
επαρχίας Τριχωνίδος, μετά το 1912 ως το 1926
-Κεφαλόβρυσον [Νέον Θέρμον] - εγκαθίδρυση και ακμή
-Κεφαλόβρυσον, το 1915, μετωνομάσθηκε σε Νέον Θέρμον
-Το Απόκουρον ως όνομα - Αποκουρήτες [;] / Αποκουρίτες [;]
-Πρόταση δική μου για την ιστορική μεθερμήνευση τής
επιλογής τής ονοματοδοσίας, «Ἀπόκουρον»
-«Κεφαλόβρυσον» - τοπωνύμιον
και
-«Κεφαλόβρυσον» - οικωνύμιον
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
ΑΠΟΚΟΥΡΟΝΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟ
-Η ιδεολογία τής οργάνωσης
και τής επιβίωσης τού έθνους
-Σαντζάκ[ι] τού Κάρλελι(Κάρλι-ελί)
-‘‘Σαντζάκ[ι] Ναυπάκτου’’
-‘‘Καζάς Αποκούρου’’
-Γλωσσοϊστορική μεθερμήνευση τών ξενόγλωσσων
τοπωνυμίων και οικωνυμίων που απαντούν στο
Απόκουρο, σε συνάρτηση με την υπό τών Οθωμανών
Τούρκων χρήση τής Ελληνικής γλώσσας, καθ' όληντήν
διάρκεια τής Τουρκοκρατίας
-Γεωγραφικές Πληροφορίες για την Αιτωλία
και την Ακαρνανία, (17ος αιώνας), από Κώδικα
Μοναστηρίου Καταφυγίου Τριχωνίδας
-«Κῶδιξ ''Μοναστηρίου Παναγίας τοῦ Καταφυγίου''
Δρυμῶνος» :ιστορική πηγή οικωνυμίων
-«σκλαβιά» αποτυπωμένη
στη μνήμη τού λαού
-Λαός και πολιτιστική ζωή
-Στον κόσμο τής Παιδείας
-Γλώσσα και Παιδεία
-Λαϊκά αναγνώσματα τών ραγιάδων
Ελλήνων (Ρωμιών)
-[1] Η «Αἰτωλία καὶ Ἀκαρνανία τοῦ Μεσαιῶνος»,
τού Χριστοφόρου Κοντού (1833-1869)
-[2] ''Ἁπλῆκαὶμεμαρτυρημένηἒκθεσις...''
τοῦ Πέτρου Δ. Στεφανίτση, ἐν Ναυπλίῳ 1836.
''Χρονικό για την πολιορκία τού Μεσολογγίου
-[3] ''ἡ φυλλάδα τοῦ Μεγαλέξαντρου''
-[4] ''Μαθηματάρια'' τών Ελληνικών Σχολείων
κατά την Τουρκοκρατία
-[5] ''Αλφαβητάριον'' τού έτους 1771
-[6] Βιβλίον ὡραιότατον καλούμενον, Ἁμαρτωλῶν
Σωτηρία, συντεθὲν εἰς κοινὴν τῶν Γραικῶν διάλεκτον,
παρ]' Ἀγαπίου Μοναχοῦ τοῦ Κρητός, τοῦ έν τῷ Ἁγίῳ
Ὂρει τοῦ Ἂθω ἀσκήσαντος'', [ἐνἒτει 1641]
-[7] ''ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΠΑΤΡΙΚΗ ΣΥΝΤΕΘΕΙΣΑ Παρὰ τοῦ
μακαριωτάτου Πατριάρχου τῆς ἁγίας πόλεως
Ἱερουσαλήμ ΚΥΡ ΑΝΘΙΜΟΥ εἰς ὠφέλειαν τῶν
ὀρθοδόξων χριστιανῶν. Νῦν πρῶτον τυπωθεῖσα
δι' ἰδίας δαπάνης τοῦ Παναγίου Τάφου.
ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ. Παρὰ τῷ τυπογράφῳ
Πογὼς Ἰωάννου ἐξ Ἀρμενίων .αψγη'.''
-[8] ''Ἀδελφικὴ διδασκαλία πρὸς τοὺς εὑρισκομένους
κατὰ πᾶσαν τὴν Ὀθωμανικὴν ἐπικράτειαν γραικούς.
Εἰς ἀντίρρησιν κατά τῆς ψευδωνύμως ἐν ὀνόματι
τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων
ἐκδοθείσης ἐν Κωνσταντινουπόλει
ΠΑΤΡΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΕΝ ΡΩΜΗι, Ἐν ἒτει Α'
τῆς Ελευθερίας (.αψγη')''.
-[9] ἙΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ.
ΠΑΡΑ' ΑΝΟΝΙΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ.
Ἐν Ἰταλίᾳ. 1806.
-[10] «Βοσκὸς Λογικῶν Προβάτων»,
Μεθοδίου τοῦ Ἀνθρακίτου
-Προεπαναστατικός Τύπος. Η ώρα τών
εφημερίδων και τών περιοδικών {1784-1821}
-Επαναστατικός Τύπος - {1821-1828}
-Λόγιοι και Διδάσκαλοι τού γένους,
εκ τού Αποκούρου ορισμένοι
-Κοινωνικές τάξεις και πολιτικές δυνάμεις
τού Ελληνισμού στις παραμονές τού 1821
-Αρχείο Αλή πασά : Έγγραφα με αναφορές
σε τοπωνύμια και οικωνύμια τού
''καζά Αποκούρου'', καθώς και αναφορές
σε ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα
στο Απόκουρο
-''Αρχείο Αλή πασά'' : Γλωσσάρι
-Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση,
στην Αιτωλία και Ακαρνανία,
στην περίοδο τής Τουρκοκρατίας :
-Στοιχεία για τον ''καζάΑποκούρου''
-Το Οθωμανικό καθεστώς γεωκτησίας
και η θέση τών υποδούλων Ελλήνων,
στο Κάρλελι και στον ''καζά Αποκούρου'',
στην περίοδο τής Τουρκοκρατίας
-Μοναστήρια, Οικονομία και Πολιτική,
από τους Μεσαιωνικούς στους
Νεώτερους Χρόνους
-Η κοινωνική παντοκρατορία τής
Εκκλησίας και των Μοναστηριών
στην καθημερινή λαϊκή ζωή
τών υπόδουλων Ελλήνων.
-Τα αφορώντα στον ''καζά Αποκούρου''
-Η κληρικοκρατία στην καθημερινή ζωή,
την εποχή της τουρκοκρατίας
και τη νεώτερη εποχή
-Η κληρικοκρατία στον ''καζά Αποκούρου''
-«βλέπουμε με τα μάτια των άλλων» -
-«εἰς θύμησιν ἒστω»
-Έγγραφα - πηγές για τις διϋπηρεσιακές σχέσεις
στην Οθωμανική Αυτοκρατορία: ''Ταπία''· ''Χονζίτια''·
''Φετουφάδες''· ''Τεσκερέδες''· ''Ιλαμί''· ''Ομολογίες''.
-Γεωκτησίεςτών Μοναστηριών τής Αιτωλίας
και τής Ακαρνανίας μέσα από τις ιστορικές πηγές
-Γεωκτησίεςτών Μοναστηριών τού Απόκουρου
-Κτηματολόγιον ''Μοναστηρίου Ιωάννου
Προδρόμου'' τής Δερβέκιστας (Ανάληψης)
-''Κτηματολόγιον τής Μονής Κατερινούς''
''επαρχίας Αιτωλίας''
- Η διάλυση τών Μοναστηριών
επί Βαυαροκρατίας (1832-1862)
-Τα τού Αποκούρου Μοναστήρια
-Η προσφορά τών Μονών τού Απόκουρου,
και τών άλλων περιοχών Τριχωνίδος,
στην περίοδο τουρκοκρατίας
και στην ''Επανάσταση τού 1821''
-Η καθημερινή ζωή επί Τουρκοκρατίας
Οδοιπορικό στο Κάρλελι και στον
''καζά Αποκούρου'' (15ος - 19ος αιώνες)
-(i) το ''τραγούδι τής φτερωτής'' -
αντίλαλοι μιάς εποχής
-(ii) Νερόμυλοι, μαντάνια, νεροτριβές, στην
Τριχωνίας, στο Απόκουρο, και στο Κραβάρι,
17ος - 19ός αι.}
(iii) Νερόμυλοι, μ[π]αντάνια, νεροτριβές,
γύρωθεν λ. Τριχωνίδας, {17ος - 20ός αι.}
(iv) Νερόμυλοι που διασώζονται
ως σήμερα στο Απόκουρο
-Όψεις τής κοινωνίας στο Απόκουρο,
μέσα από την ιστορία των νεομαρτύρων,
την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας,
(15ος – 19ος αιώνες)
-Σελίδες τοπικού Λαϊκού Δικαίου από την
Τουρκοκρατία και την ''Επανάσταση'' :
- Δέκα ανέκδοτα έγγραφα (1779-1828)
-«ΤΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ» - «Ἒκθεσις», εις
την οποίαν διερευνώνται και απαντώνται
28 ερωτήματα που έχουν σχέση με την
οικονομική και δημογραφική κατάσταση
τού νεοσύστατου Ελληνικού κράτους,
το 1829.
-Το χερσαίο εμπόριο στην
Οθωμανική Αυτοκρατορία
-Δρόμοι και επικοινωνία
στη Δυτική Ρούμελη
-«Καραβάν σεράγια» και «χάνια»
-Χάνια και χα(νι)τζήδες
-Eμφάνιση και δράση τώνΚλεφτών
- Δημοτικό τραγούδι, ιστορικό,
με αναφορά στο Απόκουρο -
-{-i-} Κλέφτικο - ιστορικό τραγούδι -
-{i.1} ''Τρία πουλάκια κάθονταν''
-{i.2} Δημοτικό Ιστορικό Τραγούδι,
και ιστορικός χώρος
-{i.2.1} Claude Fauriel, (1824),
Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια.
Η έκδοση τού 1824-1825.:
-Κλέφτικα Ιστορικά Τραγούδια
{-i.2-} Δημοτικό Ιστορικό Τραγούδι
και ''ιστορικός χώρος''
{-i.2.1-} Claude Fauriel, (1824),
Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια.
Η έκδοση τού 1824-1825
ανεκτίμητη ιστορική πηγή -
-{-i.2.2-} Το Δημοτικό Ιστορικό Τραγούδι,
ως ιστορική πηγή - Ιστορικός χώρος τής
Αιτωλίας και Ακαρνανίας
-{-i.2.3-} -Ήρωες τής Επανάστασης τού '21
και ιστορικοί τόποι τής Αιτωλίας και τής
Ακαρνανίας που απαντούν στον
Claude Fauriel, (1824),
Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια.
-ΙστοριογνωσίαΔημοτικών Τραγουδιών,
με επιμονή στα ''Κλέφτικα''
-Aρματολικός θεσμός και δράση
τώνΑρματολών στο Κάρλελι
[ Αιτωλία και Ακαρνανία ]
-''Αρματολίκι τού Απόκουρου'' {1}
Ένοπλη παράδοση και κτηνοτροφική
οργάνωση τής περιοχής
-''Αρματολίκι τού Απόκουρου'' {2}
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΝ
ΑΠΟΚΟΥΡΟΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΟ
-Μυήσεις στη ''Φιλική Εταιρεία''
-Αποκουρήτες ''Φιλικοί''
-Η Επανάσταση τών Ελλήνων
απλώνεται παντού
-Επανάστασις εις την
''Δυτικήν Χέρσον Ελλάδα''
-''Γερουσία Δυτικῆς Χέρσου Ἑλλάδος''.
Η κοινωνική σύνθεση τής Συνέλευσης
τής ''Δυτικής Χέρσου Ελλάδος''
μέσα από Αρχειακές πηγές
-Οι πλέον σημαντικές μάχες που
διαδραματίστηκαν στον χώρο τής
Αιτωλίας, τής Ακαρνανίας, τής Άρτας
και τής Ευρυτανίας
-Απόκουρον Επαναστατημένον
-Πότε ακούστηκε στο Απόκουρο
το πρώτο ντουφέκι;
- Αποκουρίτες Αγωνιστές τού ’21'' :
-[i] ''Πίνακας μαχών με Αποκουρήτες'' αγωνιστές
-[ii] ''Πίνακας μαχών με Αποκουρήτες'' αγωνιστές
-Αρματολός / καπιτάνος / Αποκούρου απ’ το 1818
ήταν ο Κ. Σ(ι)αδήμας, πρωτοστάτης στην εξέγερση
τού Αποκούρου, το 1821
-«Δημογεροντία Αποκούρου»
-Οικονομική κατάσταση
τής επαναστατημένης Ελλάδας
-Οικονομική κατάσταση τής Αιτωλίας
και Ακαρνανίας, τα έτη 1823 και 1824
-Οικονομική κατάσταση Αποκούρου,
τα έτη 1823 και 1824
-1823- : «ἡ Δυτικὴ Ἑλλὰς εἶναι ὃλη σχεδὸν
κυριευμένη ἀπό τοὺς ἐχθρούς»... «διά τὰς
πολλὰς φατρίας τῶν πολεμικῶν καὶ πολιτικῶν
ἓως τῆς ὣρας ἐκείνης»
-1824- : Το ''γενικόν στρατόπεδον τής Ακαρνανίας''
και η ετοιμαζομένη νέα εισβολή τών Τούρκων
Πολιτικά γεγονότα {τών ετών 1823-1826}
με αναφορικότητα και στο Απόκουρο,
μέσα από τα έγγραφα // ιστορικές πηγές
- Η Γ' Συνέλευσις τής Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, το 1824 -
-(i) Eις το Αιτωλικόν, υπό τήν προεδρίαν τού στρατηγού
Γ. Τσόγκα, συνεκροτήθη, τήν 17ην Δεκεμβρίου 1824,
η Γ' Συνέλευσις τής Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, εις τόν
ναόν τής Παναγίας.
-(ii) -133ηαναφορά Τριμελούς Δικαστικής Επιτροπής
σχετικά με διαφορά μεταξύ πληρεξουσίων Αποκούρου
και στρατηγού Χρήστου Μακρή.
-(iii) [το υπ' άρ.] 69 Προσωρινό πρακτικό τής ''Επιτροπής
ελέγγχου πληρεξουσίων'' πρός την σεβαστήνΣυνέλευσιν...
-Η άλλη όψη τής Επανάστασης
-Ο «ἐσωτερικὸς ἀγῶνας»
-Το 1824, η «Επανάσταση» παραπαίει
μέσα στο γενικό ξεχαρβάλωμα που έφεραν
οι διχόνοιες σε Μοριά και Ρούμελη
-Ο «ἐσωτερικὸς ἀγῶνας»
-[1] Διαφιλονικούμενον Απόκουρον
-[1.1] Το καπετανάτο τής ''επαρχίας Αποκούρου'',
το 1824, το κρατούσε ο Ζυγιώτης καπετάνος
Χριστάκης Μακράκος, και ήταν διαφιλονικούμενον
από τον Κώστα Σιαδήμα.
-[1.2] Έτερον έγγραφο στο ίδιο διεκδικητικό πνεύμα
-[2] «Και τούτο γιατί απέβη ο τύραννος τής Αιτωλίας»...
-[2.1] Τα ίδια βάσανα τραβάνε οι μαχητές τής
Αιτωλίας και από τούς ίδιους τούς Έλληνες.
-[3] -1825-: «Ἐπειδὴ ἡ σωτηρία καὶ ὰσφάλεια τῆς
Ἑλλάδος [ὢφειλεν] εἶναι μία ἀπὸ τὰς σημαντικοτέρας
φροντίδας τῆς Διοικήσεως»...
-[3.1] «Ἀναφορά - παράκλησή τινων ἐπαρχιῶν
Δυτικῆς Ἑλλάδος»
-[4] «Ἐπειδὴ ὁἐχθρὸς σκοπεύων νὰ εἰσβάλῃ
εἰς αὐτὴν ἐπαπειλεῖ ὃλα ἐκεῖνα τὰ μέρη»...
-[5] ''Αγώνας'' και ήθος Αγωνιστών.
-[5.1] «Οἱ πατριῶται Ξηρομέρου»
-[6] Πνεύμα και ήθος Αγωνιστών
-[6.1] Ὁ πατριώτης παναγιώτις μανόλις.
-[7] «Χρέη Επάρχου εις την μικράν
επαρχίαν Αποκούρου»
-[8] Έπαρχος Αποκούρου, το 1825,
προτείνεται ο Σωτήριος Αναστασίου
-[9] «Αναγκαίος ο διορισμός τώνπροβληθέντων
πατριωτών: διά τά Επαρχεία Καρπενησίου και
Αποκούρου προτείνεται ο Σωτ. Αναστασίου.»
-[10] Σ’ αυτή την εξαθλίωση που επεκράτησε...,
βρέθηκαν στη δίνη της και οι άμοιροι κάτοικοι
τού Απόκουρου...
-[10.1] ‘‘ἀποκλεῖστρες’’
-[11] Επιχειρήσεις τού Καραϊσκάκη στο Καρπενήσι
-[12] Επιχειρήσεις τού Καραϊσκάκη στο Απόκουρο
-[12.1] Μάχες τού Καραϊσκάκη στο Πετροχώρι
-[13] «Το στρατόπεδο της Δερβέκιστας»
-[13.1] «Αναφορά τών κατοίκων του Αποκούρου,
την 20 Νοεμβρίου του 1825,
πρός την ''ΔιοίκησιντῆςἙλλάδος''.
-[14] Η Επανάσταση στη Στερεά «έπνεε τα λοίσθια»,
την Άνοιξη τού 1826
-[14.1] Mετά το Μεσολόγγι, η Ρούμελη προσκύνησε
-[14.2] Ένας-ένας οι καπεταναίοι δίνουν «ράϊ»
[υποταγή] στον Τούρκο «αφέντη»
-[14.3] «Καὶἒμεινανἀπροσκύνητοι,
μόνο ὁ Καραϊσκάκης καὶ ὁ Δημ. Μακρῆς»
-[14.4] Ο ΧριστάκηςΣαδήμας γράφει από το
στρατόπεδο τής Δερβέκιστας γράμμα στον Ανδρίτσο
Σαφάκα, στις 15 Οκτωβρίου 1826
-[15] Το κλίμα τού «εσωτερικού αγώνα»
μεταξύ Ρουμελιωτών και Μωραϊτών
-Η Ελληνική Επανάσταση
μέσα από τα μάτια τών Οθωμανών
-Βαλκανικός Φιλελληνισμός-
-Βαλκανικός Φιλελληνισμός :
Σέρβοι, Βούλγαροι, Ρουμάνοι,
Οθωμανοί, και η Επανάσταση
τού 1821.
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
ΜΕΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
-«Ἐπαρχίας Ἀποκούρου» ἀναφοραί :
-«συλλυπητήριος ἀναφορά», 26.10.1831-
-«ἀναφορά-πρότασις», Σεπτ. 1832
-Αγωνιστών Ἑλλήνων... κατάληξη
μετά την Επανάσταση τού 1821
-Οι Αντιβασιλείς επί βασιλείας Όθωνος...
...και οι Αγωνιστές τού 1821...
...«Τὸ ἂδικον τοῦ μέτρου...»
-Αποκουριτών Αγωνιστών
αιτήματα και προσδοκίες
-(i) Ὁ Πεντηκόνταρχος βασήληος Α. διαλέτης
αποκουρίτης τήν 18 Φεβρουαρίου 1830.
-(ii) «ὁ κύριος Βασίλειος Διαλέτης, Ἀποκουρίτης,
ἦτον ἀπ’ ἀρχῆς τῆς Ἐπαναστάσεως»
-(iii) «Ἀποζημίωσις ἐπαρχιακῶν καὶ χωρικῶν
Δημογερόντων», το 1832.
-(iv) «''ΑΙΤΗΣΗ'' που απηύθυνε η Βασιλική χήρα
Γεωργίου Βασιλόπουλου προς την «ἐπὶ τῶν
θυσιῶν καὶ ἀγώνω νἘπιτροπή»
-(v) «ἀποκουρήτισσα συνταξιούχα»
-Ιστορική μεθερμήνευση τών ενεργειών
τής «επί τών θυσιών και αγώνων Επιτροπής»
-«Μετά την απελευθέρωσή τους οι Έλληνες είναι
παντού προσηλωμένοι προς το εθιμικό δίκαιο»
-{Έθιμα και Κράτος εις την Νεωτέραν Ελλάδα}
-Αριστοτέλους Βαζούρα (εκ Θέρμου),
''Έθιμα και Κράτος εις την Νεωτέραν Ελλάδα'' -
Ο Ελληνικός λαός : Δημόσιο, Ιδιωτικό,
και Εκκλησιαστικό Δίκαιο (1821 - 1834)
-Γκέργκ Λούντβιχ Μάουρερ, Ο Ελληνικός λαός:
Δημόσιο, Ιδιωτικό και Εκκλησιαστικό Δίκαιο,
από την έναρξη τού Αγώνα για την ανεξαρτησία
ως την 31 Ιουλίου 1834, (Χαϊδελβέργη 1835):
-«Νομός Ακαρνανίας και Αιτωλίας »
-«Κράβαρα και Απόκουρον» -
-«Η Ελλάδα δέν έχει κλέψει τό όνομά της»
-Η Ελλάδα τού Όθωνα
-Έντμουντ Αμπού, Η Ελλάδα τού Όθωνα
-«Η σύγχρονη Ελλάδα - 1854» -
-Οικονομική Γεωγραφία ''ἘπαρχίαςΤριχωνίας'',
το 1851
(i.1) Οἰκωνύμια και τοπωνύμια
''ἐπαρχίας Τριχωνίας'', το 1851.
-(i.2) οικονομία και κοινωνία -
''ἐπαρχίας Τριχωνίας'', το 1851.
-Ο ''Στρατώνας'' στο Κεφαλόβρυσον
-Οι Κοινότητες και οι Συνοικισμοί τής περιοχής
τού Αποκούρου, τής επαρχίας Τριχωνίδος,
μετά το 1912.
Κεφαλόβρυσον // Νέον Θέρμον:
εγκαθίδρυση και ακμή
''Παζάρι''
Το ''Παζάρι τού Κεφαλόβρυσου'',
στη θέση, «Παλαιοπαζαράκι».
«Η εμποροπανήγυρη τού Κεφαλοβρύσου
([Νέου] Θέρμου)»,διαλαλούμενη στην
εβδομαδιαία εφημερίδα, ''Ο ΠΟΛΙΤΗΣ''
Κεφαλόβρυσον, το 1915, μετωνομάζεται σε
«Νέον Θέρμον»
Κεφαλόβρυσον // {Νέον Θέρμον},
στα 1920: ''ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 1920 ''
''Αρχαίος Θέρμος'' και ''Νέος Θέρμος''
προβαλλόμενος εις τον
''Αρχαιολογικόν και ΤουριστικόνΟδηγόν
Ελλάδος'', έτους 1926.
δρ Ιωάννης Γ. Νεραντζής
Ἀπόκουρον τόπος τῆςΑἰτωλίας
------------------
Η ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΚΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ
{ 1506 - 1926 }
===========
Τουρκοκρατούμενον
Επαναστατημένον το 1821
Μετεπαναστατικά Χρόνια
====================
Πρόλογος Δημάρχου τού Δήμου Θέρμου Σπύρου Κωνσταντάρα
Η Δημοτική Αρχή τού Δήμου Θέρμου εκπληρώνει το εθνικό καθήκον της και συμμετέχει σε προεξάρχουσα δράση το έτος 2021, έτος επετειακού εορτασμού τής Παλλιγενεσίας τού Έθνους τών Ελλήνων, διακόσια χρόνια μετά την Εθνεγερτήριο Επανάστασή του το 1821.
Με απόφαση τού Δημοτικού Συμβουλίου τού Δήμου Θέρμου, σε αγαστή συνεργασία με τα Τοπικά Συμβούλια τών Κοινοτήτων και τών Δημοτικών Διαμερισμάτων τού Δήμου Θέρμου, αναδεικνύουμε την Ιστορία τού τόπου μας, την Ιστορία και την κοινωνία τού Απόκουρου - {την λαϊκή ιστορία όλων τών χωριών τού ''καζάΑποκούρου''} - στον Ύστερον Μεσαίωνα, στην Τουρκοκρατία, στην ''Ελληνική Επανάσταση τού 1821'', και στα Μετεπαναστατικά Χρόνια ως το 1926.
Συνακόλουθα αναδεικνύουμε την κοινωνική ιστορία τού Κεφαλόβρυσου // Νέου Θέρμου - από την εγκαθίδρυση τού Κεφαλόβρυσου στο οροπέδιο τού Θέρμου, εγγύτατα τού πολιτικού κέντρου τής Αιτωλικής Συμπολιτείας, τού ''Ιερού τού Θερμίου Απόλλωνος'', ως την μετονομασία του σε ''Νέον Θέρμον''. Με ιστορική επικέντρωση στα χρόνια τής ανοδικής οικονομικής και πολιτικής ανάτασης τής πόλεως τού Κεφαλόβρυσου // ''Νέου Θέρμου'' - τελευταίο τέταρτο τού 19ου αιώνα και πρώτο τού 20ού αιώνα.
Συμβάλλουμε στην αυτογνωσία του τόπου μας.
Με αυτό το σκεπτικό το Δημοτικό Συμβούλιο τού Δήμου Θέρμου έρχεται επικουρεί στην έκδοση αυτού τού συγγράμματος τού διδάκτορος Ιστορικής Γεωγραφίας, Ιωάννου Γ. Νεραντζή, «Ἀπόκουρον τόπος τῆςΑἰτωλίας - Η Τοπική Ιστορία και οι πηγές της {1506-1926}».
Μέσα από πρωτοπαρουσίαστες, ανερεύνητες ως τώρα, ιστορικές πηγές, που διερεύνησε ο συγγραφέας, δρ Ιωάννης Γ. Νεραντζής, καταυγάζει η Λαϊκή Ιστορία τών χωρίων τού Απόκουρου και τής πόλεως τού Κεφαλόβρυσου // Νέου Θέρμου, σε όλες τις ιστορικές πτυχές και εκφάνσεις τών ανθρώπων της: Ο λαϊκός βίος και πολιτισμός, η κοινωνική, η οικονομική, η πνευματική, η πολιτική, κατάσταση, στο Απόκουρο, και στο Κεφαλόβρυσο // Νέον Θέρμον. Με «φῶταὁλόφωτα» διαλάμπει και η αγωνιστική δράση που επέδειξαν οι Αποκουρήτες στον μεγάλονΕπαναστατικόν Αγώνα τού 1821.
Το έργο αυτό είναι αποτέλεσμα πολύχρονης έρευνας τού διδάκτορος Ιστορικής Γεωγραφίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Ιωάννου Γ. Νεραντζή. Πρόκειται για μια λεπτομερή και υπεύθυνη εργασία, που τεκμηριώνεται με ντοκουμέντα από τις ιστορικές πηγές, και εκμεταλλεύεται την πλούσια συναφή βιβλιογραφία.
Το Βιβλίο ικανοποιεί τον απλό αναγνώστη. Το βιβλίο ανταποκρίνεται παράλληλα και στον απαιτητικόν μελετητή και ερευνητή τής Τοπικής Ιστορίας τού Απόκουρου και τού Κεφαλόβρυσου // Νέου Θέρμου.
Το Δημοτικό Συμβούλιο τού Δήμου Θέρμου είμαστε πεπεισμένοι ότι το σύγγραμμα αυτό που λαμβάνει την βιβλική μορφή του με φροντίδα τού Δήμου Θέρμου, ύστερα από απόφαση τού Δημοτικού Συμβουλίου, θα αποτελέσει πολύτιμο απόκτημα για τον κάθε δημότη τού Δήμου Θερμίων, και για την Βιβλιοθήκη πάντων τών ερευνητών που ερευνούν την κοινωνική και πολιτική ιστορία τών χωρίων τού Απόκουρου και τα τής πόλεως τού Νέου Θέρμου. Ευνόητον δηλαδή ότι θα συμβάλλει το σύγγραμμα αυτό στην προβολή της Ιστορίας του τόπου μας, τού Απόκουρου και τού Κεφαλόβρυσου // Νέου Θέρμου.
Είναι μια αξιόλογη παρακαταθήκη στην πολιτιστική κληρονομιά τού Δήμου Θέρμου, και τής πόλης τού Θέρμου, όπου ζούμε. Τής πόλης που αγαπάμε, τού Δήμου Θέρμου που αγαπάμε. Και αυτών η πρόοδος εξαρτάται από όλους μας.
Ασμένως ευχαριστώ τον Πρόεδρο τής Π.Ε.Δ. Δυτικής Ελλάδος, ΑθανάσιονΠαπαδόπουλον, Δήμαρχο Καλαβρύτων, συνεπίκουρον στην δράση αυτή τού Δήμου Θερμίων.
Με παρρησία προεξάρχω τις ευχαριστίες μου προς το Δημοτικό Συμβούλιου τού Δήμου Θέρμου πού με πνεύμα εθνεγερτικό συγκατένευσε να καταστεί ο Δήμος Θέρμου να θέσει υπό την σκέπην του το σύγγραμμα αυτό όπου ο μολυβδοκονδυλοπελεκητήςαπομνημειώνει την Τοπική Ιστορία τού Αποκούρου και τού Κεφαλόβρυσου // Νέου Θέρμου.
Πρόλογος τού Προέδρου τής Π.Ε.Δ., τής Δυτικής Ελλάδας, Αθανασίου Παπαδόπουλου, Δημάρχου τού Δήμου Καλαβρύτων
Καλαβρυτινός γάρ, λογιέμαι και εγώ απλός συνυπόχρεως στη γνωσιακή ανάδειξη τού Αγώνα τού Ελληνικού Έθνους να αποτινάξει τον ζυγόν τής δουλείας τριακοσίων χρόνων, ραγιάς στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Η Εθνεγερσία ήταν καθολική, από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, τη Μακεδονία, την Κρήτη, τα Νησιά, τον Μωριά, τη Ρούμελη, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο. Το μαχόμενονεπαναστατημένον γένος τών Ελλήνων το 1821, κατέδειξε σε Ευρώπη και Αμερική ότι ένα μικρός λαός που αγωνίζεται για την Ελευθερία του κατενίκησε μια μεγάλη Αυτοκρατορία, την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στα Μεγάλα Νικητήρια συνέβαλλαν οι Τοπικές Δυνάμεις. Μικρός ο Τόπος και τού Απόκουρου. Μεγάλη η συμβολή του στον Εθνικοαπελευθερωτικόν Αγώνα.
Αυτή ακριβώς τη συμβολή τώνΑποκουρητών στην ''Επανάσταση τού 1821'', έρχεται να διατρανώσει τούτο το σύγγραμμα τού Ιωάννη Νεραντζή, ''Ἀπόκουρον τόπος τῆςΑἰτωλίας - Η Τοπική Ιστορία και οι πηγές της (1506-1926) '', που προεξάρχων στην έκδοσή του λογίζεται ο Δήμος Θέρμου και συνδράμουσα η Π.Ε.Δ. τής Δυτικής Ελλάδος, την οποίας τυγχάνω, «ἀγαθῇτῇΤύχῃ», Πρόεδρος, σε χρόνο επετειακόν -{1821-2021}- διακόσια χρόνια από την Εθνεγερτήριον Επανάσταση τών Ελλήνων, με την σημαία τής Επαναστάσεως να την υψώνει ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στα Καλάβρυτα.
Πρόλογος Δώρας Μονιούδη-Γαβαλά, καθηγήτριας Πανεπιστημίου Πατρών Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας
Το σύγγραμμα τού Ιωάννη Γ. Νεραντζή, (διδάκτορος Ιστορικής Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Κρήτης), με τίτλο,''Ἀπόκουρον τόπος τῆςΑἰτωλίας - Τοπική Ιστορία και οι πηγές της (1506-1926)'', είναιτο αποτέλεσμα πολύχρονης έρευνας τού συγγραφέα της. Με το σύγγραμμά του αυτό παρουσιάζει την λαϊκή ιστορία τών χωρίων τής περιοχής τού Απόκουρου, σε συνάρτηση με την λαϊκή ιστορία τού Κεφαλόβρυσου // Νέου Θέρμου.
Συμβάλλει ουσιαστικά στην αυτογνωσία του τόπου και ανατροφοδοτεί την τοπική ταυτότητα.
Έρχεται να φωτίσει τη μισοσκότεινη χρονική περίοδο η οποία προηγήθηκε της ''Ελληνικής Επανάστασης τού 1821'', και να αποδώσει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης περιοχής.
Παρουσιάζει την ιστορίατου Απόκουρου-{όλων τών χωριών τού ''καζάΑποκούρου''}- κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, κατά τη διάρκεια των χρόνων της ''Ελληνικής Επανάστασης τού 1821'', με ιστορική αναφορά και στα μετεπαναστατικά χρόνια φθάνοντας μέχρι τού έτους 1926.
Καταγράφει, επίσης, την κοινωνική και οικονομική ιστορία τού Κεφαλόβρυσου // Νέου Θέρμου, στα Μετεπαναστατικά Χρόνια ως τα 1926.
Η μελέτη ξεκινά από μεθοδολογικά ζητήματα και σκιαγραφεί τον τόπο σε όλες τις ιστορικές πτυχές και εκφάνσεις των ανθρώπων του φέρνοντας στο φώς νέα στοιχεία.
Ο συγγραφέας αναδεικνύει στοιχεία που καλύπτουν ευρύτατο φάσμα, πραγματοποιώντας αρχειακή έρευνα για τους αγωνιστές της Επανάστασης από την ''επαρχία Αποκούρου''.
Μάλιστα, εντοπίζει αρχειακά τεκμήρια για την περιοχή τού ''καζάΑποκούρου'' στο ''Αρχείο τού Αλή Πασά Ιωαννίνων''.
Πρόκειται για μια λεπτομερή και υπεύθυνη εργασία, που στηρίζεται στις ιστορικές πηγές και λαμβάνει υπόψη την υπάρχουσα βιβλιογραφία.
H καταγραφή παρακολουθεί τις τοπικές εξελίξεις μέσα στη ''μακρά διάρκεια του ιστορικού χρόνου'', αναδεικνύοντας τις σημαντικές αλλαγές που βίωσε η τοπική κοινωνία στη διάρκεια τών αιώνων.
Ο συγγραφέας, Ιωάννης Νεραντζής, συμπυκνώνει, έως τα επιτρεπτά όρια, την έκθεση τής έρευνάς του, διατηρώντας ταυτόχρονα μια θαυμαστή συνοχή στο κείμενο.
Παρουσιάζεται ένα ολοκληρωμένο πανόραμα τών προεπαναστατικών και επαναστατικών ιστορικών φαινομένων και ιστορικών συμβάντων στον ιστορικό κύκλο τού Απόκουρου Αιτωλίας.
Ο δρ. Ιωάννης Νεραντζής ανταποκρίθηκε στο έργο του με την επάρκεια τού φιλολόγου και με την αρμοδιότητα τού ιστορικού.
Με την παρούσα έκδοση παρουσιάζει πλούσιον αμητό στοιχείων και πλουτίζει με καίρια πηγή την τοπική ιστορία.
Παρουσία μετά παρρησίας συγγραφέως δρ Ιωάννου Γ. Νεραντζή
Το βιβλίο το έγραψα με προσήλωση στην επιστημονική αλήθεια, με πίστη στην Ελλάδα, με αγάπη για τον λαό και τους μεγάλους ή άσημους ανθρώπους, οι οποίοι εχάραξαν με την μεγαλωσύνη και τις μικρότητες, με την ευθυκρισία και τα λάθη, αυτή την ιστορία. Επιστημονική αλήθεια - Ελλάς - λαός. Τρεις έννοιες, οι οποίες δεν συγκρούονται. Όχι διότι ό,τι είναι ελληνικό είναι αληθινό, αλλά διότι ό,τι είναι αληθινό ωφελεί την Ελλάδα. Όχι διότι η Ελλάς είναι έννοια ανωτέρα τού λαού. Αλλά διότι ό,τι ωφελεί τους Έλληνες αποτελεί θετικό στοιχείο για την Ελλάδα.
Την εθνική αυτογνωσία ενός λαού εξυπηρετεί απολύτως η γνώση τής ιστορικής αλήθειας. Η Ιστορία, εφόσον θέλει να διδάξει, οφείλει να παρουσιάσει τις αληθινές διαστάσεις τών γεγονότων, τών προσώπων, τα οποία έδρασαν και τών λαϊκών στρωμάτων, τα οποία εκινήθησαν.
Η επίγνωση αυτή με οδήγησε να κάνω μια πιο ορθολογική επιλογή τών ουσιαστικών δεδομένων που συνθέτουν, πραγματικά, την Ισορία μιας περιόδου, να τα αξιολογώ και να τα χαρακτηρίζω ορθότερα.
Εξετάζεται ο χώρος και οι άνθρωποι τού Αποκούρου, προεπαναστατικά, επαναστατικά και μετεπαναστατικά.
Εν τέλει, απαντώ στο ερώτημα: «Γιατί να μάς ενδιαφέρει η σπουδή της Τοπικής Ιστορίας; Η σπουδή τής ιστορίας που έγραψαν οι Έλληνες κάτοικοι στα χωριά τού Απόκουρου, ως είχε η κοινωνικο-ιστορική του εικόνα στη μακρά διάρκεια τής Ιστορίας;».
Μας ενδιαφέρει πολύ. Διότι η σπουδή τού «τώρα από το τότε», η σπουδή τού παρόντος από το παρελθόν, η σπουδή της παρούσας κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης σε σύγκριση με αυτή τού παρελθόντος μπορεί να άγει σε βαθιές συνειδητοποιήσεις για την τραγωδία στην οποία πρωταγωνιστεί ο Ελληνικός λαός. Αυτή ακριβώς η συνειδητή αντιμετώπιση τού παρόντος μπορεί να οδηγεί και στον προσδιορισμό και στην ανίχνευση τώνπολλαπλών κινήτρων και παραγόντων -{οικονομικών, πολιτικών, κοινωνικών, γεωγραφικών, πολιτιστικών, ψυχολογικών}- που προσδιορίζουν το ιστορικό γίγνεσθαι, ανά ιστορικόν κύκλο, Τοπικής Ιστορίας Αποκούρου, Εθνικής Ελληνικής Ιστορίας, Βαλκανικής Ιστορίας, Ευρωπαϊκής Ιστορίας, Ιστορίας τών Μεσογειακών Λαών.
Μάλιστα, η ιστορικο-γεωγραφική οντότητα, «Απόκουρον Αιτωλίας», συνιστά ιδανική περίπτωση, ώστε να αναγόμαστε στην ‘‘Ιστορία στη Μεσόγειο’’ με την έννοια να αντιμετωπιστεί η Μεσόγειος ως τμήμα της ευρύτερης Ιστορίας τών Μεσογειακών Λαών μετά την επικράτηση τού Χριστιανισμού και τού Ισλάμ.
Σε μία τοιαύτη αντιμετώπιση τής Ιστορίας τών Μεσογειακών Λαών κατά διευρυνόμενον ομόκεντρο ιστορικό κύκλο, η ιστορικο-γεωγραφική οντότητα, «Απόκουρον», συνιστά ουσιώδη δείκτη σύγκρισης στην αναζήτηση δεδομένων προς σύγκριση σε όλη την Μεσόγειο.
Καθότι, «κρίση σημαίνει σύγκριση». Πρώτα συγκρίνουμε διαφορετικούς μεσογειακούς ιστορικο-γεωγραφικούς πυρήνες και μετά αποκτούμε μια σταθερή αντίληψη τού χώρου τόσο σε μικροεπίπεδοόσο και σε μακροεπίπεδο. Καταλήγουμε εν τέλει σε μια κρίση είτε για τον μικροχώρο, «Απόκουρον Αιτωλίας», είτε για τον μακροχώρο, - Ελλάδα - Βαλκάνια – Ανατολική Μεσόγειος.
Τούτο επιτυγχάνεται με τον συνδυασμό δύο μεθόδων: τής ‘‘επαγωγικής μεθόδου’’ (ή ‘‘επαγωγικού λογισμού’’, ή ‘‘επαγωγικής λογικής’’ («η κίνηση από το επιμέρους προς το γενικό») σε συνδυασμό με την ‘‘απαγωγική μέθοδο’’ («από το γενικό στο μερικό»).
Προσβλέπουμε, τοιουτοτρόπως, σε μια ''εξηγηματική ιστορία'' τού «Αποκούρου Αιτωλίας» που δίνει έμφαση στον ποσοτικόν χαρακτήρα τώνδομών.
Στόχος μας είναι, μέσα από την ποσοτική σπουδή τής ''Τοπικής Ιστορίας τού Αποκούρου'', να αναχθούμε στο γενικό, στη Γενική Ελλαδική Ιστορία, και διά τής αναγωγής αυτής να καταλήξουμε στην κατανόηση τώνσυντελουμένων μεταβολών στις δομές τού Ελληνικού Κράτους μετεπαναστατικά.
Πολύ περισσότερο προσβλέπουμε εις το να αποκτήσουμε ιστορική συνείδηση για τις κοινωνικο-οικονομικές και πολιτικές παλινδρομήσεις στη λεωφόρο τής Ιστορίας ολόκληρης τής Ελλάδας ως τις μέρες μας, παλινδρομήσεις που δεν επέτρεψαν την σταθεροποίηση τής νέας αστικής δομής που τα θεμέλιά της τίθενται τη δεκαετία 1910-1920 με πρωταγωνιστές πλέον τούς αστούς και με ιδεολογικό όχημα τον "βενιζελισμό" στην εφαρμοσθείσα μορφή του εντός τών πλαισίων τού ''Καπιταλιστικού Τρόπου Παραγωγής''.
Επισημαίνω εδώ και προσημειώνω ότι ''από το μερικόν ανάγομαι εις το ολικόν''. Θέλω να πω πως ναι μεν επικεντρώνομαι στη σπουδή τής ''Τοπικής Ιστορίας Αποκούρου Αιτωλίας'', προεπαναστατικά, επαναστατικά, μετεπαναστατικά, αλλά ουσιαστικά η σκοποθεσία μου είναι να καταστήσω ιστορικώς εξηγήσιμα ορισμένα σημεία της κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής και πνευματικής εικόνας που παρουσιάζει ολόκληρη η Ελληνική κοινωνία, -τουρκοκρατούμενη - επαναστατημένη - απελευθερωμένη -.
Θέλω να πω πως προβαίνω σε μια ''εξηγηματική ιστορία'' - στο ''μικροεπίπεδοτών ''χωριών τού Απόκουρου'' και τής πόλεως Κεφαλοβρύσου / Νέου Θέρμου'' και στο μακροεπίπεδο τής ελληνικής επικρατείας -.
Παρουσιάζω σε πρώτο πλάνο τους απλούς ανθρώπους να δηλώνουν την ενεργή παρουσία τους και τον πρωταγωνιστικό ρόλο τους σε όλες τις εκφάνσεις της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής.
Συνάμα, αντιμετωπίζουμε κριτικά τα αίτια τα οποίαοδήγησαν την Εθνεγερσία και το νεοσύστατο Ελληνικόν Κράτος εκεί που το οδήγησαν.
Εκ παραλλήλου, καθιστώ ιστορικά ερμηνεύσιμον το γιατί στην εικόνα αυτή που παρουσιάζει το «Απόκουρο Αιτωλίας», στον 19ον αι., αντικατοπτρίζεται εμφανώς και το «αργόσυρτο και κοινωνικά επώδυνο πέρασμα από έναν εν πολλοίς αγνοημένοναγροτο-κτηνοτροφικό πληθυσμό τής υπαίθρου, στη νέα εκχρηματισμένηκοινωνικο-οικονομική ημιαστικοποιημένη πραγματικότητα, με μια Ελλάδα υπό την σκιάν τού ''καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής''.
Εν πάση περιπτώσει, βηματίζουμε στα ίδια βήματα που οδήγησαν από την Επαναστατική περίοδο στην ανοδική πορεία τού Ελληνικού έθνους, αλλά εκείθεν στην περίοδο τής καθοδικής πορείας τού Ελληνικού έθνους, τού τραγικού ολισθήματος σε ατέρμονη κρίση. Σε αυτήν ακριβώς την βαθειά συνειδητοποίηση πως εμείς πλέον είμαστε τα τραγικά πρόσωπα τής Ελληνικής Ιστορίας και όχι οι ήρωες τής Ελληνικής Ιστορίας, μάς άγει και η σπουδή τής Τοπικής Ιστορίας τού Αποκούρου Αιτωλίας.
Στην κατεύθυνση αυτή, η ''Τοπική Ιστορία Αποκούρου Αιτωλίας'' είναι δηλωτική περίπτωση, σηματωρός θα λέγαμε τής αρχής τού περάσματος -διά τής αύξουσας ιδιωτικής πρωτοβουλίας- από αγροτο-ποιμενικές δομές σε νέες -νόθα- αστικοποιημένες κοινωνικο-οικονομικές δομές.
Το βιβλίο μου ολοκληρώνεται θεματικά με αναφορά στην απελευθερωμένη Ελλάδα στα μετεπαναστατικά χρόνια:
-Αφενός, γίνεται ολική περιγραφή τής τύχης όλων τών Αγωνιστών, στην Οθωνική βασιλεία, στην περίοδο τής Αντιβασιλείας.
-Αφετέρου, δίνεται σχεδιαγραμματικά η διαδικασία πώς απέκτησε αυτοσυνειδησία ο Έλληνας πως δεν είναι πλέον «ραγιάς Ρωμιός» αλλά «ελεύθερος Έλληνας» με νέα πολιτική ταυτότητα, την εθνική ελληνική ταυτότητα, με την οποία θα πορευόταν στο εξής στον σύγχρονο κόσμο.
Η καθημερινή ζωή τους άλλαξε, οι κοινωνικές λειτουργίες τους, ο τρόπος που αντιλαμβάνονταν τα πράγματα και τον κόσμο που άλλαξε συνεπακόλουθα τόσο όσο η «δουλεία» διαφέρει από την «ελευθερία».
Αυτή είναι η σημειολογία που θέλουμε να μείνει από την ανάγνωση αυτού τού τόμου: ότι δηλαδή αξίζει να ασχοληθούμε περισσότερο με την Ελληνική Ιστορία.
Βιογραφικόν σύντομον τού συγγραφέα
Ο Ιωάννης Γ. Νεραντζής γεννήθηκε το 1952 στον Προσφυγικό Συνοικισμό, Άγιος Κωνσταντίνος ΑιτωλοΑκαρνανίας (νυν Δ.Δ. Δήμου Αγρινίου).
- Εγκύκλιες σπουδές στο Γυμνάσιο Αρρένων Αγρινίου.
- Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών (1972-1976).
- Πρώτες Μεταπτυχιακές Σπουδές Εξειδίκευσης (Master) στις Παιδαγωγικές Επιστήμες, ετήσιας διάρκειας, στη Σ.Ε.Λ.Μ.Ε.) Πατρών» (1986-1987).
- Ολοκλήρωσε τους δύο κύκλους των Μεταπτυχιακών του Σπουδών στην Ιστορική Γεωγραφία και Αρχαιολογική Τοπογραφία: Σε επίπεδο Master, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1992-1994).
-Από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, απ’ όπου έλαβε το Διδακτορικό Δίπλωμα, με ‘‘Άριστα’’, το 2001, από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ειδικευθείς στην Ιστορική Γεωγραφία και την Ιστορική Αρχαιολογία.
- Φιλόλογος Μέσης Εκπαίδευσης από το 1981. Από το 1998 ως το 2016 ''Ανώτατο Στέλεχος της Εκπαίδευσης'' με τον βαθμό τού ε.θ. Παρέδρου τού Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, και από την ίδια χρονιά, κατ' επιλογήν, Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων ως το 2016 (τέσσαρες θητείες).
- Διδάκτωρ-Επιμορφωτής, ανά σχολικό έτος, στα Επιμορφωτικά Περιφερειακά Κέντρα (Πατρών, Λαμίας, Τριπόλεως), στο «Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Νεοδιορίστων Καθηγητών-Φιλολόγων Μέσης Εκπαίδευσης» (1998-2012).
- Το 1994 ίδρυσε και έκτοτε διευθύνει, στο Αγρίνιο, το «ΑΓΡΙΩΝΙΟΝ ΑΡΧΕΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ», με προσανατολισμό στην έκδοση βιβλίων για την Ιστορία και την Αρχαιολογία της Αιτωλίας και Ακαρνανίας.
- Συγγραφικό έργο φιλολογικού περιεχομένου:
1. Φιλολογώ και Διδάσκω - Διδακτική Φιλολογικών Μαθημάτων. («CARPE DIEM», 2009).
2. Λογοτεχνία και Ιστορία αμφίδρομη σχέση. Η Λογοτεχνία ως ιστορική πηγή και η Ι στορία ως έμπνευση λογοτεχνική. (Εκδοση: ''Αγριώνιον Αρχείον'', Αγρίνιον, 2015).
- Συγγράμματα ιστορικού & αρχαιολογικού περιεχομένου: αναφέρονται στην Ιστορική Γεωγραφία, την Αρχαία Ιστορία, την Αρχαιολογία, την Αρχαία Ελληνική Θρησκεία και τον Πολιτισμό, της αρχαίας Αιτωλίας και της αρχαίας Ακαρνανίας :
3. Η Χώρα των Αιτωλών, (Diss., 2001), (εκδ. «ΙΦΙΤΟΣ», Αγρίνιο, [2003] ).
4. Ιστορική Αρχαιολογία Ναυπάκτου: Προϊστορική, Οζολαία Λοκρική, Ρωμαιοκρατούμενη, Βυζαντινή, Μεσαιωνική, Οθωμανοκρατούμενη. (Έκδ.: «Αγριώνιον Αρχειον» & «ΙΦΙΤΟΣ», Αγρίνιον, 2007).
5. Προϊστορικές φυλετικές λατρείες Αιτωλών και Αγραίων. («Ιστορικές Εκδόσεις Στέφανος Βασιλόπουλος, Αθήνα 2000).
6. Η Αρχαία Στρατική Ακαρνανίας: Μνημειακή Τοπογραφία – Επιγραφές – Αρχαιολογικά Ευρήματα, (εκδ. “Αγριώνιον Αρχείον”, Αγρίνιον, 1997).
7. Επιγραφές και Αρχαιολογικά Ευρήματα Μουσείου Θυρρείου Ακαρνανίας, (εκδ. “Αγριώνιον Αρχείον”, Αγρίνιον 1994). - Δημοσιευμένες μελέτες, φιλολογικές, ιστορικές, αρχαιολογικές, στα περιοδικά: ''Αρχαιολογία & Τέχνες'', Σύγχρονη Εκπαίδευση, Επιστήμη & Παιδαγωγία, ΄Ιβυκος, Παρουσία, ''Στερεά Ελλάς'', ''Ριζα-Αγρινιωτών'', ''3η Χιλιετία''.
8. Ἀπόκουρον τόπος τής Αίτωλίας. Ιστορία από τις πηγές (1506-1926). (Έκδοση τού Δήμου Θέρμου. Θέρμον, 2021).
- Επιστημονικές Ανακοινώσεις σε Συνέδρια, Φιλολογίας, Αρχαιολογίας, Ιστορίας, Ιστορίας τής Εκπαίδευσης, στις πόλεις, Αθήνα, Πάτρα, Ιωάννινα, Αγρίνιον, Ναύπακτο, Λαμία, Τρίπολη, Βόνιτσα, Άργος, Καρπενήσι, Αιτωλικό, Δομνίστα.
- Δημοσιευμένες μελέτες, φιλολογικές, ιστορικές, αρχαιολογικές, στα περιοδικά: «Αρχαιολογία & Τέχνες», «Σύγχρονη Εκπαίδευση», «Επιστήμη & Παιδαγωγία», «΄Ιβυκος», «Παρουσία», «Στερεά Ελλάς», «Ριζα-Αγρινιωτών», «3η Χιλιετία».
- Ιστοσελίδες :
-neranion.blogspot.com
-Academia Edu - Ιωάννης Νεραντζής
